Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

[p. 174]

27 October.

Geuren. -

Er was een jaar, dat ik, in ditzelfde seizoen, aan zee verbleef. Wij waren vertrokken in Juni, met de bedoeling, een maand of zoo te Blankenberghe te vertoeven. Maar het weer was dat jaar zoo mooi, en dan, er bond mij zooveel aan het strand, aan de duinen, en zelfs aan het verlaten stadje, dat ik einde October nog niet besluiten kon, terug naar Brussel te keeren.

Mijn leven was, in die dagen, van een prachtigen eenvoud. Nooit misschien mocht ik mijzelf klaarder doorschouwen, had ik dieper bewustzijn van eigen wezen en verhouding tot de buitenwereld. Ik voelde mij vol evenwicht: evenwicht zonder luister weliswaar, wijl zonder waan, maar in wiens sterkte ik eene ongewone moreele gezondheid putte.

's Ochtends vroeg al, was ik buiten. In het melkig licht toog ik met de hotelhouders, die nu de handen vrij hadden, op jacht. Dat is te zeggen dat ik, eenmaal in de hooge duinen, ze verder trekken liet met hunne roeren, waar ik nu en dan het knallen van vernam: éen van die rosse duinhaasjes, dat ik in verbeelding omhoog zag springen, in de lucht eene dubbele buiteling beschrijven, om dan tusschen de stugge zilverdistels plat neer te ploffen. Ik-zelf, in mijn duffelschen jas, lag in de holle zandwieg, wier wanden mij tegen den wind beschermden, en van waar ik over zee kon zien, en over de aarde. Over de zee de schuine meeuwen en haar slappen wiekslag; over de akkers de reepen rook van 't aardappelgroen dat men na den oogst opbrandt, of een driehoekige vlucht patrijzen, door éen der jagers bij

[p. 175]

twee korte, doffe knalletjes opgestooten. En zoo lag ik te werken, mijn wangen heet van de kilte der lucht, mijn hart vol heerlijke zekerheid.

's Middags at ik daar, ter plaatse, wat ik 's ochtends had meegenomen. Als het over vieren was, en de avond viel, kwamen luidruchtig de jagers terug met rijken tasch, want het waren behendige schutters. Wij gingen naar huis. Mijn hotelletje lag een eind buiten de stad. Ik kwam er aan tegen donkeren. En als ik de gelagzaal binnentrad, de van warmte en licht blozende gelagzaal, daar was een neersche, frissche, sterkende geur, die mij aansloeg en iederen avond met eene nieuwe, onzeglijkzuivere vreugde vervulde: de geur der versche garnalen...

Ik doe u dit lange verhaal, omdat ik, toen ik vanavond ben thuisgekomen, bij 't openen der straatdeur door denzelfden geur ben getroffen geworden tot in de diepten van mijn geheugen: er waren versche garnalen in huis; wij zouden garnaal eten...

Gij beseft niet wat het is: gij zijt niet, als wij, gespeend geweest, drie maand lang, van een geur, van een vertrouwden geur. Ik heb vanavond dien geur teruggevonden. 't Is mij of men een raam had geopend op een schoon en verloren verleden. En nu staat het u natuurlijk vrij, dit nogal belachelijk te vinden...

Andere geur. Maar dezen hebben wij maar al te goed voorzien. De tijden hebben hem in ons voorbereid: de heele lucht is bitter van chrysanten.

Zondag: Allerheiligen. Maandag: Allerzielen. Het zijn de dagen dat men de graven smukt. Dicht bij de kerkhoven staat het van nu af aan vol verkoopers, gehurkt, achter de veelkleurige bloempotten. Hunne

[p. 176]

uitstalling doorbalsemt de lucht met een lagen, dichten walm. Hoevelen zal men dezer dagen gedenken, die dood zijn, en waarvan men het misschien niet weet, of waarvan men het niet gelooven kan...?