De Lantaarn voor 1801

Zij-stap over het getromp en geruiter .

Wat zoudt gij zeggen van iemand, die een vriend verzogt hebbende op een Concert, hem door de Muziek-zaal omvoert, één uur. na dat alle de Muzikanten reeds vertrokken zijn; staande houdende, dat de lucht in die zaal nog dezelve is, als zij was voor vier uuren. Gij zoudt 'er om lagchen! en waarom lacht gij dan niet om de historieschrijvers, die van daag spreeken van onze zaaken, zo als zij stonden voor anderhalve eeuw?

Het leeven leevert op eene schilderij in eene bestendige be veging. Men verhaalt van menschen, die met zwart hair na bed gingen en

[p. 61]

met grijs hair opstonden. Doorgaans beweegt het tafereel zich wat langzaamer, en de tijd, die 'er de aanvoerer van is, wordt te recht vergeleeken bij eene vijl, die alles zagtjes afneemt.

De tijd heeft nog eene anderen eigenschap, namelijk te zijn een rechte haspel, die groot en klein, bitter en zoet, bitter dooreen kletst.

Zo nu de tijd en vijl en haspel is, zo is het menschelijk leeven niet min op de vaste wal als op 't water eene scheepvaar, waarin ieder ogenblik het schip verandert van positie. Dat zij die in het ruim zitten, of in de kuil loopen, schadeloos (of 'er mogten historieschrijvers onder zijn) deeze verandering van positie veronachtzaamen, maar zij die in den stuurstoel zitten, of aan 't roer staan, moeten en minsten één oog altoos open hebben.

Wat zal ik zeggen! 't is digt bij de eeuw, zedert dat oog meestäl geslooten was! of zo 't open ging, men 'er de dingen mede zag, zo als zij stonden in den voorleeden tijd.

Dit is eene der oorzaaken, die zonderling heeft medegewerkt ten nadeele van dit land.

Voor 't zelve is voorwaar ieder oorlog een ongeluk; om dat het zijne kragten vermindert: dan dit ongeluk wordt dubbel, zo 'er bijkomt, dat onder de hoofden van 't zelve de opinie

[p. 62]

van zijne sterkte dezelve blijft, als die was voor den oorlog.

Hadden die hoofden, voor twintig jaaren, de beide oogen niet gewend gehad na de gebeurtenissen van de vorige eeuw, hadden zij ten minste 'er één van gevestigd op het geen hen omringde, ik zoude misschien nimmer gelegenheid gehad hebben dit vertoog (helaas! mostert na den maaltijd) te schrijven.

Greetig doe ik hulde aan onze Helden van de vorige eeuw. Ik verhoogmoedig' mij op hun landgenootschap. Ik smeeke den Hemel, dat ook in het tegenswoordige geslacht 'er gevonden mogen worden, waarop de naneeven groots mogen zijn: en met dit al, durve ik opgeeven als een vraagstuk: ‘of de diensten, welke deeze Helden hun Vaderland toebragten, aan 't zelve meer voordeel deeden, als de ondiensten aan welke hunnen nagedagtenis de geboorte gaf, nadeel deeden?’

‘Ik beweer', dat zo alle onze Zee-Helden van de vorige eeuw nog aanwezig geweest waren, voor vijf en twintig jaaren, zij toen niet geweest zouden zijn, wat zij voorheen waren: want men kan geen ijzer met handen breeken. Zodanig was de staat van zaaken hier en elders veranderd!

Het betoog van dit beweerde kunt gijlieden haalen uit de comparatie van de lijsten der

[p. 63]

Zeemacht van Engeland en deeze Republiek; en de vermindering van de laatste, zedert hondert jaaren, de vermindering van geöefende Zeeluî en Zee Officieren, de verslimmering van onze zee gaten, verlies van een legplaats voor de oorlogschepen in 't wintersaisoen, gesteld tegen over een aanhoudend arbeiden aan 't vergrooten en verbeeteren der Marine aan de overzijde, zal u ten betoog strekken.

Eene Mogendheid van den derden rang, zo als wij plagten te zijn, toen wij nog eenigen rang hadden, kan door een abuis van die van den eersten rang voor een ogenblik met dezelve hardebollen; maar de uitzondering maakt niet den regel.

Wanneer nu een uitgeteerd lig haam, meenende nog meester te zijn van zijne oude kragten, de zinneloosheid heeft, om te willen vechten tegen een gezonden reus, zo loopt hij op zijn laatste gras.

Nog onlangs ligt de Heer *** te bed met een gebrooken been. In toorn ontstooken vergeet hij zijn been-breuk, vliegt van 't bed op, plost ter aarde, breekt zijn been op nieuws, niet zonder groot gevaar, zeker met een groote verspillinge van kragten, -

Gelooft mij, dat zij die u aan de ooren leggen te lellen van Trompen en De rui -

[p. 64]

ters , of gek zelve zijn, of 't ulieden zoeken te maaken.

Besluit:

En welk is 't facit van dit artikel? is het, om dat wij onze zeemacht niet kunnen brengen tot de hoogte van die der Engelschen, dat wij daarom dezelve beneden, en onze ressourcen en beneeden onze behoeftens moeten laaten vallen? maar waarom, wijl wij gene legers kunnen onderhouden, geëvenredigd aan die van Vrankrijk, Oostenrijk, Rusland, Pruissen, houden wij nog eenige legermacht in onzen dienst, Waarom houden Denemarken, Zweeden en Rusland eene Vloot, ofschoon die Vloot zwakker is dan die van Engeland? Het oogmerk van dit schrijven was: 1. Alle aerde potten afteraaden het harde-bollen tegen de ijzere potten. 2 Eene Marine daartestellen, niet geëvenredigd aan onze behoeftens, (want deeze vorderen misschien eene zo groote als die van Engeland,) maar eene geëvenredigd aan onze ressources, in stuk van finantie, bevolking en zeevaart; in één woord, te springen, maar niet verder te springen, dan onze stok rijkt.