Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 440]

Het achturenwerk in de Kempische mijnen gestemd

Brussel, 7 Maart.

Het is een coup d'Etat geweest!

Hoe had ik durven denken, toen ik u gisteren schreef over wederzijdsche toegeving der twee fracties van de rechterzijde, dat nauwelijks een paar uren later die welwillende houding des heeren Helleputte, anders een koppigaard van de eerste soort, alleen een list zou blijken?

En nochtans is het niets anders geweest, het aannemen dat een gemengde commissie, gedeeltelijk buiten het Parlement gekozen, over de vraag van den achturendag zou beslissen. Want de heer Helleputte moest wel weten dat zijn voorstel, lichtelijk gewijzigd, door zijne eensdaagsvrienden de socialisten zou worden overgenomen, die hem aldus zijne vrijheid van handelen tegenover zijne medeleden van rechts terug gaven, en wel zóó zouden weten te manoeuvreeren, dat alles goed naar den zin van de jongkatholieken afliep.

En zoo is het dan ook geweest, gisteren. Gebruikmakend van eenige afwezigheid in de argelooze rechterzijde, heeft de heer Vandervelde, met een strategisch beleid dat niet kan worden ontkend, het geheele bestuur der zitting in handen genomen, de tegenstribbelende, obstructioneerende regeeringsleden belet tijd te winnen, en de stemming der onderscheiden amendementen op de mijnwet van de Kamer afgedwongen, zelf met den heer Denis een nieuwe motie voorstellend, waarbij toegegeven wordt aan den heer Beernaert dat een Koninklijk Besluit den werkduur in de mijnen

[p. 441]

zal regelen, maar tevens beslist dat die werkduur in geen geval tien uren overschrijden zal, neêrdalen en opklimmen inbegrepen, en voor de diepwerkers nooit meer dan van acht uren zijn zal: men ziet het, naar den geest zoo niet naar de letter, het voorstel van den heer Helleputte.

En 't was een overrompeling, een staatsaanslag, een gevangenneming van de verblufte kamer! En het is meer: het is de zekerheid, thans, dat we eene nieuwe Kamer hebben, de regeering verworpen door hare vrienden, die verkiezen met de socialisten en een goed deel der liberalen doeltreffend hun begonnen sociale wetgeving voort te zetten, tegen den wil in van eene vermoedelijke minderheid, die rechts en links verkiezen zou niet vooruitstrevend op te treden.

Want het voorstel-Vandervelde-Denis - dat dus evengoed het voorstel-Helleputte kon heeten - werd aangenomen door eene meerderheid die, zoo niet groot, in hare samenstelling uiterst merkwaardig is. Wij zien ze inderdaad samengesteld, behalve uit de socialistische groep in haar geheel en de groep-Helleputte, uit oud-katholieken en oudministers als de heeren Beernaert en Cooreman en uit twee-en-twintig liberalen, waaronder de heer Mechelynck, behoorend tot een familie van groot-nijveraars; terwijl oudliberalen als de heer De Vigne verkozen zich te onthouden, liever dan zich bij eene zeer wrakke regeering aan te sluiten.

Wat zal deze regeering, na zoo'n kaakslag, na't afwijzend gebaar van een oud-minister van den arbeid (de heer Cooreman), gaan doen? - Ze heeft gezien, dat alle moeite nutteloos was; dat het gezag van den eerste-minister gesloopt is; dat naar den huidigen minister van den arbeid,

[p. 442]

den nijveraar Francotte, niet geluisterd wordt, dat aan geen signaal, aan geen ordewoord nog wordt gehoorzaamd. Gedaan de oppermacht van Karel Woeste; de belangen der partij-in-haar-geheel over het hoofd gezien; de twaalfstemmige meerderheid prijs gegeven, voor de hoogere belangen der natie. De meening des heeren Helleputte, dat eene katholieke minderheid die weet wat ze wil deugdelijker werk dan eene vooze regeeringsmeerderheid doen kan, wordt bijgetreden. De meeste liberalen, die ook heil in eene interventionistische sociale politiek zien, scharen zich bij socialisten en jong-katholieken. Oude staatslieden, beproefde werkers, als Beernaert en Cooreman, schamen zich niet, liever dan hun geweten, de regeering op te offeren tot algemeen welzijn.

Wat zal die regeering doen?

De waardigheid zou natuurlijk een gezamenlijk ontslag der ministers gebieden. Maar... de heer de Smet is, eerst, zeer aan zijn ministerzetel gehecht, en, daarna, schaamtevrij genoeg om aan de waardigheid niet toe te geven. Er komt bij, dat de stemming van gisteren nog door den Senaat moet bekrachtigd worden. De heer de Smet zal het zich misschien tot plicht rekenen, tot dan toe als trouw soldaat op zijn post te blijven... Hoe het weze, ontkennen dat zijn toestand hachelijk en zijn positie onhoudbaar is, zal hij bezwaarlijk kunnen... - Intusschen zwijgt de officieuse ‘Journal de Bruxelles’ als een visch; ook de ‘Patriote’ doet alsof niets gebeurd ware; en ‘le XXe Siècle’, het blad van den heer Helleputte, zegt koelleuk, in eene korte nota waaruit wij vertalen:

‘Onnoodig op de stemming der Kamer lange commentaren te maken... Wij wenschen er ons-zelf geluk meê. De Hol-

[p. 443]

landsche wetgeving op het Nederlandsche kolenbekken gaat verder nog. Het is niet waarschijnlijk, dat de Kamer zich bij een tweede stemming tegen zal spreken... Hier en daar zullen misschien eenige lamentaties opgaan. Maar binnen eenige jaren zullen zelfs die onder onze vrienden, welke thans niets hebben gespaard om deze amendementen te doen verwerpen, blijde zijn dat ze zijn geremd geworden...’

Het is de rustige zekerheid na de overwinning!

N.R.C., 8 Maart 1907.