Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 53]

Kolen in de Kempen

Brussel, 5 Augustus.

De geestdriftig-toegejuichte geboorte van ons nieuw prinsesje, dat, op nog onbekenden datum, Marie-Josée-Charlotte-Henriette-Sophie zal worden gedoopt, gaat - het weze een gelukkig voorteken! - gepaard met een feit, dat van den 3en Augustus 1906 een belangrijken datum in de economische geschiedenis van Vlaanderen maakt. Enkele uren, inderdaad, vóór dat te Oostende eene blij-verwachte, drie, vier maal reeds voorbarig-aangekondigde gebeurtenis, aan de liefde van den vermoedelijken troonopvolger na twee flinke jongens een dochterken zou schenken, verscheen in het Staatsblad een bericht, dat voor de toekomst van het Vlaamsche land van 't hoogste gewicht is, en waarbij de Staat, afziende van rechtstreeksche ontginning, eene eerste concessie heeft verleend aan de Société de Recherches et d'Exploitation Eelen Asch op het mijnveld, liggende onder eene uitgestrektheid van nagenoeg 2950 hektaren der gemeenten Asch-in-de-Kempen, Op-Glabbeek, Nielbij-Asch, Mechelen-aan-Maas en Genk. Deze concessie zal den naam van ‘André Dumont onder Asch’ dragen, naar den geleerden André Dumont, die de eerste boring, in Augustus 1901, ondernam, na drie volgende boringen de bevestiging van zijn vermoeden zag, de richting van het kolenbekken en den rijkdom ervan vaststelde, en, aan 't hoofd der vennootschap, die thans de eerste vergunning bekomt, reeds op 5 October 1901 een concessie aanvroeg. Dat ze hem thans, voor alle andere, wordt toegestaan, is als een nationale belooning te beschouwen: de diensten, door den heer

[p. 54]

Dumont aan 't land bewezen, zijn inderdaad overgroot. De voorstanders der staatsexploitatie hadden zelf de belangrijkheid dier diensten erkend, die ze door toekenning eener somme gelds of eener jaarrente vergoeden wilden. De staat, eigen uitbating van de hand wijzend - wij zullen hier niet nagaan in hoeverre hij gelijk heeft - verkoos den heer Dumont toe te staan wat hij verzocht, vóór nog andere concessies, die echter gauw volgen zullen, naar we vernemen, aan de mededingende aanvragers te verzekeren.

Dat de heer Dumont en zijne vennootschap eerst na jaren uit hunne vergunning profijt zullen trekken, ligt voor de hand: de ontdekte kolenlagen zullen niet worden uitgebaat, dan na lange en dure werken, die heel wat kapitalen vastleggen zullen; en, is de uitgestrektheid van het afgestane mijnveld ook zeer groot, wat eene vergoeding is, de staat weet wel dat de heer Dumont niet zoo heel spoedig van zijne... belooning zal genieten. Afgezien dus van latere gevolgen, maakt de staat eene mooie besparing en kost zijne erkentelijkheid hem niet zeer duur. Eene andere vraag is echter, of een blik over ruimere horizonnen, of mindere spaarzucht en grootere durf, voor de toekomst geen betere gevolgen hadden gehad...

Hoe 't zij: het aanzicht van Vlaanderen staat op veranderen. De dorre, eindeloos-uitgestrekte vlakte, die, onder den lagen hemel, onafwendbaar de gedachte aan vroegere cataclysmen baart, gaat keeren in eene nijverheidsstreek, waar een woud van fabriekspijpen de schrale dennenbosschen vervangen zal; waar thans het mager vee door 't heikruid graast, dat in een paars rouwkleed de zandwoestijn gevangen houdt, rijzen weldra als mierenhoopen de vruchten van den nieuwen, onderaardschen mierenarbeid;

[p. 55]

want de schuwe en verkwezelde, wrokkige en bangelijke boer die, van allen vooruitgang door eigen wantrouwen verstoken, halsstarig wat karige, onvolwassen groenten aan den mullen en harden grond ontworstelt - de kempenboer is een stiefkind der Vlaamsche aarde, en heeft de achterdocht der stiefkinderen - wordt vervangen door den geestesvluggen mijnwerker, die zijn arbeid alleen tegen de erkenning van zijne rechten verkoopt, en, verstandelijk als materieel, verkiest geen slaaf te zijn.

Dit onvruchtbare, ondeugdelijke land, dat alleen nog aan dichters om eigen desolaat uitzicht en de afgetrokken stoerheid zijner boeren belang inboezemt - Georges Eekhoud zoekt hier zijn beste onderwerpen en vindt er zijn weinig-aantrekkelijke helden; Priester August Cuppens, de geestige en fijne volgeling van Guido Gezelle, is pastoor in de omstreken; en voor 't oogenblik brengt er dichter Prosper van Langendonck zijn vacantie door, - wordt weldra dus een industriëel centrum, waar, naast kolenbergen, de hoogovens rijzen zullen, waar de metaalnijverheid eene nieuwe uitbreiding verkrijgt, waar de groote machineconstructie, te Gent reeds zeer machtig, een nieuw gewicht tegenover die uit het Walenland verkrijgt. Vlaanderen, landbouwend en thans ook nijverheidvoortbrengend, neemt eene definitieve bovenhand in den lande, ten nadeele van Wallonie, dat alleen op nijverheid leeft. Antwerpen, de meest-Vlaamsche stad van België, wordt, aan zijn stroom gelegen en open voor onmiddellijk zeeverkeer, een middenpunt waar handel en industrie samenvloeien.

Maar, dat Vlaanderen, in den roes van zijn nieuw leven, van zijn nieuwen rijkdom, echter niet vergeten moet

[p. 56]

dat dit nieuw geluk zijn eigen ondergang als zelfstandig-voelend, zelfstandig-denkend, zelfstandig-sprekend volk bedreigt, zal men beamen, als men bedenkt dat het, als nieuw arbeidsveld, niet alleen het teveel aan Waalsche werkkracht, maar ook uit het buitenland hongerige magen en eerzuchtige hoofden aanlokken zal. De Vlaming is goedsmoedig en herbergzaam. Het samenwonen met broeders van een vreemden stam, die koppiger is dan de zijne, heeft hem gemakkelijk aanpassen geleerd. En veel eigen initiatief, vooral op een gebied dat voor hem nieuw is, moet van hem niet worden gewacht.

De plicht, hier te lande, van ieder die het met zijn volk wel meent, zal dus zijn, zijn volk op die nieuwe weelde voor te bereiden; het op te leiden tot het punt, waarop het van die weelde genieten kan. Men moet aan Vlaanderen de middelen leeren,... eigen kaas op eigen brood te bewaren. Men moet de oppermacht van vreemde ingenieurs, van vreemd mijnpersoneel door eigen krachten weren. De vrije Leuvensche universiteit heeft het begrepen, die een school voor Vlaamsche porions (mijnbazen) geopend heeft. Dat de staat, wien de nieuwe mijnen vooralsnog niet veel hebben gekost en die aan de toekomst liever niet denkt, nu voortga, en bij de hoogeschool van Gent de technische scholen aanvulle en vervlaamsche; hij is het aan Vlaanderen verplicht, wil hij Vlaanderen onuitgebuit voor zich behouden.

Aldus kan Vlaanderen worden wat het, door de natuur begenadigd, worden moet: een der rijkste gewesten van het vasteland. Moge 't nieuwe prinsesje, ons Vlaamsch prinsesje, daar aan de zee van West-Vlaanderen geboren op den dag dat de uitbating van onze nieuwe schatten,

[p. 57]

van Vlaanderen's zwarten diamant, mogelijk werd gemaakt, ons land, haar land, die aera van vredigen voorspoed binnenleiden!

N.R.C., 7 Augustus 1906.