Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 444]

De toestand

Brussel, 9 Maart.

De heer de Smet de Naeyer zal dus niet aftreden. Het was voorzien; het tegendeel zou verwonderd hebben. De heer de Smet is heerschzuchtig; hij geniet, schijnt het, het vertrouwen van den Koning, zoo niet der Kamer; en dan: welk gouvernement samenstellen, moesten de ministers gezamenlijk ontslag indienen?

Want de toestand is deze: het Cabinet-de Smet beschikt niet langer over eene meerderheid. De twaalf stemmen, die de rechterzijde op de tegenpartijen won, zijn verbeurd door de groep der jong-katholieken, die er over een goede twintig, behalve de aarzelaars, beschikt. En met een minderheid regeert men niet lang.

Maar daartegenover staat, dat geen enkele oppositiepartij eene meerderheid vooralsnog zou weten samen te stellen. Van samenwerking tusschen de twee fracties der linkerzijde - waar dan nog de liberalen onder elkander zeer verschillend denken - is er geen sprake; gezamenlijk optreden van socialisten met jong-katholieken is principiëel nog minder mogelijk. En de groep-Helleputte is nog al te zwak, om de regeering in handen te durven nemen.

Anderzijds moet het ministerie-de Smet maar niet al te veel staat op de vrienden uit de liberale linkerzijde maken; slechts het klassenbelang heeft ze vereenigd. Te veel andere vragen scheiden ze van elkander.

Men ziet dat de omstandigheden aan 't behoud der regeering door graaf de Smet de Naeyer gunstig zijn. Of het echter zoo eervol is, onder zulke voorwaarden te regeeren,

[p. 445]

blijft eene kwestie van waardigheid, van zelf-eerbied. Het is overigens een staat van zaken die niet duren kan. Hoe de wind keere, hoe gunstig voor den heer de Smet de tweede stemming in de Kamer en de stemming in den Senaat ook weze: zij kunnen, na de besliste houding der twintig scheuringmakers, aan het huidig ministerie de meerderheid niet terug geven. De dagen van dat ministerie zijn dus onvoorwaardelijk geteld...

Wat de tweede kamerstemming wezen zal, kan worden opgemaakt uit wat de eerste is geweest. Niemand, natuurlijk, zal zich terugtrekken. En wat we Woensdag zagen, zullen we zich Woensdag over acht dagen - datum der tweede stemming - zien herhalen. Zien we overigens het lijstje der afwezigen bij de eerste stemming op het Denis-Vanderveldevoorstel na, dan stellen we gemakkelijk vast, dat de uitslag dier stemming dezelfde zou zijn geweest. Onder de afwezigen waren 27 katholieken, 12 liberalen en 3 socialisten; vóór hadden zeker gestemd: de socialisten, een vijftal liberalen en een vijftal katholieken; men kon tevens op vier of vijf onthoudingen meer rekenen, hetgeen, bij eene volledige Kamer van 166 leden bijna evenveel stemmen vóór als tegen en een vijftiental onthoudingen zou hebben gegeven: een uitslag die, ten gunstigste genomen en zelfs buiten alle verrassing om, voor de regeering nog niet schitterend geweest zou zijn. Het gemiddelde cijfer der onderscheiden stemmingen laat overigens bij de eindstemming over het geheele wetsontwerp, alle leden aanwezig, eene meerderheid van acht à tien stemmen voor de voorstanders van Helleputte's opvattingen voorzien: eene kleine overwinning, maar noodlottig voor den heer de Smet, die dan nog als laatste redplank houdt de stem-

[p. 446]

ming in den Senaat, die inderdaad te zijnen bate zou kunnen uitvallen. Hetgeen, er dient op gedrukt, hem de meerderheid in de Kamer niet terug zou geven...

Het ministerie, hoe gunstig het verder verloop der zaken ook wezen moge, is dood-ziek. En dit, dank aan eene wet, of liever aan de amendementen op die wet, die van alle praktisch nut voorloopig ontbloot zijn, die een toestand van ongelijkheid tusschen 's lands twee kolenbekkens instellen, die in sommige punten juridische twisten onvermijdelijk uitlokken moeten. Maar eene wet die nieuwe beginselen huldigt, eene wet van principiëele beteekenis. De heer de Smet, die deze principes als regeerder niet goed kon vinden, zal er zijn ministeriëel bestaan bij inboeten, al stribbelt hij, door de omstandigheden geholpen, tegen.

En hoe hem overigens te vervangen?

We verkeeren in een zonderlingen toestand!

N.R.C., 12 Maart 1907.