Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

23 September.

Wij ontvangen nu geregeld een viertal Duitsche bladen waaronder als belangrijkste de Kölnische Zeitung. Deze zijn er vooral ten behoeve van het garnizoen. Ze zijn dan ook wel eenigszins te eenzijdig om door de verdere Brusselsche bevolking, voor zooverre zij Duitsch leest, te worden geappreciëerd. Verder weten de leden der Hollandsche kolonie en eenige Vlamingen waar zij nu en dan een nummer der Nieuwe Rotterdamsche Courant kunnen vinden. Dan is er ook nog een weinig beduidend Fransch blaadje, dat wel onder censuur zal staan: Le Quotidien bruxellois. Dit zijn de eenige couranten die door het Militair Gouvernement schijnen geduld te zijn. Het zijn nochtans de andere, de uit Gent binnengesmokkelde, die het meest gelezen worden. De Brusselaar voelt er het hart van België in kloppen - al is het nieuws dat zij meêbrengen, ook over wat in Brussel gebeurt, nu en dan niet goed te vertrouwen. Zoo lazen wij onlangs in zoo'n blad dat wij te Brussel de boter tot 6 frank per kilo betalen, terwijl de hoogste prijs vooralsnog 4.40 frank is: al meer dan genoeg trouwens. Het allerduurste is hier petrool: 45 à 50 centimes per liter. En er is bijna nergens meer te krijgen. Terwijl wij, bij gebrek aan kolen, weldra verlichting bij middel van gas of electriciteit zullen moeten ontberen... Om op de Gentsche bladen terug te keeren: zij drukken

[p. 86]

een dienstorder over van Burgemeester Max aan zijne politie, waarin het luidt dat de verkoopers van die bladen door de Duitsche Kommandantur bedreigd zijn met de doodstraf. Zij, in wier bezit zoo'n blad gevonden wordt, loopen gevangenisstraf op. - Die dienstorders heb ik persoonlijk niet gezien, en geen enkel officiëel bericht heeft tegen het koopen van die bladen bij mijnen wete verwittigd...

Na wel drie weken ben ik vandaag weêr eens naar de Hooge Stad gewandeld. Nu de Bibliotheek tot eene ambulance is ingericht en de Musea zijn gesloten, kom ik daar nog alleen als ik er wezen moet. Heel het Brusselsche leven is trouwens samengetrokken in de kom der stad: daar alleen nog is het eigenlijke stadsleven.

- Vanochtend nu moest ik naar Elsene. Ik ben daarna Zuidwaarts afgeweken om mij te vergewissen of het waar was, dat het Paleis van Justicie, reeds zoo overvloedig versierd, nu ook bij wijze van nieuwe ornamenten eenige kanonnen rijker geworden was.

Het nieuwsje had geloopen, dat de tempel van Themis door de woede van Mars niet was gespaard geworden. In oorlogstijd keert men het klassieke voorschrift om; nu moet het maar heeten: Cedant togae armis. Zoodat verontwaardigde advokaten zekeren dag uit de vensters van het Justiciepaleis Duitsche soldaten hadden zien liggen in de roode toga van den voorzitter des crimineelen gerechtshofs gehuld, of onder het hermelijn van den heer procureur-generaal. Zij vonden het grapje terecht misplaatst, te meer dat het bij onderzoek bleek niet alleen te staan en alleen een schakel was in eene keten van, laat ons zeggen, onbehoorlijkheden. - De misdadigers

[p. 87]

werden tot de orde teruggeroepen. De kanonnen echter die zij hadden meêgenomen, misschien wel om hen in hunne kortstondige magistratuur bij te staan, bleven. Eén ervan zie ik op de Avenue Louise gericht, het andere kan de beneden stad beschieten. ‘Langs de éene zijde kunnen de Franschen binnenrukken, en langs de andere zijde kan men de stad straffen, die zich hierover al te zeer verheugd zou toonen,’ zegt mij een mijnheer, die in de geheimen van den algemeenen staf tot bij de minste bijzonderheden schijnt ingewijd, en zijne wetenschap herhaalt aan ieder die vóor het geschut stilstaat, en zich afvraagt tot wat het wel kan dienen.