Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

13 September.

Allerlei loopmaren: in de kazerne te Etterbeek is muiterij ontstaan onder Beiersche soldaten, die niet willen vergeten dat onze koningin eens een zeer geliefde prinses van Beieren was; Duitsche soldaten hebben een aantal Fransche krijgsgevangenen op eigen hand de vrijheid teruggeschonken, terwijl zij zelf op de vlucht zijn gegaan; elders hebben Duitsche soldaten op elkander

[p. 67]

geschoten; eindelijk: de Vereenigde Staten, die burgemeester Max onder hunne rechtstreeksche bescherming hebben genomen en er reeds voor gezorgd zouden hebben, dat de Duitsche bezetting geen beslag kan leggen op het slachtvee dat ter markt wordt gebracht, zouden nu heel de Belgische railway hebben gekocht en verpacht uitsluitend aan België, - eene combinatie, die nog zoo kwaad niet zou wezen, maar waar ik niet aan gelooven zal, niettegenstaande de talrijke Amerikanen die in Brussel rondloopen en zeer opzichtelijke vlaggetjes met de stars and stripes in het knoopsgat dragen, dan wanneer de Duitschers zullen hebben opgehouden, van ons spoorwegmateriaal gebruik te maken, zooals nog steeds geschiedt, bij nacht als bij dage, en onder meer locomotiefgefluit dan wel noodig zal zijn.

Al die nieuwtjes, en 't laatste niet het minst, brengen de Brusselaars in eene stemming van opgetogenheid, die nog verhoogd wordt door de bekentenis, in eene nieuwe Duitsche officieele mededeeling, dat een deel van het Duitsche leger boven de Marne en de Ourcq voor de macht der bondgenooten inderdaad heeft moeten wijken. - Mij maakt dat optimisme wel eenigszins kregel. Niet dat ik mijne stadgenooten, die van nature ‘badaud’ zijn, van lichtzinnigheid wil beschuldigen. Maar zij schijnen mij toch wat al te lichtvaardig te vergeten, dat de bewoners der Noorderwijken weer sedert vier dagen iederen vroegen ochtend gewekt worden door het kanon, na nachten, doordaverd van log-oprukkende troepen, van 't zwaar gedreun der voorbij hotsende stukken geschut, van den ratelenden draf der kavalerie. De najaarsvlagen zijn ingetreden, sedert vier dagen

[p. 68]

is het barre herfst; men gaat huiveren tot binnenin de huizen. - Daarbuiten, nauwelijks twee uur gaans boven Brussel, is het gevecht weer losgebroken. Belgen en Franschen winnen veld: de Duitschers willen hun, tusschen Grimbergen en Vilvoorde, den overtocht van het Kanaal van Willebroeck beletten. Onder vervaarlijk gedruisch hebben zij voor Vilvoorde eene brug doen springen: ten Noord-Oosten van Brussel was de lucht zwart van rook. Van oever tot oever gaat razend geschut, dat den grond doet beven tot in Laeken, tot in Schaerbeek. En het is weer, onder den koppigen regen, de lamentabele stoet van vrouwen en kinderen, die vluchten. De mannen heeten allen gevangen te zijn...

Intusschen is het, als iederen Zondagochtend, op Brussel's Groote Plaats, vogelmarkt. Naast de uitstalling der eerste chrysanten, der uitbloeiende gladiolen, der veelkleurige madelieven, der bolle dahlia's, die de vochtige lucht bezwangeren met eene bittere geurensymphonie, hebben de kooplui hunne stapels muitjes, waar peruches in trekkebekken en leeuweriken onrustig trippen, waar kanarievogels, alle pluimpjes recht, zitten te bibberen en de ekster-jongens wijs gapend en oogen toe het aas verwachten (hoe men in September aan eksterjongens komt, is mij een probleem), - hebben de kooplui hunne muitjes, het eene boven het ander, als één steilen gevel onder een zeildoeken, hoog-luifelend dak gebracht. Wat verder hurkt, op den schouder van een knaapje met hongeroogen, een teringlijdend, traagwimperend aapje, dat van uit zijn langen, mageren arm, over zijn groezelig-witten buik krabt. Maar het zijn vooral de duiven, vanaf de tortels, die dicht tegen elkaar aan-

[p. 69]

leunen, tot bij de deftig-kroppende pauwen in al hun kleurenpracht, over de elegant-fijne, nerveuze en pezige reisduiven heen met hunne goud-omrande staar-oogen, die de koopers lokken. Deze zijn, niettegenstaande den oorlog, niettegenstaande het slechte weêr, weinigminder talrijk dan andere Zondagen. En onder de liefhebbers bevinden zich een aantal Duitsche soldaten, die de beestjes uit de rieten kevies halen, hunne roode pootjes tusschen hunne grove vingers nemen, hun in de veertjes van de borst blazen, hun de schelpen op den neus nazien, hunne vlerken als een waaier opentrekken, ze aan elk spiertje betasten: echte kenners, dezen, die den toeschouwers eerbied inboezemen...