Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

[p. 463]

Theophiel Coopman †
9 Juni.

Ik verneem daareven den dood van Theophiel Coopman. En ik denk, met een zucht: weêr eene Vlaamsche werkzaamheid onderbroken, weêr eene kracht die Vlaanderen morgen missen zal.

Want het is niet, omdat Coopman's naam den luiden klank niet had, die tot over de Noordergrens galmde, dat men geringschattend over zijn werk zou moeten oordeelen. Reeds het feit dat hij den wil- en de kracht-der-beperking, wat zelfkennis en moed beteekent, had weten te verwerven en te betoonen, dwingt eerbied af; een eerbied die stijgt, naarmate het aldus-begrensde arbeidsveld met bekwaamheid en liefde ontgonnen en vruchtbaar-gemaakt werd. Hierin stond trouwens Coopman niet alleen: velen zijner generatie toonden op gerijpten leeftijd, als hij het juiste besef van hun macht, hunne geschiktheid, hunne als voorafbestemde rol te bezitten. De meesten van die generatie - deze der Vlaamsche toch wel zeer op zich-zelf staande ‘Parnassiens’, eene generatie overigens die aan letterkundige bedoelingen steeds ethische bestrevingen heeft geknoopt -; die meesten, zeg ik, schijnen het enge en het dorre van hun literair credo bijtijds te hebben ingezien, om er niet in te verstikken, en verkozen dan ook boven onzalige ‘beoefening’ der poëzie, een werkzaamheid, waar zij meestal smaak, kennis en grooten ijver in bewezen. Zoo beweegt zich tegenwoordig Pol de Mont met voorkeur op het gebied der Nederlandsche kunstgeschiedenis, al is bij hem de frissche en vranke zinnelijkheid, die hem

[p. 464]

zijne beste verzen ingaf, goddank niet dood. De bescheidene en fijne Victor de la Montagne wijdt zijne geheele aandacht aan de bibliographie der 16^e en 17^e eeuw, en opent nog slechts voor intieme vrienden de schatten van zijne schuchtere dichtersziel. Isidoor Teirlinck, eens een delicaat poëet en onder de eersten van onze romanschrijvers, verwerkt met blijden vlijt de stapels aanteekeningen die hij op het gebied der Vlaamsche folklore en dialectkunde bij lange jaren vergaarde en als een schat bezit.

Bij Pol de Mont, Victor de la Montagne, Isidoor Teirlinck stond Theophiel Coopman als dichter en literator achter. Het dient zelfs gezeid, dat bij hem, literair begrip en gevoel lang niet zoo ontwikkeld als bij deze zijne tijdgenooten waren. Met eene Gentsche koppigheid - hij was een Gentenaar, wat ook wel uit zijne deugden bleek - negeerde en bespotte hij destijds de jongeren van ‘Van Nu en Straks’,... die bewezen hebben, daartegen op te kunnen. - Zijn eigen en eigenlijke letterkundige bloei was dan ook kort, al bestuurde hij jaren lang met Victor de la Montagne ‘De Dichten Kunsthalle’, die toch ook haar revolutionairen tijd heeft gehad, en (wij mogen het niet vergeten) aan een Prosper van Langendonck de eerste gelegenheid schonk tot het uiten van toen-ter-tijd lang niet algemeen-aangenomen meeningen; dat hij zich tot voor enkele jaren nog bezig hield met literatuur, bewijst zijne ‘Geschiedenis der Vlaamsche letterkunde’, van 1830 tot op heden, in medewerking eerst met De la Montagne, later met prof. dr. L. Scharpé geschreven, en waar het heden afgebroken wordt bij het oogenblik, dat de z.g. ‘jongeren’

[p. 465]

het tooneel betreden, - iets dat alleen Coopman te wijten is.

Het is echter vooral aan het post-letterkundig werk van Theophiel Coopman, dat eere en aandacht toekomt, al wil ik niets afdoen aan de waarde zijner bloemlezing uit Vlaamsche dichters van 1830 tot 1880, eveneens met De la Montagne uitgegeven. Zijn standaard-, zijn levenswerk is de waardevolle ‘Bibliografie der Vlaamsche Beweging’, die onvoltooid blijft, al zagen een aantal deelen daarvan reeds het licht. August Vermeylen heeft in wijlen het tijdschrift ‘Vlaanderen’ al de verdiensten van dezen Benedictijner-arbeid geprezen. Het werk is trouwens van te specialen aard om er hier lang bij stil te staan. Gij beseft echter al het nut dat heel Vlaanderen hebben kan aan een wetenschappelijk onderzoek van al wat met het Vlaamsche leven in betrekking staat, als die studie in werkelijk-wetenschappelijke onbevangenheid, maar met liefde en wijding wordt ondernomen.

Het blijft dan ook de voornaamste reden van bestaan der ‘Koninklijke Vlaamsche Academie’, dat zij zulke werkzaamheid aanmoedigt, en vermag er de vruchten van uit te geven. Het is vooral op het gebied van bibliografie, folklore, dialektkunde, vaktaal dat deze Academie voor heel het land, en ook voor grooter-Nederland, waardevol werk verrichten kan. Dat hebben leden ervan als Isidoor Teirlinck en Victor de la Montagne - om slechts dezen te noemen - ten volle begrepen. Aan hunne zijde stond kundig en gedegen Theophiel Coopman, die als zij lid en oud-bestuurder van het geleerde lichaam is geweest. Zijn omvangrijke en moeitevolle arbeid, door en voor de Academie verricht, kon niet dan be-

[p. 466]

scheiden zijn en zou geen vèr-strekkende roem bezorgen: te verdienstelijker wordt hij bij een man, die in zijn jeugd misschien literaire glorie gedroomd had. Wij zullen zijn naam, als dien van een beslagen, ernstigen, ijvervollen Vlaming in eere houden.

Theophiel Coopman is slechts twee-en-zestig jaar oud geworden. Hoewel sedert enkele jaren half door een beroerte verlamd, had hij niet opgehouden noest voort te werken: echt-Gentsche taaiheid en levens-wil, thans meer dan ooit voor de Vlamingen een voorbeeld.