Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

[p. 210]

14 November.

Gaan de wittebroodsweken (het woord bedoeld in den meest-letterlijken zin), gaan voor ons de wittebroodsweken aanvang nemen?...

Neem mij niet kwalijk, zoo ik daar steeds maar op terugkeer; maar het vraagstuk van het dagelijksch brood is er verre van, alle belang verloren te hebben. Wij eten nog steeds alle dagen koekebrood, met melk en eieren erin, van bij den banketbakker. Gij kunt u niet inbeelden hoe vervelend dat is: men gaat er eenvoudig van walgen. Daar echter het andere, het gewone brood onverduwbaar blijft, zijn wij wel gedwongen ons met die weelde te behelpen. Armoede der onontkomelijk-rijken!...

Nu gaat er, gelukkig, verandering komen. Althans, het staat uitgeplakt. Voortaan zal het brood veertig centimes moeten kosten (tot op heden: twee-en-dertig). Maar het moet gebakken uit zuiver en onvermengd tarwemeel. Wij krijgen dus het eerlijke, degelijke, witte brood terug, waarmede wij zijn grootgebracht; waar de onderscheiden jams onzer kinderjaren hun onafscheidbaren ondergrond in vonden; waar de kloeke gedachten onzer mannejaren hun stevigste voedsel aan hebben gehad.

Wij hebben het ruim drie maand gemist. Weêr gaan wij het genieten, naar men ons belooft. Jammer maar dat in oorlogstijd alle belofte slechts zeer precaire waarde kan hebben...

Is de prijs van het brood verhoogd, die van het vleesch is verminderd. Eveneens ambtelijk. Het is niet zoo heel moeilijk, zich eene woedende beenhouwerstronie voor te stellen: stelt u dan, bid ik, voor, hoe er de beenhouwers te Brussel tegenwoordig uitzien.

[p. 211]

Ik kan mij trouwens goed in hun wrevel inwerken. Meer dan vele andere handelaars in verduwbare stoffen, hebben zich de Brusselsche beenhouwers de moeilijke toestanden aangetrokken. Weinigen onder hen hebben er, voor zoover ik weet, gebruik van gemaakt, om hunne klanten meer dan gewoonlijk te bestelen. Van opslag hebben wij niet veel gemerkt. Nu is er gedwongen afslag, misschien wel vanwege deloyale mededinging van sommige spekslagers. En dat maakt de beenhouwers kregel, te meer dat zij nu elk stuk uitgestald vleesch van een etiket moeten voorzien, waarop de prijs vermeld staat. Verdenkt men dan hunne eerlijkheid?...

Wij, verbruikers, hebben niet zoo heel veel aan deze vermindering in prijs: tot op heden kochten wij ons vleesch zonder beenen; thans zijn wij gedwongen, er de beenen bij te nemen, en tegen vleeschprijs. Zoodat de winst gering, en misschien wel nul zal zijn...

Vermits wij het over eetwaren hebben: wij hebben, gij weet het, een tijdlang wild gehad, gevederd en behaard, op twee en op vier pooten. Wij hadden lijsters en fazanten; wij kregen wilde konijntjes, en het was niet zoo heel moeilijk aan een haas te geraken. Nu is dat ineens weêr gedaan, zonder dat ik weet hoe dit komt. Nog een enkel watersnipje; en konijntjes in overvloed. Maar de reesems bruine lijsters met zilveren buik, maar de koninklijke fazanten zijn uit de uitstalkasten verdwenen. Van hazen geen spoor meer. Zoodat wij het doen moeten met ‘tam’ wild, als parelhoenderen, b.v. - Kerstdag, die nadert, brengt ons weliswaar van nu af aan ganzen, onder wier peerlemoerende huid de groote schijven truffel blauwen; biedt ons 't gespannen

[p. 212]

lichaam der gevulde kalkoenen, aan wier mageren hals de afzichtelijke, lazuur-kale, vies-rood gesnuite, grijpsnaveligen rimpelkop hangt...

De Brusselsche burgerij, gij ziet het, is den hongerdood nog niet nabij. Als zij maar geld heeft, en het uitgeven durft. Want zij moet sparen, sparen...

Er is een café, waar men weêr echt-Duitsch bier verkoopt. En ik ken Brusselaars, die branden van verlangen, er te gaan drinken, en het toch niet doen...

Iets anders: als gij 's avonds naar huis keert, slaat u op sommige straathoeken, waar het tocht, een warme, vrucht-zoete en roet-bittere geur tegen: op een cokevuur, over de vette ijzeren plaat poffen en ontploffen de kastanjes. - Ik denk aan verre, verre winters. Wij gingen 's avonds naar de teeken-academie. ‘Chauds les marrons!’ klonk het in een bekenden hoek tusschen twee huizen, onder een walmende petroleumfakkel. Wij kochten er voor vijf cent, - in twéé zakjes; niet om op te eten: om er onze handen aan warm te houden.