Noord en Oost Tartarye

[p. 502]

Een korte Aentekening.

Van de weg tusschen Soerat of Suratte, over Pattana na Tangut, en het Land der Khalmakken, en Seling, een Stad in 't Land der Moegalen of Tartaren, die aen Sina grenzen,^* zoodanig als bet zelve, uit de mond van zeker Armenier, die deze Reis gedaen heeft in 't Jaer zestien honderd acht en vyftig, tot Amsterdam, opgenomen is.

DEzen Armenier heeft van Soerat, gemeenlijk by d'onzen Suratte genaemt, zijn Reis genomen over Burhaanpour, onder de onzen met de naem van Brampour bekent, vyftien of zestien dagen reizens van de eerste plaets afgelegen.

Van hier begaf hy zich na Soerindzj, ongevaer zestien dagen verder, en van daer na Agra, twaelf dagen daer verby, bereikende, na noch achtien dagen, de Stad Benáres, de hooge School van de Brachmanes, aen de boord van de Ganges⁺gebouwt; en dus voorts na Patanah, by ons Pattana of Patna geheten, de Hooft-stad van het Landschap Bahaar, alwaer de Nederlandsche Oost-Indische Maetschappye een huisvesting heest, die onder het gezag van Bengala behoort, aen de Landkant bemuurt, doch langs de boord van de Ganges, die daer ook voorby vloeit, open en ongesloten.

Voorts is aen te merken, dat omtrent vier dagen reizens van Benáres, ter zyden van de Ganges af, in 't Bosch, aen deze kant, een open Stad leit, die Mau of Mou geheten word, omtrent twee duizend Huizen groot; alwaer zich veelderlei Volken onthouden; midsgaders veele Alédzjas en Baftas geweven worden.

Van Patanah quam hy in een klein Stedeken, een^§ Cos van daer, en ook aen de Ganges gelegen, alwaer zijn goed op Draeg - ossen ladede, met welke een weg van omtrent veertig dagen afleide, tot aen^§§ Itonda, daer een Carewaanzeray of Rustplaets, onder aen de voet van een zeer zwaer gebergte stond.

En vermids die gebergte, door hare moeyelijkheit, met geen Vracht-beestiael over te komen is, zoo moeten de Reizigers hier dragers huuren, voor acht dagen reizens, tot aen Dulka toe, betalende op ieder dragt een halve Ryksdaelder voor die gansche weg; trekkende aldus over dat gebergte, en door wilde Bosschagien, die vol Elephanten, Tygers, Slangen, zwarte Scorpioenen van een vinger lengte, en een doodelijk vergift zijn, waer tegens zich des nachts met vuur testooken, moeten voorzien; ontmoetende omtrent dat Vlek een Rivier, die in de Ganges vloeit, en na die plaets, zoo wel als voornoemde Berg, gebynaemt word, schattende dit Dulka omtrent drie honderd Huizen groot, 't welk alleen van Hindoes of Indische Heidenen bewoont wierd; alwaer het Volk geen Brood, maer alleen Rys aten.

Hier van daen vervorderde hy deze Reis, noch acht dagen verre, met versche dragers, tot aen Terkia toe, trekkende over de voornoemde Rivier, mids⁺hare bochten, wel vier of vyf mael, waer na een yffelijke hooge Berg moeste beklimmen, daer drie dagen aen bestede, en hier na noch twee dagen in 't neder dalen; gaende de Reis al verders door Wilderniszen en Bosschen, over rouw en heuvelachtig Land, tot aen voornoemde plaets, die omtrent honderd Huizen groot, zonder Rivier was.

Alhier hielden de dragers op, en ladeden toen, hy en zijn mede-reizigers, haer goed op Berg-ossen, erlangende na vier dagen reizens, den Berg Longor, die zeer lang is, en zich tot aen 't Zuider Sina toe uitstrekt, geduurig met Sneeuw bedekt, waer uit zeer quade en vergiftige dampen wazemen, die de Reizigers, in 't overgaen, zomtyds doen stikken; waerom ook genootzaekt zijn, wanneer daer over trekken, haer neus toe te houden; hebbende hy dezen Berg in een dag overdwarst, ontmoetende daer beneden een⁺Huis, alwaer zich bezig hielden het Ys over het vuur in een pot tot water te smelten, om zich daer van in 't drinken, als anders, te dienen, door dien aen dezen oord al 't water bevroren was.

Van hier een dag reizens over Velden, tot aen Cumba, dat hy omtrent twee en twintig Huizen groot schattede. Alhier voerde haer goed op Muilen en Paerden, vermids in dit Land geene Kamelen waren; en viel haer Reis alle dagen door Dorpen, twintig dagen lang, tot aen Sendocksja, een onbemuurde Stad, van een Kasteel beschermt, alwaer den Broeder des Koninks van Tangut zijn Zetel hield.

* Deze Moegalen of Tarters, die aen het Sinesche gebied grenzen, by dezen Armenier breedelijk genomen, mede Kalmakken wierden genaemt.

+ Deze Stad word in de Reis-beschryving van Vader Gruberus, Battana genaemt.

§ Is een Persische maet, waer van de lengte my onbekent is, zijnde anderzins Gaz, dat de zommige ook wel Cos of Gos uitspreken, een kleine maet van vier Hollandsche Ellen, en Gez, de lengte van em Engelsche El, of vyf vierendeel Hollandsch; of op zommige plaetzen, een en een zeste El Amsterdamsche.

§§ Deze plaets word, in de Reis van voormelde Vader Gruberus, Hedonda geheten.

+ In dit zwaer geberte zoude een diepe kloof met steilte ontmoetten, waer over men in een mande, aen een touw, na d'andere zyde zouden moeten gehaelt worden.

+ Over dit gebergte schuyt het dat 't Ryk van Tangut begint, en dat Cumba daer onder gehoort.

[p. 503]

Van daer viel de Reis weder twintig dagen lang, over heuvelachtig Land, tot aen Lāsja of Lása, een Stad zonder muur, daer den Konink van Tangut, dien hy Dewanoerbe noemde, zijn Hof hielt, vertoonende zich aldaer een prachtige Heidensche Tempel, met honderd Beelden verzien.

Hier van daen quam hy, in vyf en twintig dagen, na dat tusschen beide een groote Rivier ontmoet had, op^* Seling; een bemuurde Stad, omtrent vier duizend Huizen groot, in het Land der Moegalen gelegen, daer haren Konink, Goesjehchaan geheten, zijn Hof hielt, alwaer veel Rhabarber valt, die, noch versch zijnde, de Inwoonders aen houtjes rygen, en zoo laten droogen, gelijk hy ook aldaer de inkoop van dien Wortel gedaen heeft gehad; zijnde deze plaets mede de uiterste pael van zijne Reis geweest, zeggende, dat het Land van Chata, of Chatay, noch vyftien dagen verder lag; als mede, dat de Kalmakken en Moegalen aen 't Land der Usbekken, en aen Turkestaan grensden, en veeltyds met den Moskoviter in oorlog waren.

Hier zoude volgen eenige aentekeningen, rakende de Landschappen Gilaan, Mazanderaan, Chorasan, en de Persische gewesten, palende aen de Kaspische Zee, en aen dees zyde de Rivier Oxus gelegen, getogen uit de Land-beschryving van Persien, door Hhamdullah Mustaufi Khazwini, en door ons bestel uit het Persisch vertaelt, zoo als de zelve by den eersten Druk van dit ons Werk zijn te vinden; edoch, alzoo vermerkte dat deze Beschryvinge nu te breet uitspatte, en dies onhebbelijk vertoonen zouw, zoo is zulks achter gelaten konnende het zelve ter plaets vooren gezegt, worden beoogt, wezende zijne aenmerking waerdig, om dat nimmer in Europa onzes erachtens zijn gezien.

Einde van het eerste Deel.

SOLI DEO GLORIA

* Dit Seling zal waerschynlijk onderscheiden zyn van de Stad Selenginskoi, die, schoon op de Moegaelsche grenzen legt, echter onder het gebied van hunne Tzaersche Majesteiten staet, wezende de zelve mede niet zoo groot als van deze laets word gezegt, en is daer niemand gebieder als gemelte Majesteiten, zoo als breeder boven van dat Selinginskoi, is te zien, ten ware misschien hier de naem Seling, verkeerdelijk is gestelt, en dat'er van een andere plaets word gesprooken, in de Moegaelsche Woestynen, nu verdelgt.