Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 35]

De tentoonstelling van het Gulden Vlies
III

Brugge, 22 Juli.

De Brusselsche, ditmaal algemeen-nationale, feesten ontvlucht, en heden weer in het Brugge der vroegere eeuwen...

- Want, toen ik u gisteren schreef dat de Brusselsche kermis gesloten was, verwaarloosde ik er bij te voegen dat de Nationale Feesten, die ons voor de zooveelste maal herinneren moeten dat we eene onafhankelijke natie zijn, te zelf der tijd begonnen. Ik vergat u te verhalen hoe de vlaggen weer zouden worden uitgehangen, en de vetpottekens 's avonds weer aangestoken, om den luchtkring met een aangenamen geur van aangebrand roet te doortrekken. Wat wilt ge? die geur is de sui-generis-reuk der Brusselsche feeststemming...

En weer zijn de hooggeplaatste personen aan 't feestoreeren gegaan. Verleden week waren het Burgervaders; gisteren waren het ministers, Hubert die Waalsche, Helleputte die Vlaamsche welsprekendheid plengen, gelijk mythologische Scaldis'sen doen uit bodemlooze kruiken die ze onder hun arm maar vloeien laten...

En dat gaat weer enkele dagen duren: optochten van oud-militairs en van toekomst-pompiers; zangwedstrijden en vee-prijskampen; kostelooze vertooningen van Edmond Picard's ‘Ambidextre Journaliste’ en van goochelkunde die minstens even verbazend is. En... ook hetzelfde publiek, dat ik u gisteren schetste, met wat menschen uit de provincie erbij, en dat zelfs in de namaak-reuzen, die men in stoet uit laat gaan, geen genoegen meer vindt,

[p. 36]

omdat het er niet de minste traditie aan vast te knoopen weet...

Ik, intusschen, in 't Brugge der Burgondische hertogen; en paulo majora canamus, gelijk de Humanisten van dien tijd gaarne dien Vergilius der IVe Ecloga zouden hebben nagezegd.

Ook hier, feeststemming; maar welk verschil! Tusschen de oude gevelkens, in de grauwe en gele straten van vergane heerlijkheid, een blijde en kalme menigte. Brugge, onder een zachten regen, die, in dezen laatgekomen zomer, als een Meiregen is, heeft een uitzicht van stil geluk. Geen drukte nog: al heeft men heden het steekspel ‘gerepeteerd’, en niettegenstaande de Yachtwedstrijd aan de nieuwe zeehaven, blijft de stad zonder gejaagdheid; alleen maar, schijnt het, in blijde verwachting. Engelsche badstad-elegantie en Duitsche Gemütlichkeit, zij mengen zich stil en voornaam aan 't binnensteedsch volk, aan de Brugsche burgerij, die, gelukkig gestemd, de huizen verlaten heeft; aan de Brusselsche meisjes, beroemd, gelijk ge weet, om hare schoonheid: een feestmenigte, maar zonder drukte, en met alleen veel innerlijke vreugde. De stadsdecoratie, heel sober; alleen veel vlaggen. Op de groote markt slechts meer praalvertoon: 't staat er alles gereedgetimmerd voor het steekspel van Woensdag a.s.: ruime estrades, met groen felp behangen, en, aan hooge masten, oude, schoone vlaggen.

- Ik ben weer naar de plaats gegaan, waar den eeuwenouden oorsprong van de vreugde van heden was te zoeken: naar de tentoonstelling van het Gulden Vlies...

Thans is er een catalogus: ik heb hem versch van de pers; hij is daareven verschenen; hij riekt nog naar de

[p. 37]

drukinkt, - al is de tentoonstelling reeds een gansche maand bijna open... Maar hij is van weinig nut, de catalogus; want, nieuw gevolg van het festina lente dat te Brugge in zulke groote eere is: nog geen enkel nummer is aan de voorwerpen gehecht, dat naar den catalogus verwijst. Men zegt me dat morgen alles in orde zal zijn, tegen 't bezoek van den koning. Dan nog weer maar wat wachten, om in bijzonderheden te treden....

Ik heb u reeds gezegd welken grooten, ernstigen indruk u uit deze tentoonstelling bijblijft. Hier immers spreekt u, van bij zijn aanvang tot na zijn verval, een tijd uit tegen van zeldzame harmonie, een tijd van eenheid en van geluk, wel gemaakt om kunsten te doen bloeien en weelde te doen heerschen. Het is de glorie van het huis van Burgondië dat het, al streefde het naar monarchie, naar vereeniging der onderscheiden gouwen waarover het regeerde, nooit de autonomie dier gouwen, nooit hare gewoonten en zeden, zelden hare vrijheden krenkte. Wel was de hertog van Burgondië meester over de zevent ien Nederlandsche provinciën; maar in Vlaanderen was hij graaf van Vlaanderen gebleven, en in Brabant hertog van Brabant. Al was er een machtig middenbestuur: het bestuur van elke stad bleef naar eigen aard voortbestaan; het behield zijn recht van spreken; zijne privilegies bleven doorgaans behouden. Nu mag daar Karel de Stoute wel een vlek in zijn, maar van Philips de Goede, over Philips de Schoone heen, en tot bij den troonafstand van Karel den vijfde is het een stijgende lijn in 't erkennen, vanwege den vorst, der volksrechten. Zijne regeering is nationalistisch, en Keizer Karel, koning van Spanje geworden, blijft, uit genegenheid evengoed als uit berekening, vorst der Nederlanden. Het

[p. 38]

volk gelukkig, de burgerij rijk - want slinkt de luister van Brugge, die van Antwerpen ontluikt -; ook de adel neemt eene houding aan die de geheele bevolking ten goede komt. Want zijn gehechtheid aan den vorst gaat niet verder dan de belangen der streek het toelaten. De Burgondische adel, Fransch in den grond, maar in de Nederlanden overgeplant, is zich, evenals de Duitschers - de Arenberg's, de Nassau's, die Maximiliaan hebben gevolgd - bij ons weldra zóo inheemsch gaan gevoelen, dat, wil de vorst den aard en 't wezen van ons volk ontkennen of onderdrukken, hij zijne edellieden voor dat volk partij ziet nemen. Philips II wil de Lage Landen Spaansch maken: de bond der Edelen verwekt en leidt het opstand. Het volk, dat niet dikwijls reden had om den hertog te verfoeien, vindt bij den adel steun als het wél reden heeft....

Voegt de pracht daarbij van een hof, dat de Vlaamsche Nederlanden, die onder Latijnschen invloed gingen, - Gelre moest zich afscheuren, omdat het Germaanscher voelde - in een roes van feestvieren en weelde aldoor maar leven liet, en gij zult u niet verwonderen dat het volk zich ten onzent gelukkig voelde. Aangemoedigd door de hertogen en door een pronkzieken adel, vonden kunstgenieën alle gelegenheid om zich te ontwikkelen. In al de steden wordt het éen kunstfeest. In Gent zijn het de van Eyck's, Van der Goes, Petrus Christus; bij Brugge Memlinc, David, Ysenbrant; in Doornik Daret; in Brussel, Van der Weyden; in Leuven, Bont; in Antwerpen eindelijk Metsys. Na Karel de Stoute gaat het wel verzwakken: een Mabuse echter, en een Barend van Orley houden hoog nog den Vlaamschen naam. En aldus duurt het bij de

[p. 39]

twee eeuwen....

Getuigenis van zulke rijke schoonheid is hier, in deze tentoonstelling, ten overvloede. Morgen tracht ik, het u te betoonen.

N.R.C., 24 Juli 1907.