Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 180]

Het Hollandsch-Belgisch verbond

Brussel, 7 November.

Hebt ge ooit een getergden leeuw gezien? Ik ook niet; maar ik heb in en aan me zelf ondervonden wat zoo'n dier ongeveer moet gevoelen als het zonder de minste reden gekweld en gesard wordt. - Stelt u voor: ik had natuurlijk alle stappen aangewend om als uitgenoodigde toegelaten te worden tot de zeer geheime vergadering die, Maandag l.l., den eersten steen leggen zou tot een mogelijk Hollandsch-Belgisch verbond. Alle zekerheid was mij gegeven: ze zouden mij een goed plaatsje hebben bezorgd.... Maar jawel! Ik wacht, ik wacht; Maandagmorgen nog steeds geen ingangskaart! Ik loop naar den Senaat, waar de kommissie bijeenkomen zou. Ik doe al mijne titels gelden: geen middel toegelaten te worden. Hoe ik raas en tempeest: de huissier behoudt zijn houten gezicht, kent geen andere vraag: ‘Hebt ge eene kaart?.... Want het was als in de fabel van de Geit en den Wolf: men moet ‘patte blanche’ toonen, en ik zie geen middel om me dat witte pootje aan te schaffen... Gelukkig had ik onder de Belgische kommissieleden een vertrouwd vriend: die zou mij wel uit slag trekken. Maar nieuw bezwaar: sedert de vergadering is die vriend onvindbaar geworden, altijd van 't eene banket naar het andere met nieuwe Hollandsche kennissen, om op zijn Vlaamsch het verbond te bezegelen...

Intusschen gaf de N.R. Ct. verslag over de zitting; gij waart ingelicht, waarde lezers. Tot mijn spijt mocht ik zwijgen.

Toen ik nu vanmiddag mijn vriend het kommissielid ein-

[p. 181]

delijk ontmoette, en:

‘Uw indruk, s.v. pl.?’

‘Gaat ge mij interviewen?’ vraagt hij mij.

‘Ongeveer.’

‘Welnu, ziehier: de eerste uitslag van de vergadering is: toenadering tusschen beide landen is een feit geworden; er is werkelijke, onmiddellijke verbroedering ingetreden, niet alleen meer van Hollanders en Vlamingen, niet alleen meer rasverbroedering, maar verbroedering waar ook de Walen deel in hebben: verbroedering van twee staten, binnen hunne staatkundige grenzen. Het blijft niet langer bij vrome wenschen en individuëele neigingen. Voor het eerst sedert 1830 zijn kwasi-officiëele menschen - kwasi, daar geen gezanten als vertegenwoordigers van hunne regeering optraden - samengekomen, om gemeenschappelijke belangen van beide landen praktisch te conciliëeren en tot gemeenschappelijk welzijn te vereenigen. Zelfs Vlaamsch-haters: de ondervoorzitter van den Belgischen Senaat, de heer Dupont o.a., hebben ingezien dat eene toenadering eene weldaad zou zijn; menschen die geene vrienden van de Groot-Nederlandsche idee zijn, als Janson en Solvay, zijn geestdriftig meegegaan. Er is iets veranderd; er staat iets, al zal het zoo spoedig niet zijn, er staat iets te gebeuren.

Zeker, het werk dat zal en kan verwezenlijkt worden, zal minder zijn dan men in sommige kringen had gehoopt. Gij kent den droom der promotors: niet alleen eene oeconomische, ook eene offensief-en-defensieve vereeniging. Al heel spoedig, van aanvang af, heeft de Hollandsche helft der commissie tegen dit laatste geprotesteerd; wij moesten ons tot de oeconomische zijde der vraag bepalen.

[p. 182]

De maatregel was wijs: de gevaren van een militair verbond springen in het oog. Vooral in Holland ware het gewaagd, zich te spannen voor het Belgische koloniale avontuur: een neutraal land, dat een niet-neutraal gebied ging erven, waar het leger alleen uit volontairs mocht bestaan volgens de grondwet, en dat met zijn eigen leger, en, eventueel, met dat van zijne bondgenoot en, voor dat gebied verantwoordelijk zou zijn: het kon alleen in het hoofd van menschen met weinig ondervinding opkomen, zoo iets als mogelijk voor te stellen. Holland heeft geweigerd er op in te gaan. Dat het geen ongelijk had, wordt misschien, bewezen door de woede van Fransche bladen als Le Temps. Wie weet is de reden, dat zulk militair verbond ooit bedacht kon worden, niet te vinden in de cartons van dit of geen Fransch ministerie? Maar ik zal maar zwijgen.

Wij zouden ons dus alleen op oeconomisch gebied wagen; hier waren overigens de beste vruchten te plukken, het meeste onmiddellijke nut te oogsten. Zal ik u echter zeggen dat de Hollandsche leden ook hier bij de Belgen verre in geestdrift achterstaan? Als men denkt dat de tolkwestie, eerste voorwaarde van een echt oeconomisch verbond, niet eens werd aangeraakt!... Want het valt niet te loochenen: de houding der Nederlanders is eene anti-revolutionaire, evenals de samenstelling van hare kommissie het, op enkele uitzonderingen na, is. Er schijnt zelfs dat onder de leden dier kommissie geen werkelijk akkoord bestaat, hetgeen restrictie bevordert en niet veel meer dan mindere maatregelen tot gemakkelijker verkeer in de hand werkt. Hier stuit dan natuurlijk de grootere geestdrift en de ijver der Belgen af. Zoodat het Verbond, de aanvankelijke ‘Grande Entente’, die nader-

[p. 183]

hand eenvoudig ‘Entente’ werd, om als ‘Petite Entente’ eene half-officieele vergadering mogelijk te maken, kan vergeleken worden bij Balzac's ‘Peau de Chagrin’: zij krimpt meer en meer in...

Zelfs het program, hoofdzakelijk door de Hollanders geëlaboreerd, onderging zulke inkrimping. Gij hebt kunnen lezen dat zes subcommissies onder elkander het werk, dat ontzaglijk was, zouden verdeelen. Het laatste nieuws is dat de secretarissen dier subcommissies, samengekomen onder voorzitterschap van mr. Treub, van den ontzaglijken arbeid slechts enkele punten hebben overgehouden, waarvan een paar wel de aanstaande oplossing als mogelijk mogen achten (eenmaking van tarief voor post en telegrafie; overeenkomst aangaande maritieme hypotheek; exequatur; auteursrecht), maar waarvan andere tot nader onderzoek aan specialisten moesten worden verzonden, als het Middenstandsvraagstuk, en dat van den Landbouw...

Is het te zeggen dat de vergadering onvruchtbaar is geweest? Geenszins. Principieel is dit voor ons, Vlamingen, van groot belang: onze taal werd er als diplomatisch en officieel aangezien. En ik wees u reeds op het feit dat de vroegere wenschen der vijftig Nederlandsche congressen eindelijk den weg der mogelijke bewerkstelliging opgaan.

- En hoe men nu verder werken gaat? Ziehier. De subkommissies werken elk op zichzelf, in beide landen; daarna komen ze samen om 't resultaat van hun arbeid te vergelijken; eindelijk zal de uitslag van hun arbeid bekend worden gemaakt op eene algemeene vergadering, die volgend jaar in Den Haag zal worden gehouden...

Maar laat me nu spreken over het deel der..... werk-

[p. 184]

zaamheden, dat zeker ieder het best zal bevallen hebben, en waar de eensgezindheid algemeen geweest is. Ik bedoel het banket dat voorzitter Beernaert ons aangeboden heeft. Ik zal u niet zeggen hoe we daar aesthetisch gastronomisch genoten hebben. De wijnen reeds waren een ongehoord feest. Stel u voor: tusschen een Sherry van 1820 en een Port van 1868, Bordeaux en Bourgogne-wijnen, die alle voor 1880 waren. En het menu! Maar oordeel zelf (en ik schrijf te uwen behoeve over, waarde lezer):

Potages Crême Florentine.
Potages Consommé Théodora.
Hors-d'Oeuvre Moscovite.
Filets de Soles à la Parisienne.
Selle de Durham à la Broche.
Pommes Macaire.
Parquettes Cherbourgeoise.
Grenades de Volailles Médicis.
Granité Dame Blanche.
Rôti Royal.
(Faisant, Bécasses, Bécassines, Mauviettes)
Salade de Laitues.
Haricots Verts à l'Anglaise.
Suédoise de Poires.
Glaces.
Fruits - Desserts.
Café.

En hierop - vervolgde mijn vriend - nam, in de beste verstandhouding, de vergadering een einde. Moge zij vrucht-

[p. 185]

dragend zijn!... Gisteren, hoorde ik, aten de beide secretariaten, de Hollandsche jonkers der Nederlandsche kommissie en die der Belgische, onder leiding van den, wel wat ontgoochelden Eugène Baie, weêr samen, nadat ze het werk onder elkander verdeelden. En ziedaar.... laat ons hopen, dat we volgend jaar wat verder zullen zijn, en het zeer schoone, zeer nuttige, maar lang niet gemakkelijke doeleinde eenigszins genaderd zullen zijn.’

Daarop drukte mijn vriend, het invloedrijk kommissielid mij de hand. Ik dacht u de stenographie zijner woorden en de uitdrukking zijner indrukken niet te mogen onthouden.

N.R.C., 9 November 1907.