Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

17 Januari.

Eergisteren viel de eerste betalingsdag van de veertig maandelijksche millioenen die ons als krijgsbelasting zijn opgelegd. Naar hunne belofte zouden de Duitschers van gisteren af alles met gereed geld koopen en geen requisities meer doen. Heden maken zij ons bekend met hunne opvatting van comptante betaling. Zeker, zeggen ze, als het maar eenigszins kan zullen wij alles met bare munt vergoeden. Maar het zou wel eens kunnen gebeuren, dat het nu eenmaal niet kan. Dan laten wij echter den verkooper een ‘opeischingsbewijs’ achter, volgens onderstaand model. Daarmêe gaat men op aangegeven dag naar aangegeven adres - dat, zegt men, eene als solide bekend staande bankinrichting zal kunnen zijn -, en daar kan men de duiten opstrijken.

Er is trouwens voor gezorgd, dat klinkende specie niet ontbreken zou. Ziehier onder meer op welke wijze. Gij weet reeds dat de stad Gent eene bijbelasting op de afwezigheid had ingesteld, maatregel die de stad Antwerpen als onuitvoerbaar heeft verworpen. De Duitsche regeering in België is over het innen van zulke boeten niet zoo pessimistisch. Zij gaat verder dan de stad Gent: zij breidt het afwezigheidscijns over heel het land uit en bepaalt dat het bedrag ervan tienmaal zoo groot zal zijn als de som, waar men jaarlijks door de gemeente voor aangeslagen is. Een gevluchte Belg, die in gewonen tijd honderd frank contributie betaalt, en

[p. 292]

vóór 1 Maart in zijne haardstede niet terug is, wordt dus met duizend frank beboet. En daar de Belgen, die het hazepad kozen, meestal rijke lui zijn, die oneindig meer betalen dan honderd frank per jaar, kan dat aan de Duitsche regeering en aan de gemeenten een aardig duitje opbrengen. Want ik vergat haast u te zeggen, dat bewuste regeering met de gemeenten deelt: elk de helft van de opbrengst, zegt ze. En als reden daarvan geeft zij op, dat een land als België te beregeeren geld kost. Welke middelen zij aanwenden gaat, om tot betaling der schatting te dwingen, zegt zij vooralsnog niet. In gewonen tijd kan men tot beslag-leggen op den inboedel overgaan, en het kan best zijn dat het General-Gouvernement voor zulke maatregelen niet terugdeinst. Het beschouwen van zulke eventualiteit, mitsgaders het duizenden groote bedrag der bijbelasting verleidt er dientengevolge misschien enkelen toe, weer den vaderlandschen bodem te betreden. Want ik heb in dezen oorlog meenen op te merken, dat het rechtstreeksche, persoonlijke belang niet steeds onderdoet voor het hoogere, algemeene belang van het land, dat, zooals ge weet, volgens de meesten van die rijke vluchtelingen erin bestaat, liever millioenen te gunnen aan het buitenland en de minder-bedeelde landgenooten aan de zwartste ellende over te leveren, dan één Duitscher in het gezicht te krijgen...

Met dat al verliest de stad Gent, die de afwezigheidsbelasting had uitgevonden, de helft van hetgeen zij er zich van had voorgesteld. Als troost mag zij de voldoening smaken, eene harer andere uitvindingen te Brussel nagevolgd te zien,... zonder er één centiem bij

[p. 293]

te boeten. Zooals bekend kan de, zoo zeer beproefde, kleine burgerij te Gent in zeker lokaal voor de geringe som van vijf-en-dertig centiemen een volledig, naar het schijnt zeer smakelijk maal krijgen, dat zij ook meê naar huis kan nemen. Hetzelfde wordt nu ook te Brussel ingericht. Men zal echter niet dan na onderzoek deelachtig kunnen zijn in de toegestane gunst, en dat vind ik maar gelukkig: de misbruiken, die in de volkssoep zijn vastgesteld - zoo verloor eene vrouw in een der lokalen haar geldbeurs,... die niet minder dan zevenhonderd frank bevatte! - hebben ons achterdocht geleerd, en onze gevoelige vrijgevigheid onder kontrool van ons verstand gesteld, hoe weinig wij anders ook van beredeneerde caritas houden...