De Lantaarn voor 1796

[p. 78]

Van de Vrijheid.

Er kwam onlangs iemand te ...., bij eenen Commissaris bestemd tot den ontfangst der penningen voor de te wervene Land zaaten; hij bragt een dubbeltje; de van hen verzogte quitantie werdt hem door zijn Ed. vriendelijk toegereikt; en hij werdt beleefdelijk tot aan de deur uitgeleid.

Ik, die onder de meenigte auteuren, welke over dit onderwerp 't publiek kortelings zulke zwaare sommen geschonken hebben, niet meer dan een duit in de schaal kan leggen, durve niet hoopen mijn penningske te doen klinken, d.i. eene zo heusche behandeling te ontmoeten van een publiek, gewoon een gegeeven paard niet alleen in den mond te kijken, maar zelfs 't de tanden uit den mond te breeken. In gevaar van kies-pijn wil ik ijlings gaan betoogen, dat de burgerlijke vrijheid, ik bedoel 't vermogen, om zijne gedagten, zonder vreeze of ontzag, over alle voorwerpen; 't zij geestelijke, politieke of finantieele (wat in onze moderne maatschappijen is het hebben en krijgen, de beurs, de hoofdrijfveer, die op alle andere werkt) te laaten gaan, en te laaten uitgaan; het vermogen om zich ten alle tijden langs alle de streeken van 't kompas, of allerlei koppelkoersen te beweegen, Overal of Nergens, is, was en zal zijn,

[p. 79]

Even zo vrij men is, in alle gewesten van Europa, en, heb ik 't wel, ook in de andere deelen van de Aarde, om voor wind en stroom den vloed aftezakken, even alzo heeft men overal de vrijheid (gelooft mij, Heeren en Dames! dat ik de waaré waarachtige waarheid spreek) om te zijn van 't gevoelen der bovendrijvende partije. Deze kostbaare vrijheid genieten alle bewoners des aardbodems. Handen en voeten hebben zij overal los, om ten alle tijden 'er in de uitgestrektste maat gebruik van te maaken.

Wie zou mij, zo ik thans (1mo October 1794.) in Vrankrijk leefde, beletten den Koning, zo hij noch leefde, de huid vol te schelden; of wanneer ik naar Berlijn gereist was, daar den Koning te vergoden? En, om van geene andere landen te spreeken, wat zou 't iemand gedeert hebben, hier te lande Willem den V (in 1786) luitgeschildert te hebben als een landverraader, en 1 October 1788 als een vader des Vaderlands?

Deze is de eenige, zuivere, waare, waarachtige vrijheid, welke ons in dit traanendal is toegekent: want wat hen aangaat, die in gevaar van bannissement of rasphuis, zich aanmaatigen om een gevoel te hebben, verschillende van dat der bovendrijvende partije, de geheimhouding, de angst, 't dood-zweet, waar mede zij 'er gebruik van maaken, toont genoeg van welke natuur zij is.

Maar, zegt wel iemand, de aart toch der

[p. 80]

vrijheid is de keus, 't vermogen de Haarlemmer of Muiderpoort uittegaan; de faculteit om een gevoelen op zich zelve te hebben, d.i. voor dat gevoelen ruiterlijk, zonder gevaar voor vervolgingen te mogen uitkeomen, en 't te bewerkstelligen. Deeze vrijheid, welke de bovenliggende partij gewoon is (zo meenigmaal die vrijheid haar hinderlijk is) licentie te noemen, heeft nimmer ergens bestaan, bestaat nergens en zal nergens bestaan. 't Zou zo veel zijn, als een gebouw waaraan men tevens bouwde en afbrak; welk geheel! De aart des menschdoms helt van alle eeuwigheid, overal tot het baas-speelen, maakt het ongeduldig van contradictie, maakt het te gekleeft aan zijn belangen, om niet met gewelt (als men 'er de kragt toe heeft) van voor zich heen, en uit den weg te ruimen, al wat daar tegen aanloopt. Deeze aart der menschelijke natuur wordt overal bewaarheid door de waereldsche gebeurtenissen. Laat iemand in 't vrije Vrankrijk eene motie doen ten voordeele van 't koningschap, laat hij dit durven in 't midden der talrijke Nationaale Conventie; deeze daad en eene zelfsmoord zou dezelve zijn. Kijkt rondöm u!

En nn tot de toepassinge van deeze korte predicatie. Toepassing? zal ik mijne Lezers de hoon aandoen, van te onderstellen, dat zij ze noodig hebben! Indedaad, die ze uit zich zelve niet begreep, hadt wel een pond nieskruid van doen!

[p. 81]

(Gesteld, dat onze bestemming was een keurslijf te draagen, waarom zich geemelijk gemaakt over fatsoen van dat keurs-lijf? of 't moest dan ondragelijk nauw zijn. Zij die, hoopen in Staats-omwentelingen 'er de veeters van te verscheuren, bedriegen zich; de keurslijven veranderen alleen van snee.)

NB. Men ziet al wederom uit dit kapitterltje de ouwbakkenheid van 't opstel. Bij nader overzien erkent de schrijver, dat dit zeggen wat al te algemeen is. In Engeland is, gelijk een ieder weet, doch hij vergat, eene openbaare, gedeclareerde, ongemaskerde, erkende Oppositie tegen den wil van de Hofpartij en den Koning, dien men, ten minste in zijne Ministers, openlijk mag hoonen: in welk gedrag, daar de Koning de aansteller is zijner Ministers, de Britten precies handelen, als de honden, wanneer zij bijten in den stok, niet in den man die slaat. - Ook is dit artikel op den tegenswoordigen staat van zaaken hier te lande nu niet toepasselijk.