Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918

12 September.

Men bederft ons: geen dag gaat nog voorbij, of wij krijgen officieele berichten. Vandaag weêr maar een, en waar de Kaiser zelf de kopy van levert. Het bevat namelijk een telegram, dat hij aan den President der Vereenigde Staten stuurt om tegen het gebruik van dum-dum-kogels door Engelschen en Franschen te protesteeren. En verder heeft hij het daarin over België. Hij betreurt het, dat in dat land vrouwen en priesters tot zelfs op lazaretten hebben geschoten. De Duitschers zijn gedwongen geweest, om deze wandaden te straffen en te beteugelen, ettelijke dorpen en zelfs de oude stad Leuven te vernietigen. In deze laatste stad werd echter

[p. 65]

het stadhuis gespaard, dat een schoon gebouw is...

Het stadhuis van Leuven is inderdaad een schoon gebouw, al houd ik persoonlijk niet veel van bloeiënde gothiek. Wat in Leuven ook heel bijzonder was: de bibliotheek. Maar daar wil ik het voor het oogenblik niet over hebben. Eén volzin uit het telegram is er, die vooral mijne aandacht trekt. Ik zal hem u in het Duitsch en in het Fransch overschrijven: de Nederlandsche tekst volgt te angstvallig den Duitschen, om hier ter bespreking te kunnen komen. In het Duitsch heet het:

‘Die Belgische Regierung hat die Teilnahme der Belgischen Zivilbevölkerung an den Kampf offen ermutigt und seit langem sorgfältig vorbereitet.’

De Fransche vertaling luidt:

‘Le gouvernement belge a encouragé ouvertement la population civile à prendre part à cette guerre qu'il avait préparée soigneusement depuis longtemps.’

Als ik nu nog eenigszins Duitsch begrijp en een beetje Fransch ken, dan wil de Duitsche volzin zeggen:

‘De Belgische regeering heeft sedert lang de burgerlijke bevolking tot deelnemen aan den oorlog voorbereid.’

De Fransche tekst zegt:

‘Sedert lang bereidt de Belgische regeering dezen oorlog; zij heeft de burgerlijke bevolking ertoe aangemoedigd mede te vechten.’

Ik wil in geen discussie van beide teksten treden. Ik stel alleen vast dat zij allebei heel iets anders vertellen.

Ik beul echter mijne hersenen af, om één en ander te begrijpen. Wordt misschien in het Duitsch gedoeld op

[p. 66]

de Burgerwacht, die inderdaad in België prachtig gedrild wordt, zooals gij wel zult weten?

Of, zoo wij het met het Fransch moeten houden - let wel: de eenige tekst, dien, bij gebrek aan een degelijken Vlaamschen, een goede drie-vierden van de Belgen begrijpen zullen -, slaat hij op onze forten, die in hunne bewapening verouderd bleken, of moeten wij eruit besluiten dat ons leger sedert onheuglijke tijden tot den strijd met Duitschland systematisch werd opgeleid?

Ik stel vast dat de Kamerbespreking der wet, die ons een eenigszins vertoonbaar leger moest verzekeren, slechts in de eerste helft van Februari 1913 begon, en die wet eerst einde-Maart van hetzelfde jaar werd gestemd, niettegenstaande grooten tegenstand, vooral vanwege sommige fracties in de regeeringspartij. Het leger, dat wij, nauwelijks een klein jaartje geleden, in het veld hadden kunnen brengen, zou het geen twee dagen tegen Duitschland hebben uitgehouden. Nu duurt de strijd sedert 4 Augustus.

Hieruit moge nogmaals blijken hoe slecht Duitschland, niettegenstaande zijne tallooze spionnen, over België was ingelicht.