De Lantaarn voor 1798

[p. 116]

XXII. Over den Democratischen Leiband ^(†)

(†) Deeze gaapinge aangeweezen te hebben is, bij provisie, toch wel alles, 't geen een eerlijk mensch van mij kan vorderen; hoofdzakelijk na eene duidelijker verklaaring mijner meeninge. Onze democratische vleugelluî hebben wel aan 't voor portaal of op de voordeur van de Vergaderzaal, - zolder of - kelder der Grond-Vergaderingen geplakt het paspoort, zonder welk niemand daarin wordt toegelaaten; doch zij vergaten de binnen-zijde van de deur, de inwendige organisatie dier Vergaderingen, van welke de ordonnantie op 't aanstellen van een president, secretaris en andere kleinigheeden het minste was; zij vergaten een hoop menschen, voor welken deeze arbeid iets geheel nieuws was, te bestieren, hun gezicht te leiden, hun oog, zelfs door dwang van reglementen, te bepaalen, en hun voorteschrijven, aan welke zoort, klasse, of stand van menschen men zijne stem geeven of weigeren moest.
Dit verzuim sproot uit de averechtsche inrichting deezer Grond-Vergaderingen zelve, waarin, uitgenomen de bepaling van stemgerechtigtheid, iedereen, rijp en groen door elkander, werden toegelaaten. En zoude deeze benaaming van averechtsck onrecht zijn? Ik beroep' mij op de inspraak van 't geweeten der pijlaaren deezer Vergaderingen. Wij zijn noch in den bloeitijd der Democratie: maar dat de man van fatzoen of opvoeding, welke zich nevens den werkman, nevens of over zijn lijf-knecht geplaatst vindt, ontkenne, dat hij, zo niet gelagchen, zeker niet gemeesmuilt heeft, over dit malle huishouden; dat hij zich zelven niet pianissimo gezegd heeft ‘mijne stem behoorde toch hier wat harder te klinken, dan die van mijn Knecht of Daglooner enz.’
En hoe, och jammer! kon deeze inrichting wel anders dan molkwerrumsch zijn, zedert men de ijlhoofdigheid hadt de Natie dronken te maaken, door de valsche leere eener inpraktikable gelijkheid. Zo lang men van deeze krankzinnigheid niet te rug komt (en 't Volk, voor wien dit een kolfje naar de hand is, zich hier aan muur-vast gemetzeld hebbende, hoe moeijelijk zal 't zijn?) zal ons toekomstig Staats Gebouw, zo ook Lycurgus en Solon 'er de metzelaars - zo ook Grotius , Locke en Montesquieu 'er de opperluî van waren, spoedig instorten. De eeuwige orde der dingen is te vast in één geklonken, om zich door 't gewroet eener verhitte verbeelding uit haare scharnieren te laaten werken! en een maatschappij enkel van gemeen, zonder eene klasse van deftiger burgerstand, van luiden van opvoeding en fatzoen ('k beöog geen erflijken adel) is zo bestaanbaar, zo duurzaam als een leger soldaaten zonder officieren!

[p. 117]

[deze pagina bevat alleen noottekst]

[p. 118]

[deze pagina bevat alleen noottekst]

[p. 119]

XXII. De Moderne Cleopatra, of Bijdraagen tot de historie der Splentdietheid van Catharina II. jegens haare favorieten.

‘Zonder in St. Petersburg geleefd te hebben, kan niemand zich recht voorstellen, wat ding een Favoriet is. 't Is een product van den Russischen bodem, niet voortkomende op den kouden grond, maar in een broeikas, begroeit met Dulcamara, de onkosten, om welke te stooken, Peru en Mexico metaalloos zouden maaken.’

Z. Aanteekeningen op eene Reize door Turkijën, bij W. Holtrop. II. Deel. bladz. 296.

Orlow . Deszelfs familie heeft in een douzijn jaaren, dat is, zedert 1762, ontvangen 17 millioenen Roebels^(†), zo in contant geld, als serviesen, paleizen &c. &c. &c., en boven

(†) De roebels waren in dien tijd waerdig omtrent 45 stuivers hollandsch.

[p. 120]

dien 45 duizend Boeren^(†). De gunsteling der Keizerin Gregorie Gregoritz werdt verheeven tot Prins des H. Roomschen Rijks.

Wasiltschikow , vóór zijne verheffing niet meer dan Lieutenant in de Garden, ontving in de twee-en-twintig maanden zijner Russische gelukzaligheid, aan gereed geld 100 duizend roebels. Aan Diamanten 50 duizend roebels; een silver-servies van 50 duizend roebels; een gemeubileerd paleis, ter waarde van 100 duizend roebels; een pensioen van 20 duizend roebels; 7,000 boeren en de order van St. Alexander.

Sawadowsky , een Ukrainer, ontving in agttien maanden favorietschap, zo in geld als in juweelen, 230 duizend roebels; een secreet pensioen van 't Cabinet van 10 duizend roebels; 6,000 boeren in de Ukraine, 2,000 in Polen, 1,800 in Rusland, en 't Blaauwe Lind van Polen.

Korsakow , Onder - Officier bij de Garden, ontving in zestien maanden, een geschenk van 150 duizend roebels; om zijne schulden te be-

(†) De Boeren, welke in Muscoviën verkogt worden, gelijk hier de Varkens (zie bladz. 84.) zijn niet overal even veel waerd: maar wyl een Favoriet de geleegenheid heeft de besten uittezoeken, mag men ze veilig tegen 500 roebels verreekenen, of in ronde cijfers ƒ1000 't stuk. Dit maakt een burger-stuivertje van vijf-en-veertig millioenen guldens.

[p. 121]

taalen 100 duizend roebels; om zich uitterusten tot zijne reize 100 duizend roebels; geduurende zijne reize 2 duizend roebels 's maands; 4,000 boeren in Polen; het Paleis van Wasiltschikow , den rang van Generaal Majoor, Kamerheer &c.

Soritsch , geduurende twaalf maanden, bekwam in geld 500 duizend roebels; aan edele gesteentens 200 duizend roebels; een Commanderie in Polen van 12 duizend roebels; een landgoed aldaar van 500 duizend roebels; in Lijfland een goed van 100 duizend roebels.

Landskoi , voorheen Chevalier-Garde, beschuldigen mijne papieren, alleen ontvangen te hebben 160 duizend roebels; dan dit is ongelooflijk, daar hij die der Favorieten is geweest, voor welke deeze Groote Vorstin de meeste affectie hadt: en niet zonder reeden, daar hij mans genoeg was, om altoos bereid te zijn zijne verheevene Protectrice de essentieelste diensten te bewijzen.

Nu komen wij aan de twee barste deezer knevels.

Potemkin ontving, in de twee eerste jaaren, aan edele gesteentens, paleizen, silvere serviesen omstreeks 9 millioenen roebels; 37 duizend boeren in Rusland, alle mogelijke orders, en werdt door den R. Keizer gemaakt Prins van 't H. Roomschen Rijk, zedert drie voorleedene generatien. NB. Is 't mogelijk op Gods

[p. 122]

aardbodem iets tevens ongerijmder, belachlijker, en laager uittedenken? -

't Is de mode in Rusland, dat de Gouverneurs aan de Procureur-Generaal jaarlijksch reekening en verantwoording doen van de administratie in hunne gournementen. Met Potemkin , welke 'er zo veelen hadt, maakte Catharina II. eene uitzondering, beveelende bij eene eigenhandige Ukaze (Edict) dat hij voor haar alleen verantwoordelijk zou zijn. Eens zijne papieren naziende, vondt zij daarin een deficit van 6 millioen roebels. Zij verstoutte zich hem hier over te onderhouden. Hij antwoordde koeltjes: Mevrouw, ik heb ze verteert ter eere van uwe regeering.

Het kost mij veel moeite (maar niets 't geen mijne Lezers kan vermaaken kost mij te veel moeite) hier te laaten volgen de lange çeel van zijne charges en tijtels:

Doorluchtige Vorst Gregorie Alexandrowitsch Potemkin, de Taüriër - Generaal Veldmaarschal en Opperste Commandant der Russische Legers - Senateur - Commandant over de Vloot op de Zwarte Zee - van veele andere Land- en Zee-Magten - Praesident van 't Keizerlijke Krijgs-Collegie - Generaal-Gouverneur van Catharinaslaw, Tauriën en Charkow - Groot Hetman - Keizerlijke Generaal-Adjudant, Werkelijke Kamerheer - Lientenant-Colonel van 't Preobraschenskisch Lijfgarde Regiment -

[p. 123]

Cheff van 't na hem genoemde Regiment Cavallerij Guarde, als mede Cheff van het St. Peterburgsche Dragonder en Catharinen-Grenadier Regiment, Ridder van de Order van den H. Andreas, den H. Alexander Newskij, van de Militaire Order van den H. George, van den H. Wolodimir 1ste Classe, van den Witten Adelaar, den H. Stanislaus, van den Zwarten Adelaar, van den Oliephant, van de Seraphijnen, en van St. Anna.

Van Prins Subow , den laatsten der Favorieten, zwijgen mijne berichten. 't Is waereldkundig, bij 't gansche St. Peterburgsche publiek, dat hij de vermogendste, de geduchtste en misschien de weinig bemindste van alle geweest is. Vraagt mij niet, Lezer! wat hij hadt! Hij bezat het gansche Russische Rijk, waarvan hij, onder den naam van Prins Subow , in effecte de Keizer was: 't geen de Cabinetten van Weenen noch Berlijn best weeten.

Ziedaar, mijne vrienden, iets tot de historie der wisselvalligheeden der menschelijke lotgevallen; houdt nu op, rondöm u ziende, u te verwonderen een Straten-maker gemetamorphoseerd te zien in een Diamant-zetter!