Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 247]

De kamer en de naasting

Brussel, 19 December.

Wat ik vóor enkele dagen voorspelde is geschied: heel de liberale linkerzijde, gisteren vergaderd, heeft bij algemeene stemmen - eene algemeenheid die, onverwacht, des te gelukkiger mag heeten - het verdrag van naasting tusschen België en Kongo verworpen. Zelfde lot staat natuurlijk bij de socialisten te wachten. Slechts enkele stemmen rechts dus - en die worden zonder eenig mogelijken twijfel gevonden - en de Koning zal ten derden male den wil van het land vernemen, dat het wél Kongo overnemen wil, maar niet door Kongo wenscht overgenomen te worden... Ziehier de motie door de liberalen gestemd. Zij herhaalt, bemerkt ge, de argumenten die ik tegen het verdrag deed gelden.

‘Overwegende dat de verzoeningsmotie der Kamer, op 14 December 1906 gestemd door de eenparigheid der liberale linkerzijde en de rechterzijde, door de regeering aangenomen en met haar besproken, vaststelt:

Dat België recht van naasting op Kongo bezit, niet alleen vanwege den koninklijken brief van 5 Augustus 1889, maar vanwege de overeenkomst van 5 Juli 1890 en de wet van 1901, die het beginsel ervan behoudt;

Dat dit recht onvoorwaardelijk is;

Overwegende dat de regeering nadrukkelijk verklaard heeft dat de overeenkomst tot naasting geen andere bedoeling heeft dan de overdracht te bewerken en de uitvoeringsmiddelen voor te schrijven;

Overwegende dat het verdrag de naasting afhankelijk

[p. 248]

van voorwaarden maakt die de Belgische souvereiniteit tegenover de kolonie beperkt en het recht van België tot overneming van Kongo, zooals het plechtig in de Kamer verzekerd werd, miskent;

Oordeelt de liberale linkerzijde, de motie van 14 December 1906 bevestigend, noodig, vóor de commissie der XVII met het onderzoek van het verdrag beginne, het algeheele recht van België, op 14 December 1906 door de eendracht van Kamer en regeering bevestigd, uitdrukkelijk voor te behouden.’

Dat toont ons duidelijk aan welke de houding van al de liberale leden der commissie van XVII leden, ook van dezen die vooralsnog de koninklijke vorderingen verdedigden, bij het bespreken van het verdrag en bij 't stemmen erover zijn zal. Ook de houding der socialisten leidt geen twijfel. Zoodat de uitslag niet betwijfelbaar is.

En de regeering?

Geheel de regeering, minister Helleputte helaas inbegrepen, heeft het verdrag-ontwerp onderteekend. Zoodat men eenerzijds van Kabinetsvraag, anderzijds van Kabinetsontslag spreekt.

Het stellen der Kabinets-quaestie ware wel de kleingeestigste en willekeurigste daad die men zich van het ministerie zou kunnen voorstellen. Hoe, omdat aan de Jongkatholieken in de regeering een paar portefeuilles zijn afgestaan, zouden die Jong-Katholieken in zake Kongo moeten toegeven en den nek buigen? Het ware overigens van de vraag eene partijzaak maken, een politieke actie, en meer niet. Zou 't ministerie van den heer de Trooz zoo kleingeestig zijn, uit slechtbegrepen loyalisme, van eene zaak waar heel de toekomst van België van afhangt een

[p. 249]

kliek-daad te maken, het te onderwerpen aan partijtucht en regeeringscesarisme?

Wordt het verdrag nu in de Kamer verworpen, dan is het waarschijnlijk, dat het ministerie zijn ontslag geven zal. Wie zal er om weenen? Behalve de ministers-zelf, niemand. Zelfs de katholieke partij weet dat ze bij verandering van ministerie winnen zou, vermits het ministerie, haast zonder twijfel, katholiek zou blijven. 't Zou alleen voor den heer Woeste eene neêrlaag zijn. Maar blijkt het niet meer en meer hoe men in zijne partij-zelf de heer Woeste als ‘quantité négligeable’, of althans als zeer geëerbiedigde, maar toch al een beetje suffende grijsaard gaat beschouwd worden? Welk verschil, b.v., met den heer Beernaert, waar ieder nog naar luistert! En welke aanwijzing voor de samenstelling van een, waarschijnlijk-aanstaande, nieuw ministerie, waar de opgeblazen en geblaseerde de Trooz uit geweerd zou zijn!

En nu, een nieuwe vraag: wat zal de Kamer doen als het naastingsverdrag verworpen is? Het antwoord kan tweeërlei zijn: de Senaat neemt aan hetgeen de Kamer verwerpt; en dan kunnen we een aardig balspelletje bijwonen, van een over-en-weer-reizende conventie. Of wel: de Senaat stemt als de Kamer. En dan is er een onderverdeeling in het antwoord: ofwel, alles wordt toekomend jaar, of over twee jaar, of over tien jaar herbegonnen. Ofwel: België, zijne rechten indachtig, verwerpt het verdrag, maar verklaart, over het hoofd van den Koning heen, Kongo in te lijven. Want dit is, nietwaar, zijn onvervreemdbaar recht, tot vijfmaal toe uitgeroepen en bevestigd.

Sommige Kongophielen komen nu wel insinueeren: verwerpt de Kamer het Verdrag, dan neemt de Koning zijn rech-

[p. 250]

ten terug, en verkoopt Kongo aan Frankrijk, die 't eerste recht op aankoop heeft. Maar die verklaring berust op eene onnauwkeurigheid, vermits de wet van 1901 het recht van naasting onvoorwaardelijk aan België toekent. Ziet de Koning dat recht over het hoofd, stapt hij over de wet van 1901, dan breekt hij zijn grondwettelijken eed, en is dus als vorst vervallen...

Wat nu gebeuren zal? Wat op het verzekerde verwerpen van het verdrag zal volgen?... Chi lo sa? - Laat ons voor 't oogenblik dit ééne feit onthouden: het land blijft meer en meer zijne rechten handhaven. Welk schooneren lof kon men eene constitutioneele monarchie toezwaaien?

N.R.C., 21 December 1907.