Nader bericht ontbreekt

[p. 195]

Het ambt

‘De officiële opening in 1926 - we heetten toen nog Koloniaal Instituut - werd al meteen verricht in het bijzijn van maar liefst tweeëntwintighonderd autoriteiten door Hare Majesteit Koningin Wilhelmina. We hielden er zes hoge hoeden aan over. Die zijn vijf jaar later verloot op een Sinterklaasavond voor het personeel.

Ik wil echter geenszins de indruk wekken, als zouden wij hier in de loop der jaren uitsluitend met autoriteiten van doen hebben gehad. Ons gebouw is ook voor de gewone Amsterdammer wel degelijk een begrip geworden, al was het maar door de vele bals, die hier zijn gehouden. Daar ging het vaak gemoedelijk toe. Zo herinner ik mij iemand, die zei: ‘Zeg portier, ik moet mij nog even verkleden. Waar kan ik dit doen?’ Ik verwees hem naar achteren, maar tegen zijn vrouw zei ik: ‘U moet hier blijven! U mag niet mee!’ Ik zei dat schertsenderwijs, want men stelt zich uiteraard op zo'n avond enigszins anders in, dan wanneer men autoriteiten ontvangt.

Die vrouw riep haar man terug, en zei op grappige toon: ‘Jij mag hier van mij vaker komen, want men zorgt hier wel dat jij oppassend blijft.’ Zo was de scherts niet van de lucht. Boertige leut, waarom men eens smakelijk lacht, en zonder welke men op zo'n avond als portier zou worden aangezien voor een stijve hark, die niet voor zijn taak is berekend - maar waar men zich wel voor zou wachten, als het de hooggeplaatsten betrof.

Toch moet u dit ook weer niet verkeerd begrijpen. Het is een kwestie van aanvoelen. Naar mijn ervaring doen vrijwel alle waarlijk hooggeplaatsten gewoon. Men dient zich daar echter niet op te verkijken. Ik denk nu even aan professor Slotemaker de Bruïne. Die kwam hier vaak. Een aardige man. Goede spreker ook! Hij kwam toen de zendingstentoonstelling opluisteren met zijn aanwezigheid. Terwijl ik hem naar de tentoonstelling bracht, koutte hij met mij op gemoedelijke toon. Hij zei: ‘Gisteren had ik een diner ten hove, en wie denk jij dat naast Hare Majesteit zat?’ Ik zei: ‘Geen

[p. 196]

idee excellentie!’ Hij zei: ‘Een gewoon Tweede Kamerlid!’

Kijk, dan zeg ik vanzelfsprekend niet: ‘En wat zou dat?’ Want hij mag dan wel gewoon doen, maar zelf dient men zijn plaats te weten. Ik zei dus: ‘Hoe is dat nu mogelijk excellentie!’

Met de heren van de pers daarentegen, was ik steeds gemeenzaam. Of heren? Het waren me de heren wel - de grote Kouwenaar niet te na gesproken - ze vlogen meteen op de buffetten af, en schrokten zich vol voor de hele week! Als ik niet ingreep bleef er niets over voor de autoriteiten!

Ik bonjourde ze er dan uit. Even goeie vrinden later - want dat soort kon een stootje velen. Een keer met een vogelkundig congres had ik Rothschild in huis, die net een half miljoen had gegeven. Mensen met aardigheid aan vogels waren meestal puissant rijk. Waarom weet ik niet. Maar die ene fotograaf deed niets anders dan Rothschild achterna zitten, en telkens knippen. Nu was de heer Rothschild een kalme man. Hij deed of hij niets merkte. Later bleek, dat het de fotograaf veel meer te doen was om de persoon, die een ogenblik naast Rothschild stond. Daar ging hij dan naar toe, en dan zei hij: ‘Da's Rothschild, die meneer waar u mee op de kiek staat. Die heeft pas nog een half miljoen weggegeven!’ En dan bestelde zo iemand gauw een foto.

Wat de verslaggevers betreft - die kwamen vaak niet eens. Die bleven in de kroeg zitten, en belden mij op, want wie er onder de belangstellenden vielen op te merken, dat konden ze net zo goed van mij even vernemen. Het waren aardige heren - alleen die ene mocht ik niet. Die deed uit de hoogte. Tegen mij, die van de waarlijk hooggeplaatsten niets dan beminnelijke eenvoud ondervond. Toen ben ik die vent, als hij opbelde, een gezant te veel en een burgemeester te weinig gaan geven. Hij is trouwens niet lang journalist geweest.

En toch kan men er nooit peil op trekken. Ik bedoel dit - op een avond ten bate van Liefdadigheid naar Vermogen met uitsluitend welopgevoede mensen uit de gegoede stand, staat men opeens voor raadsels. Een heer in onberispelijke kleding, van wie men echt niet kon zeggen dat hij niet van goeie komaf was, en die van te voren keurig had zitten glimlachen en converseren, stond ineens op en riep: ‘Wel verdomme, het is hier een afzettersbende!’

Begrijpt u? Schrik en ontsteltenis bij de dames! Consternatie! Schandaal! Hier dient uiteraard onmiddellijk te wor-

[p. 197]

den ingegrepen. Ik ga naar de persoon in kwestie, en ik fluister hem discreet iets toe. Meteen verlaat hij de lokaliteit. Het is een van die gelegenheden geweest, waarbij iedereen mij na afloop vroeg, hoe ter wereld ik dit karweitje had geklaard.

Toch was het hoogst eenvoudig. Daarginds achter die glazen deur kwam in die dagen wel de stoker van de verwarming staan kijken hoe de rijken zich vermaakten. Hij dacht, dat hij daar niet zichtbaar was, maar dat was hij juist wel - een grote zware vent met ankers op zijn dikke armen getatoueerd. Hij keek niet vriendelijk. Natuurlijk mocht hij daar niet staan koekeloeren, maar ik kreeg hem net in de gaten, toen die ene heer riep dat het een afzettersbende was. Ik wees de heer op die sterke stoker, en ik fluisterde hem toe: ‘Als u niet gauw maakt, dat u op eigen benen weg komt, dan behoeft u niet eens meer te lopen!’ - Nietwaar? De regels van het gedrag staan vast. Daar kan niet tegen worden gezondigd. Bij de deur riep hij nog gauw: ‘Je ouwe moer!’ - Een ogenblikje alstublieft! Even een excellentie helpen!

Zag u wie dat was? Onze nieuwe gezant bij een van de Afrikaanse staatjes! Zijne Excellentie wenste een plattegrond van Amsterdam. Die geef ik hem dan. - Toen dr. Colijn voor het laatst hier binnentrad - hij had het boek dat hem brak al geschreven, en hij was in een jaar tien jaar ouder geworden - toen hij binnentrad zei ik: ‘Goeiemiddag Excellentie!’ Hij glimlachte meewarig en hij zei: ‘Zozo, ben ik voor jou nog excellentie?’ Ik zei: ‘Maar natuurlijk excellentie! U bent toch nog steeds lid van de Raad van State?’

Op die dingen vangt men mij niet. Op een dag kwam de bekende Max Tak binnen, en hij zei meteen: ‘Goeie morgen, kent u mij niet?’ Dan zeg ik natuurlijk: ‘Neen mijnheer,’ want dan wordt het een spelletje binnen de grenzen van het geoorloofde. Hij zei: ‘Ik ben Max Tak.’ Ik zei: ‘En wat is het doel van uw bezoek mijnheer?’ Hij zei: ‘Kan je dat niet raden? Waarvoor zou Max Tak nu komen! Voor de algemeen secretaris natuurlijk! Voor de begeleidingsmuziek van die Indische film!’

Ik zeg: ‘Och, voor meneer Westerveld bedoelt u! De exminister!’ - Ik dien rustig aan: ‘De heer Tak voor A.S.’ want zo noemen wij de algemeen secretaris. Ik luister even, en ja hoor - hij zegt: ‘Goeiemorgen EXCELLENTIE!’ Ha! Een ex-minister is helemaal geen excellentie!

Achteraf ben ik blij dat ik reeds een jarenlange ervaring

[p. 198]

had, toen Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard hier kwam studeren bij professor De Bussy. Want juist bij Zijne Koninklijke Hoogheid had een minder ervarene zich misschien vergaloppeerd, omdat Zijne Koninklijke Hoogheid dat ondefinieerbare heeft, waardoor een gewoon mens zich misschien haast al te zeer op zijn gemak zou kunnen gaan voelen, de goeden niet te na gesproken! Zijne Koninklijke Hoogheid trad dan binnen, en hij zei tegen me: ‘Zo Lolkema, weet je nog mopjes?’ Ik zorgde steeds dat ik die voor hem wist. Ik zocht ze uit. De ongepaste liet ik weg. Ten slotte wist ik zo goed welke mopjes geschikt waren, dat ik wel eens aan een mop begon, die schijnbaar de verkeerde kant op ging. Begrijpt u? Schijnbaar! En nu kijk ik steeds naar de ogen - deze spiegels der ziel - dus zag ik dat Zijne Koninklijke Hoogheid een ogenblik dacht: ‘Dit gaat geloof ik de verkeerde kant op!’

Maar dan schaterde hij het uit, als dit niet het geval bleek. Wat zegt u? Jazeker, ik herinner het mij nog precies, maar ik geloof niet dat ik mij mag veroorloven, u deze moppen te vertellen, want het feit dat ik u reeds heb medegedeeld, dat Zijne Koninklijke Hoogheid heeft gelachen, maakt het vertellen van deze moppen tot een onthulling omtrent de persoon van Zijne Koninkijke Hoogheid, waartoe ik mij niet zonder meer gerechtigd voel. Wel kan ik u verzekeren, dat deze moppen uw krant niet zouden ontsieren.

Slechts eenmaal, toen zijne Koninklijke Hoogheid was verhinderd, en jonkheer Roëll alleen kwam, heb ik een mop verteld - ik zal niet zeggen een schuine mop - maar wel een met een pikante pointe. Of eigenlijk was het geen mop, maar een grappig gezegde mijnerzijds. Toen Zijne Koninklijke Hoogheid de volgende dag kwam zei hij meteen: ‘Zeg, wat heb jij gisteren aan Roëll verteld, waarom hij zo moest lachen?’ - Maar toen heb ik meteen zeer beslist gezegd: ‘Koninklijke Hoogheid - dat is niet bestemd voor Uw Oren!’