Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 3 HAE-IPE

[Bartholomeus Hulsius]

Hulsius (Bartholomeus) wordt, op den titel van een na zijn' dood in het jaar 1642 te Amsterdam voor crispin de pas gedrukt werkje, getiteld: Den Onderganck des Roomschen Arents door den Noordschen Leeuw, genoemd ‘Dienaer des God. W.’ zonder meer: wij weten dus niet of hij Luthersch, Gereformeerd of Doopsgezind Predikant geweest is, zoo min als in welke stad of dorp van ons vaderland. Het werkje is zeldzaam, en te meer merkwaardig, om dat lichtenbergs voorspelling ² in hetzelve gevonden wordt, over welke

2 ‘Naer de voorsegginghe,’ heet het aldaar blz. 90, ‘ Joannis Lichtenberg, seer vermaert in de Astronomy, in sijn tijdt Cartuyzer monick, soude het niet oneygen sijn dat de Koningh van Vranckryck sijn voeten sette op de Throon des Keyserdoms, ofte ten minsten om verkoren te worden tot een beschermer van 't Duytsche Rijck; want hij verklaart in 't 16 Cap. sijner voorsegginghe, dat uit de Fransche Annalen wordt gesegt, dat een van de naesaten Caroli Magni sal sitten op den stoel des Roomschen Keysers.’ Deze voorspelling nu van lichtenberg, omstreeks het jaar 1488 gedaan, heeft hulsius op deze wijze in rijm gebragt;

Wanneer den Arent sich sal aen de Lely binden,
Dan sal men haest de val van 't weeligh Rome vinden,
De Vranken Koning dan sijn vleugels soo ver reckt,
Dat hy gansch Duytsland voor Bescherremheer verstrekt.
De Vorsten, die in 't Noord, en naer de Middag woonen,
Die sullen, tot sijn wil, gewilligh sich vertoonen.
Dan sal een yder met verwonderen besien,
Wat vreemde dingen dat in 't Duitsche rijck geschiên.
De Kerken, die dus lang in dwangh besloten waren,
Zijn vry, men hoort er weer het suyvere verklaren
Van 't heylighe gheloof: de Pausselijcke macht
Is uyt, en door gods roê gheheel tot niet gebracht.
Dan sal de Tooren van Kastiliën oock beven:
Hier komt de kloeke Leeuw sijn heyligh Boek ons gheven.
Nu trilt een machtigh Huys en waggelt tot een val,
Dan roept men heel verheucht, 't is vrede overal.

Onderganck des Roomschen Arents, blz. 91.

[p. 430]

onze Arend Fokke, Simonsz. eene geleerde verhandeling heeft uitgegeven ¹. Hetzelve bevat negenentwintig zinnebeelden, gegraveerd door voornoemden crispin de pas, toepasselijk op de overwinningen en den dood van den Zweedschen Koning gustavus adolphus, met verklaringen in proza en rijm, geheel in den smaak der LVII Morale SinneBeelden van j. barbonus op Prins frederik henrik, een jaar te voren gedrukt ².

1 Prognosticatie, van johannes lichtenberg, Kathuizer monnik van de XVe eeuw, met aanmerkingen uitgegeven door a. fokke, Sz. te Amsterdam, bij j. van der hey, 1810.

2 Zie over dit zonderlinge boekje ons I Deel. blz. 218.