Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

5 October.

Verschrikking: drie forten van den buitenring om Antwerpen en de tusschenliggende redoutes zijn in Duitsche handen: Waelhem, Koningshoyck en Lier zijn, na tien dagen beschieting, niet ‘zerstört’ ditmaal, maar ‘verobert’. En nu is het echte verslagenheid onder de menigte: zij vreest dat binnen heel kort Antwerpen zal ingenomen zijn, door een bombardement geheel in asch gelegd, heel ons leger vernietigd, onze vorsten misschien op de vlucht, de regeering voortaan geheel in Duitsche handen...

En men vertelt aan elkander dat gisterenavond inderdaad een honderdtal Belgische artilleristen zijn aangevoerd geworden, door de Duitschers gevangen genomen. Weer had men het plein voor het Noorderstation geheel ontruimd. Maar men had toch toegelaten, dat het volk met onze soldaten eenige woorden zou wisselen. De soldaten hadden blijkbaar den moed niet opgegeven. Bij het geroep, onder de menigte, van ‘Vive la Belgique!’ hadden zij met de muts gewuifd. En zij hadden verzekerd, dat Antwerpen stand zou houden.

Maar de afkondiging van heden stemt niettemin pessimistisch. Er staat duidelijk in: ‘nu kunnen wij naar de tweede rij forten en verder de stad bombardeeren.’ Het denkt er niet aan, het volk, dat de Duit-

[p. 120]

schers nog te kampen hebben met allerlei, natuurlijke en andere, hindernissen.

Zoo staat hun leger al onmiddellijk voor het water der Nethe, dat zoo gemakkelijk overstroomt. En dan zijn daar nog de velden met prikkeldraad en met pinnen. Men vergete niet dat de forten, die tien dagen lang weerstand boden, vijf en dertig jaar oud zijn; dat de tweede verdedigingsgordel beter gewapend is en lang niet zoo genaakbaar; dat Antwerpen-zelf daarenboven binnen wallen en muren ligt waar men niet zoo licht doorheen kan...

Maar al die redenaties werken op de menigte niet: zij ziet Antwerpen reeds in Duitsche handen, en zij schrikt...

Zelfs intellectueelen, dezen die iederen dag een frank en meer over hebben voor eene binnengesmokkelde ‘Flandre libérale’ (gisteren ging het blad tot vijf frank, omdat men een aantal verkoopers gearresteerd had), zelfs dezen beginnen te vertwijfelen. Hun lijfblad brengt hun echter wat geruststelling: de Duitsche mededeeling zal wel eenigszins overdreven zijn. En inderdaad: wij hooren nog heel duidelijk het kanon, dat van niet verder dan van Lier kan komen...

Ik sprak daareven van dagbladverkoopers. Zij zijn niet de eenigen die iederen dag hun leven wagen. Daareven brengt men mij een brief uit Gent. De brenger belast zich met brieven voor alle richtingen, ook voor het belegerde Antwerpen, met de verzekering dat de zendingen in goede handen komen. Weet gij, hoeveel hij vraagt om zoo'n brief te bestellen? Eén frank, geen cent meer. Weliswaar bekent hij, er soms meer dan honderd meê te nemen...