Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 470]

De tweede lezing der mijnwet

Brussel, 9 April.

Een groote dag in 't Parlement: de beslissing of, ja zoo niet, het ministerie vallen zal.... Aldus denkt althans het talrijk opgekomen publiek dat de tribunes vervult, van de aristocratische presidentieele tot de democratische openbare, vol verwachting en Schadenfreude, vol nieuwsgierigheid naar 't geen gebeuren gaat en verlangen dat het voorspelde, het onontkomelijke maar gauw zou gebeuren.

Dat publiek - van paters en officieren, baronessen en leeglopers, diplomaten en bedelaars -, is vooralsnog teleurgesteld naar huis mogen keeren: het is nog niet gebeurd; het zal morgen nog niet gebeuren, en misschien gebeurt het wel nooit, - althans zoo heel spoedig niet.

De regeering tracht tijd te winnen. De regeering doet luchtig en losjes of er nooit iets gebeurd was, of nooit iets moest gebeuren. De regeering is zoo vriendelijk geweest, goedgonstig te vergeten dat ze een oogenblik door hare eigen vrienden verloochend is geworden; en, grootmoedig, heeft ze vergeven, op voorwaarde dat iedereen voortaan braaf zal zijn.

Want dát is de indruk der verloopen zitting: de vrede is geteekend tusschen oud-clericalen en jong-clericalen, terwijl ook weer eenheid schijnt te heerschen links, onder oud- en vooruitstrevende liberalen.

Zal die indruk bevestigd worden? Zijn de geruchten gegrond, die van een licht-gewijzigd ministerie spreken,

[p. 471]

waar een jong-katholiek zijne plaats in hebben zou, hetgeen het vredeherstel zou verklaren? Is het waar, dat op die wijze het ministerie de Smet zichzelf zou gered hebben? Dan zou onze katholieke zegsman, die, in 't interview dat ik u op 31 Maart meedeelde, over de sterke eenheid zijner partij sprak, zich al weinig hebben vergist; - evenals de heer de Smet zich een uitmuntend psycholoog zou hebben getoond, door een toegeven aan de ijdelheid zijner vijandelijke broeders eigen veilig zitten op zijn premier-stoel te hebben gekocht.

Gelijk ik u zeide: de ministers zien er heden fleurig uit. Minister Van den Heuvel heeft een vriendelijk hoofdknikje voor gezel Furnémont. Minister van der Bruggen ziet er gezond uit als in zijne beste dagen. En zelfs minister Francotte, voor de nijverheid - de man die in den laatsten tijd als zondebok dienst moest doen - is nooit minder zenuwachtig geweest. Het ministerie ziet er familiaal gezellig uit; het ontvangt glimlachend raadgevingen van den heer Woeste; luistert goedmoedig naar de mop die op monkelende lippen des heeren Renkin zweeft, van den presidentiëelen zetel tot op de hoogte waar boerke Van Brussel, de landbouwende député van Stekene, troont; wisselt hoofdknikjes van verstandhouding met den weledelen en vriendelijken heer de Ponthière, die het straks, voor den vorm, tegen zal spreken.

Allerlei geruchten hadden geloopen; een grappenmaker had van een ministeriëele verklaring gesproken; de minstoptimistischen hadden verteld dat men alles zou terzijde laten wat niet rechtstreeks de mijnwet aanbelangde, die heden, bij de heropening na de Paaschvacantie, in tweede lezing zou ter sprake zijn gekomen; zoodat ze, weldra

[p. 472]

in stemming gebracht, over het lot van het ministerie beslissen zou.

En... het is eene gewone Dinsdag-zitting geworden. Men heeft, een goed half uur lang, de afdeelingen uitgeloot, daarna hebben de ministers met de gewone onverschilligheid, onder het gegons van eene weinig-belangstellende kamer, hun antwoord afgelezen aangaande gestelde vragen; minister van der Bruggen heeft beminnelijk een weinigbelangrijk wetsvoorstel neergeleid; na hem is minister de Smet, deftig en uitdagend, hetzelfde komen doen, en heeft des heeren Louis Franck's hart met vreugde vervuld door de noodige kredieten voor de Antwerpsche haven aan te vragen; en daarna, na anderhalf uur koutens, is men patriarchaal-gezapig aan de tweede lezing der mijnwet begonnen.

En geene stemverheffing, niet het minste scheldwoord, al was de heer Demblon aanwezig. Men merkt op, dat op een gegeven oogenblik de socialistische linkerzijde als één man opstaat en samen in een zijzaal onder mekaar wat keuvelen gaat. Wat is er gebeurd? Mysterie.

Intusschen stemt men over 't behoud van een hygiëneraad in de mijnen; hij wordt, op voorstel der regeering - heeft ze een hekel aan zindelijkheid? - verworpen; en... de jong-katholieken van de groep Helleputte stemmen broederlijk met het ministerie mee, tegen de socialisten, waarbij zich ál de liberalen hebben aangesloten. Is die stemming teekenend en moet men voortaan aan het voormalige rechts contra links verwachten? Keeren we tot onze oude kamer terug, met de twaalf stemmen clericale meerderheid?

Iedereen merkt de afwezigheid des heeren Helleputte

[p. 473]

op. Is hij van zijne vrienden verlaten? En ook Hijmans is daar niet. En de bemoedigende leden Vandervelde en Janson zijn nog altijd ziek.

Men stemt opnieuw over het behoud der onesthetische en ongezonde ‘terrils’, de hoopen aarde en sintels die men aan den ingang der mijnen vindt. En weer hetzelfde verschijnsel: rechts tegen links. Zal het aldus voortgaan? Hebben de jong-katholieken moed verloren, of zal het waarheid blijken dat hun toegevendheid met een ministerzetel is betaald? Zou dit dan de reden zijn dat de oude-liberale linkerzijde zich van de oud-katholieken heeft afgescheurd? Maar wie zal het zeggen?

Vooralsnog kwamen de groote oeconomische vragen, aan het wetsvoorstel verbonden, niet ter sprake. Men zegt dat de regeering hierbij nieuwe moties voorstellen zou, waar de groep Helleputte vrede mee hebben kon. Men zegt... Wat zegt men niet al! Terwijl er toch maar éen ding zeker is: graaf de Smet de Naeyer wil zijn ministerie kost wat kost redden. En hij ziet er zoo opgewekt uit, dat men niet twijfelen durft, dat hij er in geslaagd is. Maar is hij wel zeker dat de heer Helleputte zoo ineens zijne stijfhoofdigheid in deemoed af zal schudden? Of is het de heer Helleputte wien de nieuwe ministerzetel wordt afgestaan?

Het wordt een spel van gissingen en... vergissingen, een weddenschap als bij paardeloopen, - waar alleen de jockey's weten wie het winnen zal. Intusschen wordt de heer Joris Helleputte flink opgewarmd door het Leuvensch studententijdschrift Ons Leven, en het Leuvensch professorenweekblad Hooger Leven neemt den panegyriek over. Er wordt aan herinnerd, dat de heer Helleputte een Gentenaar

[p. 474]

is, éen dier Gentenaren waar die andere Gentenaar, keizer Karel de Vijfde, hunne ‘harde koppen’ aan verweet. Wiens kop zal nu wel de hardste zijn, die van Helleputte, of die van de Smet de Naeyer, een Gentenaar eveneens?

Wat moet de stede Gent fier zijn, 's lands lot van de doordrijvendheid harer twee kinderen af te zien hangen!

N.R.C., 11 April 1907.