Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 386]

Heropening

Brussel, 24 Januari.

Is het een gevolg van de koude? Want onze Kamer van Volksvertegenwoordigers lijkt wel de zoete verblijfplaats van enkele overwinterende marmotten.

Maar ook welk een temperatuur! Een ijsbeer - dier dat nochtans niet tegen eenige verkoeling van den dampkring opziet - zou er door verkouden worden; en een zuidpoolreiziger, dien ik gisteren ontmoette, verzekerde mij dat de indrukken, in de ijsschotsen daar gekocht, het aan scherpte op die, sedert een paar dagen door ooren en neuzen der Brusselaars opgedaan, geenszins winnen. Vijftien graden beneden nul, wijst vanmorgen mijn thermometer; en in de Ardennen is hij tot - 18,5^o gedaald. Menschen met een sterk geheugen en veel zelfvertrouwen getuigen dat zooiets in ons land sedert 1887 niet meer was voorgevallen. Oude vrouwen vallen op straat dood; - gelukkig niet allen - en de nachtelijk-dolende honden, anders cynisch-onverschillig voor weêrverandering, zaten vannacht te bibberen en te kreunen, stijf tegen de deurposten aangeleund, de zeldzame wandelaars - waaronder ik zelf - met de oogen smeekend eens te probeeren of geen enkele van hun sleutels op het slot paste... Het was hartroerend; maar de temperatuur maakte hardvochtig, en - wie weet hoeveel dood-gevroren honden van morgen de hoofdstad zal hebben te betreuren...

Ik wilde u echter vertellen over de heropening der Kamer, en, zoo 'k mij hier een kleine uitweiding heb veroorloofd, is dat alleen wijl die heropening al even koel

[p. 387]

is geweest als de atmosfeer buiten. Men voelt dat geen warme vriendschap de meerderheid onzer kamerleden aan elkander kluistert. Of is het de herinnering aan de vier zalige vacantie-weken, aan de verorberde Kerstganzen en de genoten Nieuwjaarsmalen, aan 't luieren, buiten alle Staatszorgen in den schoot van den familiekring, aan 't aandoenlijk kuieren door de geliefde geboortestreek; - zijn het zulke herinneringen die de strijdlustigsten onzer wetgevers bij deze heropening ingetogen hebben gemaakt als mediteerende monniken, en onze heftigste worstelaars zoo peinzend deden zijn als nadenkende grijsaards? Hoe 't weze: ons Parlement is als een luchtijle kaasstolp, waar hier en daar, een twintig in getal, eenige leden zitten, onroerbaar als digereerende vliegen, al weinig luisterend, in gedachten verloren, naar de witte en egale stem van den socialistischen professor Hektor Denis - laat u door den heldhaftigen voornaam niet misleiden - die sereen en met effen voorhoofd statistieken afdreunt.

Neen, er is allerminst leven in de brouwerij; het is de dommel der onverschilligheid als in een klas waar, voor verliefde gymnasiasten, de leeraar de schoonheden der driehoeksmeting ontsluiert....

En nochtans is het onderwerp des heeren Denis verre van onbelangrijk. Het geldt stoffelijke als geestelijke welvaart van bijna twee Belgische provinciën. Van de hangende bespreking kan in elk opzicht voor een vooralsnog verwaarloosd als verachterd deel van Vlaanderen eene betere toekomst afhangen. Want het zijn de nieuw-ontdekte mijnen in de Kempen die aan de orde zijn; het is een nieuwe rijkdom en zijn exploitatie, die den heer Denis bekom-

[p. 388]

merd maakt en 't overige der Kamer... onledig houdt.

De toestand is deze: gelijk ik u op 8 Augustus schreef, verkoos de Staat, in plaats van zelf-ontginning, - die, afgezien van alle profijt, aan 't land zou hebben toegelaten toezicht te houden over wijze van uitbating en behandeling van het werkend personeel, en die de verzekering had gegeven dat het genot van onze ongehoopte weelde niet in vreemde handen zou overgaan -; in plaats van zelf-uitbating verkoos dus de Staat het nieuwe mijnbekken, in een zeker geval concessies te verleenen, waar eene zeer belangrijke aan den ontdekker van de kolenlaag, André Dumont, van werd afgestaan, - afstand die gebeurde vóór nog eene nieuwe mijnwet, door de nieuwe toestanden ingegeven, gestemd werd.

Aan een voldongen feit is niets te veranderen. De heer Denis, al mocht hij nu ook betreuren dat volgens hem lichtzinnig werd gehandeld, onthield zich dan ook van alle theoretische beschouwing, om... te redden wat nog te redden was: de contrôle door het Belgische volk over wat men zoo gemakkelijk kon verbeuren. En hij stelde, in hoofdzaak, vóór, dat elke concessie van eenige beteekenis alleen bij toelating van de Wetgevende Macht zou worden toegestaan - hetgeen de nationale belangen vrijwaarde -, en dat, als voorbehoedend middel, de Staat het recht van afkoop hebben zou. Hij betreurde dat een deel der concessies onder de oude wetgeving - die van 1870 dateert! -, en een ander onder de nieuwe staan zou: dubbelzinnige toestand die de eensgezindheid en de rechterlijke regelmaat niet zou bevorderen. En eindelijk wenschte hij dat een gedeelte van 't Kempisch mijngebied aan een groep werklieden zou worden afgestaan, die het

[p. 389]

op collectivistischen grondslag zullen moeten ontginnen.

Van dezen laatsten wensch afgezien - bij den heer Denis minder een partijstoot misschien dan een welgemeende, eerlijke eisch van den onpractischen ideoloog die hij is -, waar de uitvoerbaarheid betwijfelbaar van is te noemen na voorgaande voorbeelden in andere landen, en die ook met losse onverschilligheid op een ‘non possumus’ werd onthaald, zijn we echter niet zonder het verwerpen van zijne andere amendementen te betreuren. Want al wat de heer Denis te algemeenen bate had voorgesteld, leed vooralsnog schipbreuk; de mogelijkheid van herkoop: afgewezen; het toezicht der Kamer op den afstand van mijngebieden: verworpen; en zelfs het eenvoudig verzoek, dat de leden van den mijnraad, die advies uitbrengt over al wat het mijnwezen aanbelangt, voortaan niet meer door den Koning, maar, tot grootere zekerheid voor de onpartijdigheid, door de Vertegenwoordiging zou worden benoemd: smadelijk ad calendas graecas verzonden...

Hoogst jammer moet het heeten dat de Kamer, in omstandigheden waar de toekomst van heel het land in betrokken is, zich al te zeer door partijpolitiek heeft laten leiden. Het nationaal belang, hier meer dan waar ook, van groote beteekenis, had partijtwistjes en partijtheorietjes mogen tot zwijgen brengen. Hier is de welvaart van een heele bevolking in het spel, welvaart die de Staat kon verzekeren, waar hij in allen gevalle toezicht over houden kon, en die nu, bij particuliere exploitatie, dubieus wordt, en buiten bevestiging. Maar er is meer: er is het belang van het geheele land, van België's toekomst. Onze grond schenkt ons een nieuwe wereldmacht;

[p. 390]

door de millioenen tonnen kolen die we op de markt gaan brengen, krijgen we een nieuwen invloed op de wereldindustrie; blijven wij een klein land, we worden door den rijkdom van onzen bodem eene kracht, die, vreedzaam, ons met de grootere volkeren in evenwicht houdt... En dat wordt zoo maar losjes, zonder veel omhaal, over het hoofd gezien, door menschen die de vacantie nog in het hoofd hebben...

Want de ontwaking moet nog komen. Zal het morgen zijn, dag waarop, naar men verzekert, de veranderingen aan de gemeentelijke verkiezingswet zullen worden besproken? Zal men ons laten wachten tot op de bespreking van Coremans' wetsvoorstel aangaande het Middelbaar Onderwijs? Wij wachten, een beetje ongeduldig. Want aan een kalme Kamer, gelijk ze zich sedert twee dagen voordoet, zijn we niet meer gewend....

Van onderwijs gesproken: de heer Woeste, die een naarstig man is en aan zijn reputatie van partijleider hecht, heeft zijn vacantie niet in ijdele droomen, in een dolce far niënte doorgebracht. Zooals elke vacantie, heeft hij een artikel geschreven, dat weer in ‘La Générale’ is verschenen; ditmaal loopt het over Leerplicht.

En de heer Woeste, heeft niets nieuws verteld. Hij heeft gegoocheld met cijfers - waarvan ge weet dat ze zeggen al wat ge maar wenscht -, hij heeft deftig georakeld met het schoone woord ‘Vrijheid...’

Zonderlinge vrijheid, die van het ongeleerd zijn! Vooral in een land waar, onder de militianen, niet minder dan bijna twintig ten honderd geene A van een B kunnen onderscheiden, en waar, in sommige streken, het

[p. 391]

schoolbezoek onder zoo weinig toezicht staat, dat men de gemiddelde afwezigheid van 78 dagen op 247, van een goed derde dus, berekend heeft.

Gelukkig land, waar niemand verplicht is, te kunnen lezen! Of: arm land.....!

N.R.C., 27 Januari 1907.