Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 346]

Leon de Fuisseaux †

Brussel, 22 December.

Cita Mors ruit. De groote Maaier woedt onder onze oudparlementsleden. Na den liberaal Vanderkindere, de socialist Léon de Fuisseaux, gisterenavond gestorven...

Een figuur, die hardnekkige dweper! Een uit den tijd nog der geestdriftige Internationale, toen 't meer nog te doen was om de heerlijke glorie van een ideaal dan om 't praktische bemeesteren van eenige parlementszetels; éen wien 't meer nog om princiepen gold, dan om 't werkdadige verwezenlijken dier princiepen die er altijd hun beste deel, het deel van hun schoonheid en van hun zuiverheid bij inschieten....

Een dweper, Léon de Fuisseaux! Toen de 20-jarige advokaat in 1861 naar Parijs trok, had hij tot doel, zich in de hoogere politiek te werken. Twee jaren lang was hij er secretaris van Jules Favre, leerde er de gedachten hun parlementairen vorm te geven, de beginselen in de termen van een wet te canaliseeren, hun tot de plastiek, de aanschouwelijkheid van vast-omschreven werkelijkheden te dwingen. Toen dacht die droomer zich een praktisch man geworden - hetgeen zoo vaak gebeurt - en, wanneer hij in 1863 naar Brussel terugkeerde, dan was het met het doel, een doortastende politieke rol te spelen. Nauwelijks dertig jaren oud liet hij zich door zijn geboortestad, Bergen, naar de Kamer sturen, waar hij, burgerszoon en millionair, de eerste was om voor Algemeen Stemrecht en de vorderingen der werklieden te pleiten en te ijveren.

Tien jaar later, vermoeid en ontnuchterd, alle begooche-

[p. 347]

ling en allen hartstocht kwijt, na 't nuttelooze van de opoffering en 't ondankbare van den strijd, trok hij zich terug: hij walgde van de parlementaire kleinzieligheid; 't gehaspel en gescharrel om kleine gedachtetjes en brutaal-praktische feitjes kwetste zijn breede denkbeelden, brak de groote, rechte lijn van zijn geestelijken horizon.

Hij verliet het land, ging te Nizza wonen, stichtte er weldra een weekblad waarvan de titel alleen reeds als het schwärmende, het utopische zei: la République Belge. Het ging niet zonder dat hij er weer van zijn veeren bij liet; de breed-vleugelige adelaar werd geplukt als een tamme duif. Zijne nobele onvoorzichtigheid maakte dat hij tweemaal vervolgd werd voor aanslag of samenzwering tegen de veiligheid van den staat.

In 1894, toen de evenredigde vertegenwoordiging de socialisten naar de Kamer voerde, was hij de eerste onder de gekozenen, twee steden Luik en Bergen, riepen hem te gelijk naar zijn ouden zetel. Hij bekleedde dezen tot in 1900, zonder nog verder zeer beslist als politicus op te treden. Veel minder dan zijn broeder Alfred voelde hij zich een practisch strijder. Zijn kracht lag in zijn pen. Ook zweeg hij dan meer dan zijn vrienden hadden gewenscht, zich vergenoegend, met het legendarisch-geworden mutsje dat zijn kaalhoofdigheid tegen de parlementaire tochten vrijwaarde, bevestigend en energiek goed te keuren....

Door ziekte ondermijnd, gaf hij dan in 1900 weer ontslag. Niet echter om 't kampen voor zijn denkbeelden op te geven op eigen terrein: het dagbladartikel en het pamflet. Reeds vroeger had de ‘Chronique’ bijtende en scherpe

[p. 348]

stukken onder den titel van ‘Miasmes Parlementaires’ uitgegeven, waar hij die pestwalmen, waar de eerlijkheid van zijn goede bedoelingen bij stikte, aanwees. In 1884 had hij een heftig boek gepubliceerd: ‘Les Hontes du suffrage censitaire’. Thans zette hij zijn levenstaak voort in ‘Le Peuple’, in ‘la Bataille’, en elders.

Niet lang nochtans: zijn gezondheidstoestand belette het hem meer en meer. En 't voorval van gisteren was sedert lang voorzien: de dood van Léon de Fuisseaux was voorbereid; zijne vrienden hadden sedert lang geene hoop meer.

Met hem verdwijnt iemand, wiens koppigheid nog grooter dan zijn schranderheid was. Hij was in zijn geloof en in zijn getrouwheid geheel en onverwrikbaar als een paladijn. En dat hij er om leed, dwingt eerbied af. Het onwankelbaar idealisme van Léon de Fuisseaux maakte van hem een nobel man.

N.R.C., 25 December 1906.