Noord en Oost Tartarye

Reis-beschryvinge
Na Pechora, in't Jaer zestien honderd elf, door Willem Gourdon van Huil, Stuurman, tot ontdekkinge van de Rivier Oby, enz. uit Purchas getoogen.⁺

DEn elfden van Gras-maend lichten wy het Anker te Blackewal, op de Teems, in't Schip gezegt de Vriendschap, daer James Vadun Schipper op was, en langs de Kusten van Engeland, Schotland, Noorwegen, en Finmarken gezeild hebbende, bevonden ons den elfden van Bloey-maend daer aen volgende, op de hoogte van een en zeventig graden, en veertig minuten.

Den twaelfden liepen wy acht en veertig mylen Noord-oost aen, de wind zijnde Zuid-zuid-oost, en vonden ons op drie en zeventig graden en twee en veertig minuten, en des nachts hadden wy met het diep-loot grond omtrent't Eiland^* Cherie; want uit kracht van onze beveelen waren wy gehouden dat aen te doen, niet tegenstaende het drie graden Noordwaerts uit onze weg was.

Den dertienden, zijnde Witten Zondag, klaerde het weder op, en zagen wy Cherie-Eiland, Oost-zuid-oost, zes mylen van ons.

Den veertienden, zijnde helder weder, zetten wy het Noordelijk aen, voornemens zijnde om aen Land te gaen, maer konden niet, wegens 't Ys; en als wy ons best deden om aen de Zuid zyde van 't Eiland te Landen, vonden wy Jonas Poole in 't Schip de Elizabeth, de welke doenmaels omtrent tegens den avond daer ter plaetze was gekomen, en door de Maetschappye van de Moskovische Handelaers uitgerust was, om van tachentig graden na de Noord-pool, verder ontdekkingen te doen. Wy zetten het toenmaels Oostwaerts, en vonden een groote menigte Ys.

Den vyftienden bragten wy door, aen de Zuid zyde van 't Eiland, hoopende 't Schip de Maria Margarita, gtoot honderd en tachentig Ton, (toegeruft tot de Walvisch-vangst, op de Groenlandsche Kust, op een Ree genaemt Kruisree) te zullen vinden; welke voorschreve Ree zeer verre Noordwaerts legt, op de hoogte van negen en zeventig graden, en meer. De zelve dag beslooten wy de Reize voort te zetten na de Rivier Pechora, en na dat wy over en weder met Brieven gewisseld hadden, tot bewys van onze ontmoetinge aen die plaetze, verlieten wy Jonas Poole, en zetten onze loop en streek Oostwaerts.

Den zestienden van Wiede-maend, des morgens, lichten wy het Anker, en stuurden streek na 't Eiland Colgojene, de wind Zuid-west zijnde: wy vonden dat het Ys, 't welk naby 't Land was, hier en daer open was; maer vindende dat wy des nachts niet zeilen konden, quamen ten Anker.

Den zeventienden 't Anker gelicht hebbende, zeilden langs de Kust, welke Zuid-oost ten Oosten, en Noord-west ten Westen van ons lag. Des namiddags gingen wy met de Sloep na Land, en quamen aen een Rivier die wy Hakluits Rivier noemden. Wy zagen daer eenige Samojeden met Rheen, de welke ons gezien hebbende, haestelijk te Landewaerts vluchteden, met zich nemende wat zy konden; doch lieten veele noodwendigheden, als Pylen en Boogen, lange Speeren, aen 't einde gebrand, in plaets van Yzer, Harpoen-yzers, en Vissche-vellen, leggende hier en daer verborgen, 't welk wy alles ontdekten, zonder iets daer van te nemen, als alleenlijk het Teel-lit van een nieuwelijks gevangen Walrusch, daer tegens een Mes in de plaets gelaten wierd, op dat zy ons na dezen niet zouden schouwen.

Den achtienden maekte weder zeil, en quamen in een goede Baey of leg-plaets, waerschynlijk de zelve daer Steven Burrowe, in zijn ontdekkinge van Waigats en Nova Zemla, in 't Jaer vyftien honderd zes en vyftig, gewag van maekt, zijnde aldaer by hoog water op de Baer, twaelf of dertien voet, en binnewaerts omtrent zes of zeven vadem. Wy vonden daer ook drie Vaertuigen, genaemt Lodjas, de welke weg roeiden; maer des avonds weder gekomen zijnde, zeiden ons, dat zy voornemens waren te zeilen na Sharkgi Gooba, of Sharbaey, om Omili en andere Visschen te vangen, maer dat zy van wegen 't Ys haer Reis niet hadden konnen vervorderen.

Den twintigsten gingen Josias Logan en

+ Lib. 3. Cap. 3.

* Hitland.

[p. 938]

ik aen 't vaste Land, twee mylen ver, en quamen aen een groote Rivier, op zeven en zestig graden, en veertig minuten, alwaer Menschen geweest waren: wy zagen daer vier of vyf groote witte Visschen, van de Russen genaemt Belluga, omtrent vyf of zes ellen lang, zwemmen, daer zy Traen van kooken, waer van wy naderhand tot Pechora een groote menigte, doch bedorven, vonden.

Den een en twintigsten zonden om hout, en vonden 't zelve in genoegzame veelheit in't water dry ven, doch langs de Kust en waste geen.

Den tienden van Hooi-maend peilde ik de diepte van de Baer voor Pechora, en vond elf, tien, en op een plaets maer negen voet waters: in 't overzeilen van de zelve, raekten wy de grond, doch wederom gelukkelijk daer af.

Den elfden van Hooi-maend voeren Josias Logan, William Gourdon, en William Parsglove met onze Sloep na de Stad Pechora, na dat alvoorens door de Rullen haer, noopende de doortogt en weg, eenige aenwyzinge was gedaen; echter zouden zy, na dat nu twee dagen van 't Schip waren geweest, zekerlijk gedwaeld hebben, ten ware een kleine Russche Schuit haer was ontmoet, waer door zy weder te recht gebragt wierden.

Als zy noch omtrent dertig wurst van de Stad waren, quamen zy aen 't Huis van eenen Vasili Deadoolous, een van de voornaemste Tollenaren; welke Tollenaren de Stad Pechora, by afzijn van een Bevelhebber bestieren. Dezen gemelten Tollenaer onthaelden hen wel, en deed ze door een van zijn Dienaren verder geleiden na de Stad, beducht zijnde dat de Inwoonders door onzer onverwachte komste verstelt zoude zijn, 't welk echter evenwel gebeurde, zoo dat verscheide met Wyf en Kinderen in de Bosschen vlooden, tot datzy door anderen te rug waren gehaeld; waerom Logan haer vertoonde de voorrechten door verscheide Tzaeren aen de Maetschappy vergund, 't welk de Inwoonders hebbende overwoogen, en met een gehoort de goede getuigenisse van Mericke, Engelschman, die de zaken van de Moskovische Maetschappy in Rusland waerneemt, en van onzeVolk-aert, uit de mond van iemand die te Colmogra woonde, waren zy gerust, en wezen ons aen een Huis tot onze wooninge of verblyf. Veele van haer zonden ook Brood, Pasteyen, Endvogels, Visch, enz. en onthaelden hen na des Lands wyze zeer wel, geduurig zich verwonderende hoe zy de weg derwaerts gevonden hadden.

Den twaelfden voeren wy met het Schip over de zoo genaemde Drooge Zee (welke de Russen noemen Suchoi Morie) aen de mond van de Rivier Pechora, daer wy veel kleine Eilanden vonden, zommige een, andere twee mylen lang, alwaer het water zoo ondiep was, dat wy met onze Sloep niet aen Land konden komen, niet wetende werwaerts ons te wenden, alzoo van zoo veeleingangen de rechte niet treffen konden.

Den dertienden, des morgens, quamen wy aen een Eiland, recht aen de mond van de Rivier.

Den veertienden zetten het van dat Eiland, en omtrent de middag geraekten wy in een van de voornaemste ingangen van de Rivier Pechora: quamen in een Huis daer twee en dertig Huisgezinnen te zamen waren, die ons tamelijk onthaeld hebbende, verder aenwezen de weg na de Stad.

Den zestienden quamen wy aen de Stad Pustozera, Petzora, of Pechora, staende aen een Meir: ten tyde van onze aenkomste was daer geen Gezag- of Bevelhebber in de Stad, want het Kasteel was 't Jaer te vooren verworpen. En dewyl alle de voornaemste Mannen uit waren om haer Winter-nootdruft te zoeken, konden geduurende eenige dagen geen befcheid krygen, of wy daer zouden mogen blyven: maer als den Opper-tollenaer een Boode had gezonden, om haer goedvinden daer over te verstaen, wierden wy den drie en twintigsten van haer verwelkomt, met betuiginge van Vriendschap, en aenwyzinge van een woonhuis; en verstonden van haer, dat de Rivier Pechora voor ons geryffelijker was als de Dwina, en dat een groot deel van de Goederen, welke tot Colmogra komen, door deze of geene weg meest omtrent, en voorby de Rivier Pechora gaen, welke zy zeggen dat door Siberia loopt, zonder te weten hoe veel verder.

Als wy tot Pechora waren, lagen daer in de Haven van de Rivier omtrent dertig Lodjas, of kleine Russche Vaertuigen, hebbende zommige tien, twaelf, veertien, en zestien Mannen aen Boord, welke de wil hadden eenige na Nova Zemla, Tasse Gorodoc, en andere plaetzen in⁺ Mongumsey, Mangasea, of Molgansey, Oostwaerts de Rivier Oby; welke Scheepjes meerendeels t'huis hoorden tot Ustiug, Colmogra, pienega, Mexjeen, en Pechora. En wy, die in de Stad geweest zijn, hebben daer gezien omtrent zestig Cajucks, of Schuiten, die konden voeren zes Tonnen, visschende na Zalm, en andere Visschen, meest komende van de groote Stad Usting,

+ Mangasea of Mongaseof, word by de zommige aen de Oever van de Oby, en by anderen weinig Landwaert in gepalest.

[p. 939]

en de Steden loer omtrent aen de Rivier Jug, door 't Land, in de Rivier Pechora, en te Bolvan, of Bolvanou.

Daer zijn verscheide Landschappen der Samojeden. de Oost zyde is de Landstreeke van Ugori, waer van de Rivier Oby het alderwestelijkste gedeelte is. Op de Zee-kust woonen Samojeden, en hunne Landstreek is genaemr Molgansey; welker Spyze is vleesch van Elands, of Herten, en Visch; en zomtyds eeten de een den ander onder malkanderen.

Indien⁺ eenige Koop-luiden by hen komen, dan dooden zy een van hunne Kinderen, om hen daer op te vergasten: en indien een vreemd Koopman by hen sterft, dien begraven zy niet, maer gieten hem. Zy zijn leelijk van gezicht, en hebben kleine neuzen. Zijn vlug, en konnen vaerdig schieten.⁺ Reizen op Herten, en met Honden gespannen voor kleine Sleetjes. Hun kleeding zijn Zabels, en Herte-huiden. Zy hebben geen Koopmanschappen, als Zabels, en ander Bont-werk.

Aen de zelve Kust, of voorby deze Volken, aen de Zee-zyde, woonel ook een ander slag van Samojeden, hebbende een andere Tale. Een Maend van 't Jaer leven zy in Zee, en komen noch woonen dan niet op het drooge Land.

Voorby deze Volken, aen de Zee-kust, is weder een ander slag van Samojeden. Hun Spyze is Vleesch en Visch, en hunne Koopmanschappen Zabels.

In⁺ de Winter-tyd te Pechora Oust-Silma, of loer omtrent zijnde, kan men van de Samojeden Olyphants-tanden koppen, niet by 't gewicht, maer by 't sluk, na ik verstaen hebbe, zeer goed koop. Deze Tanden worden in de Russche Spraek genaemt Mamanta Kaost^*

+ Dit word nu alzoo niet bevonden.

+ De honden die deze Sleeden trekken, willen niet te sterk aengedreven zyn, of zy blyven met de sleeden bot stil staen.

+ Vol. 3. lib. 3

* Anders Mammotekoos, waer van boven breder.