Verzameld werk. Deel 6. Beschouwingen over literatuur. Het dagelijks brood I. Keur uit de brieven in dagbladen 1906-1929

[p. 319]

Bieren

15 September

Was Terentius een landgenoot geweest van mij, dan zou hij vast zijn bekend ‘homo sum’, et nil humani a me alienum’ vertaald hebben door: ‘Ik ben Vlaming, en geen consumptie mag me dus vreemd blijven.’

Hoe kon het wel anders, waar de meest nationale helden kooplui in eet- en drinkwaren, waar Artevelde een brouwer was, Jan Breydel een beenhouwer, en Agneessens - of althans de man die voor zijn mooi standbeeld te Brussel poseerde - een garnalenkoopman!

Wij zijn een land waar men eet, - en wie eet moet drinken. De voorzichtigheid leert daarenboven, dat wie drinkt ook goed doet te eten. En ik verzeker u met fierheid, dat de Vlamingen voorzichtige lieden zijn. ‘Ces bons Flamands, il faut que cela mange’, zegt Victor Hugo; en hoe zouden wij de minachting die uit ‘cela’ spreekt niet over het hoofd zien, om den grooten dichter gelijk te laten hebben?... - Zijn wij een gulzig volk? Neen, wij zijn een volk dat van den nood een deugd maakt, dat de noodwendigheid van zich te voeden omkeert in de geliefkoosde deugd, zich het voedsel als weldaad te laten welgevallen. Dat kan ons niemand kwalijk nemen, niet meer dan dat we storingen in de spijsvertering tegengaan door het noodzakelijk gebruik van gegiste of gestookte dranken.

Wel is waar hebben wij daarbij de vermaardheid opgeloopen, het volk der wereld te zijn, dat de grootste hoeveelheid alkohol verbruikt. Maar dat verbruik beloopt nog niet één liter per maand en per inwoner; dus niet

[p. 320]

eens één borrel daags, - wat toch niemand overdreven kan vinden! Toch ónze schuld niet als men elders geen cognac lust en liever cholera-aanbrengend water drinkt! En een klein land als het onze mag al heel fier zijn, dan toch in iets uit te munten!...

Wij zijn dus groote drinkebroers. Men heeft de Vlamingen, om hunne jovialiteit, hunne lichtzinnigheid, hunne onverschrokkenheid, hun gebrek aan achterdocht, hunne oprechtheid, hunne liefde voor het leven en voor de fantazie, en allerlei andere deugden en ondeugden, wel eens ‘groote kinderen’ genoemd. Goed! Maar dan kinderen met een zuigflesch, - liefst vol bier. Want het bier speelt een heele rol in onze geschiedenis - ik noemde al Jacob van Artevelde -; in onze schilderschool - denkt maar aan Breughel en aan Teniers -; in onze letterkunde - wie kent de bacchanalen der Kamers van Rethorike niet? -; en tot in onze muziek toe - Averkamp's a capella zingt daar mooie voorbeelden van. - Ja, wij weten dat onze beste kracht ligt in het bouwen op de traditie. En daarom huldigden onlangs nog de Vlamingen te Roesselare hun dichter Rodenbach, niet alleen als levenswekker, maar ook als beroemdsten afstammeling van een befaamd brouwersgeslacht. Onze Koning, Leopold II, dankt hij overigens zijne populariteit niet aan zijne liefhebberij voor ouden Lambiek? En wie schat het getal der graden, dat gezel Vandervelde in het oog der socialisten gedaald is, sedert hij de onthouderssekte der ‘Goede Tempeliers’ stichtte, en tot welk warmtepunt bij diezelfde socialisten de genegenheid steeg voor gezel Terwagne, een dokter nogal, die gezel Vandervelde in deze zaak fier te woord dierf staan...

[p. 321]

Ik zet de rij der overtuigende voorbeelden niet voort: gij koestert met mij de innige zekerheid dat in Vlaanderen goed bier naar waarde wordt geschat. Meen dan ook niet, dat het de schuld is van Duitsche spionnen, of het gevolg van overdadig pan-germanisme, zoo hier menige liter Münchener of Pilsener wordt ingevoerd en uitgedronken. De Vlaamsche maag heeft als devies: Ubi bene, ibi patria. Of beter: zij annexeert wat haar goed om... innemen voorkomt. Duitschland is haar wingewest, evenals ze thans voor een goed deel al Engeland binnengepalmd heeft. Want in de Vlaamsche maag is sedert lang verwezenlijkt wat sedert meer dan een kwarteeuw de droom is der Europeesche politiek: bij haar leven Engeland, Frankrijk en Duitschland in bestendigden vrede.

De Duitsche bierbrouwerij heeft dus een goeden klant aan België. En daarom is het niet zonder eenige onrust gegaan, dat men ten onzent vernomen heeft: het Duitsche bier wordt in zijn oorsprongsland met nieuwe lasten geslagen. Zou in onze maag de wereldvrede verstoord, of althans de verhouding tusschen de mogendheden gewijzigd worden? Ging onze innerlijke oeconomie er onder lijden? Zouden wij, voorstanders van een ruimen vrijhandel, gedwongen worden tot een protectionisme waar wij voor walgen? Voor walgen met recht en reden, want ik verklaar het met eene oprechtheid die gij appreciëeren zult, en zonder mij te laten verleiden door nationale overschatting: onze Belgische nabootsingen van Duitsche bieren zijn onsmakelijk, maagpijn-verwekkend, hoofdpijn-nalatend, en veroorzakend wat mijn professor van Grieksch, die veel

[p. 322]

in Duitsche Kneipen gestudeerd heeft en er zijn doctorstitel heeft gehaald, ‘xylostomia’ noemde.

Gij kunt u de beroering in den lande voorstellen. Een feit echter - waar ik ditmaal wél een kneep voor het pan-germanisme inzie - kwam de revolutie smoren, met slechts enkele overladen verduwingstelsels als gevolg: behoedzame lieden die er van wilden profiteeren, dat de halve liter vooralsnog vijf en dertig centimen bleef kosten, om vóor den opslag provisie op te doen. Dat feit was: in het uitvoerende land was besloten, dat de biertjes, voor ons bestemd, door geen nieuwe lasten getroffen werden... Er is meer dan éen zucht geslaakt en, geloof me, om de alteratie af te drinken meer dan éen extra-potje gebruikt geworden!...

We slapen dus weer op onze twee ooren, daarin geholpen door den Duitschen belastinggaarder, die ons niet dwingen kwam, het slaap-aanvoerende getal pintjes te verminderen...

Wie echter nijdig zijn: de Vlaamsche bierbrouwers. Meer dan wie onder de oppositiepartijen van den Reichstag hadden zij hunne hoop in de ontreddering der Duitsche financiën gesteld. Want van de hyperesthetische smaakorganen der Vlamingen was weinig te verwachten: wij proeven te goed wat waarlijk van over-Rijn komt, om ons door inlandsche imitatie te laten begoochelen. Slechts een duchtige opslag der echt-Duitsche produkten kon dus de nationale nabrouwsels ten goede komen. Zij wilden, onze brouwers, de bezorgdheid om onze maag vernietigen onder de bezorgdheid om onze portemonnaie. - Maar zij zijn, den goden zij dank, teleurgesteld geworden. Moge het hun een spoor-

[p. 323]

slag zijn, den weg der nabootsing op te geven, en verder dien der vaderlandsche overleveringen te bewandelen!...

Want het dient gezeid: De Duitsche bieren zijn zóo in den Belgischen smaak gaan vallen, dat zij langzamerhand onze eigen oude soorten aan 't uitroeien zijn. Wijs mij de plaats - gelijk Multatuli zou zeggen - waar nog Liersche kavesse of Antwerpsche Seef getapt wordt. Ik heb eens veertien dagen in Brussel omgeloopen om eene flesch Oudenaardsch te vinden: een heerlijk bier dat, om de jaren '60, in de hoofdstad zoo graag gedronken werd als in Oost-Vlaanderen. En nochtans, verdienen Houthemsch en Pitthemsch, Staceghemsch en Meulebeeksch geen verdere bekendheid dan binnen enge plaatselijke grenzen? Zeker, ik houd niet zoo heel veel van het al te bleeke Leuvensch; maar dit is geen reden dat ik er de decadentie niet van betreuren zou. Sotteghemsch is veel, veel meer waard dan zelfs door vrienden vermoed wordt. En ik juich van harte dat Bornhemsch als Drijdraad hun faam gestand doen, evenzeer als de vlucht, in de laatste tijden door den Jack-up genomen, mij met vreugde het hart vervult.

Meen niet echter dat ik mij daarom bij dezen aan den kant onzer brouwers schaar, die de uitroeiing der vreemde bieren wenschen. Ik herhaal veel liever mijn wensch en mijn raad: dat ze zouden verzaken aan de kwade praktijken - ik durf niet zeggen: pomperijen - van 't navolgen der vreemde bieren; maar lekker en gezond inlandsch bier, naar de oude recepten en zonder saccharine, zouden brouwen, om daarna dat nationale brouwsel flink in Brussel en andere groote Belgische steden te exploiteeren. Ik zie de brandkast al zwellen van hem die

[p. 324]

bij ons het Meulebeeksch, waar Carel van Mander bezieling in vond, in zou voeren. Welke belooning staat den uitbater van den driedubbelen Gentschen uitzet niet te wachten! ‘Es dehnt sich das Haus’, zou hij weldra welvoldaan Schiller na mogen zeggen, die de hoofdstedelijke magen weêr aan 't Oudenaardsch zou gewennen, zonder daarom maar iets aan faro of lambiek - onder gedaante van geuzen-, krieken- of frambozenlambiek - te kort te doen, of zelfs Münchener of Scotchale te willen schaden.

Ja, dat is de weg om de nationale bierbrouwerij te doen bloeien. En - het weze gezeid zonder de minste xenophobie - de vaderlandsche maag, vermits ze uit traditie dan toch slikken moet, zou de eerste zijn, om er bij te winnen.