Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 254]

De dood van Leo Vanderkindere

Brussel, 10 November.

Brussel verneemt het daareven: een van zijn edelste mannen, een der zeer hooge geesten van België is aan een trage ziekte bezweken; de liberale partij, de universiteit niet alleen: onze Vlaamsche landaard, de Vlaamsche ziel verliezen iemand, waar zij dankbaarheid aan verschuldigd waren. Leo Vanderkindere, oud-volksvertegenwoordiger, professor in de geschiedenis ter universiteit van Brussel, burgemeester van Ukkel, maar voor ons, vooral schrijver der Eeuw der Artevelden, is gestorven. En de Vlamingen betreuren iemand, die hun een beter inzicht gegeven heeft of die hun de waarheid heeft geopenbaard over, die hunne liefde gevoed heeft met wetenschap voor een der pakkendste, levenvolste, belangrijkste episoden van onze Vlaamsche middeleeuwen; éen der mannen die, lang vóor Pirenne de liefde voor 't Vlaamsche vaderland een bodem van wezenlijkheid, een mannelijken grond van waarheid heeft gegeven die, alle romantisme overwonnen, geestdrift vervingen door beter doorzicht, door meer tucht in 't beschouwen zelfs van huidige nooden; iemand die, buiten flamingantisme om, wist dat niet de legende, maar de geschiedenis alleen bron van sterkte, school van wijsheid is. Leo Vanderkindere, schrijver van het, naar stijl als naar grond, klassieke boek: Le siècle des Artevelde, een baanbrekend boek, een boek dat de oogen heeft geopend, is het waard, dat Vlaanderen hem betreurt, dat hij in 't hart der Vlamingen blijft leven.

Ook de liberalen hebben dankbaarheid tot plicht. Is

[p. 255]

de rol van prof. Vanderkindere geen immediaat-groote, geen rechtstreeks-werkdadige geweest, - de omstandigheden werkten dit tegen, althans in de Kamer, waar hij slechts van 1880 tot 1884 zetelde - zijn vooruitzicht, de strengheid en onwankelbaarheid van zijn geest hebben gedaan dat zoo niet zijn arbeid, dan toch zijn invloed groot is geweest.

Zijn politieke stugheid, de onplooibaarheid van zijn liberaal geloof ging zóóver, dat zijn bekend woord: ‘tegen het clericalisme is alle verbond, zelfs met den duivel, goed’, ook bij zijn eigen vrienden slechten klank had. Hij was één dier sterke, hardnekkige partijgangers, die te sterk zijn, te zeer uit een stuk, om op welk punt ook van 't voorgenomen programma toe te geven, en doordrijvendheid zóó zeer als een hoofddeugd aanzien, dat ze 't moeilijk bekennen als ze op een dwaalspoor leidt.

En nochtans was Leo Vanderkindere als professor der hoogeschool een geenszins-sectarische, een wijd-ziende, een nobel-toegevende geest. Vanderkindere was geen archief-snuffelaar, geen boekenworm: hij toonde zich veeleer als een volkeren-psycholoog, een doordringer, doorschouwer der volksziel, een verlevendiger der Geschiedenis. Uit zijn onderwijs stegen, zonder dat hij ze aangaf, de groote wetten die de samenleving schijnen te regeeren. Hij wist te toonen, zonder dat hij in opzettelijke uitlegging trad, dat de wil of 't gevoel der massa alleen vermag, vruchtbare omwentelingen te bewerken; dat stijfhoofdigheid van historische epigonen, tegen den aard van 't volk gekant, geen uitslag dan een kwalijken hebben kan. Onbevangen wist hij, zoo niet de geestelijke voordeelen, dan toch de geschiedkundige omstandigheden bui-

[p. 256]

ten alle partijdigheid voor te stellen. En tot in zijn leergang van hedendaagsche geschiedenis toe wist hij - al kon hij als liberaal moeilijk versagen - eerbied te toonen en eerbied te wekken voor al wat goed, schoon of eenvoudig eerlijk was geweest.

Een open karakter, dat sprak uit een klaren blik, aldus was Leo Vanderkindere. Was zijn laatste wil, dat hij buiten alle praal zou worden begraven, en dat niets aan volgende geslachten zijn laatste rustplaats wijzen zou: zijn oud-studenten, de partij waartoe hij behoorde, de Vlamingen in 't algemeen zullen zijn naam noch zijn beteekenis vergeten.

N.R.C., 13 November 1906.