Verzameld werk. Deel 5. Beschouwingen over literatuur

[p. 612]

Frank van den Wijngaert
Boksmatch
Xylographisch bewerkt door Henri van Straten

De houtsnijder Henri van Straten, uit Antwerpen, heeft een gedicht in proza van Frank van den Wijngaert, dat ‘Boksmatch’ heet, ‘xylografies bewerkt’. Het is te zeggen, dat hij den tekst van bedoeld gedicht in hout heeft gedreven, zoodat de letter wit uitkomt op den zwarten bladspiegel, en hem voorzien heeft van overvloedige figuur-illustratie. En zoo is dit geworden een groot en dun boek dat, naar het colophoon vermeldt, ‘hoort toe aan de twede reeks der bibliofielen-uitgaven Vrienden van Prometheus.’

Als gedicht, zij het dan ook in proza, heeft deze ‘Boksmatch’ niet zoo heel veel om het lijf. Zoo'n match kan iets geweldigs wezen aan brutale humaniteit: van dat diep-schokkend menschelijke vindt men bij Frank van den Wijngaert maar heel weinig terug. Wel heeft hij voor eene zekere ironie de gepaste, soms scherp-teekenende woorden gevonden. Het is diezelfde ironie, die er hem toe noopte, het boksgeval op te drijven tot een nogal goedkoop, trouwens geestig, symbolisme. De bedoelingen van den schrijver zullen overigens niet hooger hebben gelegen: zelfs de rythmus van zijn volzin wijst op een gemis van bezieling.

Maar hij heeft - en dat is veel - aan Henri van

[p. 613]

Straten gelegenheid geleverd tot uitstekend werk.

Henri van Straten behoort tot de bent jonge Antwerpsche houtsnijders die de vernieuwing van de boekverluchting vol ijver en kunde doorvoeren. Voorafgegaan door Edward Pellens, streven zij hun meester voorbij, vooral door de zuiverheid van hunne werkwijze. Wij worden eenvoudig teruggeleid tot den tijd, dat de houtsnede nog niet vervangen was door de koper- of staalgravure; dat het illustreerend materiëel dus in eens met den tekst kon worden afgedrukt en er eene eenheid mee uitmaakte. Hetgeen niet belet dat deze Antwerpsche xylographen, waar men de Gentenaars Jozef en Jan Cantré aan toevoegen kan, in hunne teekening zeer modern aandoen: men kan ze rekenen onder onze Vlaamsche expressionisten. De techniek trouwens van hun vak - sterke tegenstelling van wit en zwart - brengt zulks van lieverlede meê.

Met deze ‘Boksmatch’ treedt Henri van Straten op als de meest-naturalistische onder hen. Bij bijtendscherpe karakterizeering vervormt hij nauwelijks. Anatomisch zijn zijne figuren uitnemend gebouwd. Zijn compositievermogen is treffend. Al is zijn letter minder mooi - hij is hybridisch en wat al te fantastisch - toch is de eenheid tusschen schrift en illustratie verrassendgoed behouden.

Zoodat wij hier voor ons een boek hebben liggen, dat heel prettig aandoet.

N.R.C. 6 Februari 1926.