Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

19 November.

Vier dagen na den naamdag van den Koning, dien van Koningin Elisabeth.

En ik denk aan hare beschermheilige, en aan het zeer uitzonderlijke mirakel dat dezer beschoren werd: verdacht van al te milde caritate, ondervond zij hare goedheid in schoonheid, het brood dat zij den armen droeg in den overvloedigen bloei van rozen veranderd...

Wij hebben geweten welke oneindige, welke bodemlooze kelders van goedheid onze Koningin droeg, sedert zij uit Beieren kwam als gemalin van onzen toekomstigen vorst, en de faam van naastenliefde in een land van

[p. 221]

hartstocht en milde overgave als het onze haar was vooruitgegaan. Helpster van haar vorstelijken vader, een bekend oculist, bracht zij ons tegemoet een hulpvaardigheid, een kiesche en zeer natuurlijke, een losse en lichthartige sympathie voor alle, en niet het minst voor moreel ontberen, waarvan onmiddellijk door bevoegden-in-liefdadigheid werd erkend, dat hier geen spraak kon zijn van wetenschappelijke philanthropie. En het is daarom, dat ons jong Koninginnetje bij de mindere lui zulke groote wederliefde vond. Want de echte armen, zij die in hunne armoede vastzitten als de diamant in zijn bolster (en men moest hier de termen der stelling kunnen omkeeren, en zeggen: als een klompje aarde binnen de onbreekbare wanden van een reusachtigen diamant), zij hadden onfaalbaar erkend, dat hier geen officieele hulp geboden werd, maar in hen een licht ontstoken, dat hen zelf luisterlijk maken zou. Zekeren dag speelde de Koningin viool voor een stervend vrouwtje: het volk heeft er haar meer om bemind, dan zoo zij dat vrouwtje had helpen volgieten met de geleerdste drankjes. En van die liefde heeft het volk betuigd, van die liefde, die misschien levenwekkend is geweest - ik durf er nauwelijks aan twijfelen - toen zij-zelf zoo heel ziek moest zijn, en de zeer armen aan het hek van het kasteel te Laeken, waar zij verpleegd werd, iederen dag naar haren toestand gingen vragen...

Goedheid, die schoonheid wordt, als van de heilige Elisabeth.

Het is al begonnen, toen zij, bij 't ontploffen der eerste bom over Antwerpen, hare kinderen naar Engeland in veiligheid bracht,... en onmiddellijk terugkwam.

[p. 222]

- Het ontbreekt ons, in deze hachelijke tijden, allesbehalve aan sublieme moeders: geen enkele Belgische vrouw zal éen oogenblik hebben geaarzeld tusschen hare liefde en den nood van het vaderland, toen de tijd gekomen was, dat haar zoon naar het slagveld zou trekken. En, waar die zoon gevallen is, zal niemand kunnen zeggen dat de moeder den rouw niet heeft gedragen met eene heldhaftige gelatenheid. Want de dood, zulke dood, heeft een streng, maar een verlokkelijk-schoon gelaat gekregen.

Maar deze vrouw, die koningin is, deze moeder van drie koninklijke kinderen, zij heeft heel natuurlijk gedacht: ‘Zij kunnen nog niet naar den oorlog; zij zijn nog te jong. Maar ik kan ze best vervangen.’ En zij heeft zich teruggespoed naar den held, die de vader is harer kinderen, en zij heeft hem geen oogenblik meer verlaten. Zij, de koningin, staat midden in den oorlog, gelijk de koning er staat. En de soldaatjes, die rond den koning, die voor den koning vallen: zij raapt ze op en zij verpleegt ze, en hun bloed vlekt haar schort van liefdezuster, gelijk de roode rozen het schort vlekten van de heilige Elisabeth...

Men verkoopt thans te Brussel het portret van ons tenger en taai koninginnetje in de uniform van pleegzuster, waarop de vierbladige roos bloeit van het Roode Kruis. Ik ken geen schooner portret van haar dan deze onoogelijke litho, en het zal haar schoonste blijven. Omdat erin onbedoeld-symbolisch is uitgedrukt van deze vrouw de schoonheid, die zonder hare goedheid niet zou bestaan.