Door arm Vlaanderen

[p. 5]

Brief van Eduard Anseele⁽¹⁾

Mijn beste De Winne,

Met een waar genoegen, en niet zonder ontroering, heb ik uw schoon boek gelezen.

In een honderdtal bladzijden ontbloot gij al de ongelukken, al de ellenden van dit moedig en nijverig volk, dat uitgezogen wordt door begeerige meesters, en verpletterd door eene almachtige geestelijkheid.

Wanneer het arbeidend en socialistisch Walenland deze toestanden kennen zal: familiën van 25 kinderen, waarvan slechts 5 in leven bleven; hulp-touwslagers van 5 jaren oud, die op hun tijd in werkstaking gaan; gemeenten met 80% ongeletterden; loonen van 7 franken voor 72 uren arbeid; verleide dochters; vrouwen door meesters en kasteelheeren genomen; werkers die slechts 4 uren daags slapen en visschers die in 1901 niet eens weten ten gevolge welker gebeurtenissen zij sedert 1893 kiezers zijn; wanneer het uw zoo eenvoudig maar zoo aangrijpend boek zal lezen, zal eene rilling het doorloopen, en zijne liefde voor arm Vlaanderen zal grooter zijn dan ooit!

En na lezing en herlezing van het werk, zullen ook de leden der Werklieden-Partij begrijpen, waarom de Vlaamsche socialisten zich verzetten tegen de algemeene werkstaking, in de Socialistische Congressen van 1888 tot 1890. Alle lezers zullen weten wat de propaganda in dergelijk midden kost, hoeveel geduld, volharding, liefde en geloof noodig is om er te strijden en iets te scheppen.

Maar, is de vijand taai, de socialisten zijn het niet min, en langzaam rijpt de roode oogst, die aan het Vlaamsche volk brood en vrijheid geven zal.

Vijf en twintig jaren geleden, was Gent alleen, in geheel Vlaanderen, een socialistisch midden; Gent was de oasis in de

(1) Voor de Fransche uitgave geschreven.

[p. 6]

woestijn! Buiten de oude stad vond men niets. En nu is er in bijna al de steden, en in menige gemeente, een Volkshuis, eene samenwerking of een welkdanig lokaal; wij bezitten talrijke socialistische groepen, een dagblad, zes weekbladen, vakbladen, tienduizenden socialıstische stemmen, twee afgevaardigden, verscheidene socialistische gemeenteraadsleden, en nog lacht de toekomst ons aan.

Nooit scheen grond onvruchtbaarder voor het socialistisch zaad als Vlaanderens bodem, en ziet hoe welig onze roode bloemen tieren. Arm en verdrukt, stichtte Vlaanderen het eerste Belgisch syndikaat, in 1884 het eerste socialistisch dagblad; het was de wieg der socialistische samenwerking, en vele andere nuttige en schoone werken werden er in het leven geroepen!

Vlaanderen heeft zich wel verdienstelijk gemaakt jegens de Werklieden-Partij, en indien twee verschrikkelijke machten: Kapitaal en Kerk, het niet bezwaarden, zijne vlucht ware overheerlijk. Maar zijn uur zal slaan!

Waalsche vrienden, leest en herleest dit boek, verspreidt het, dat de eene uitgave na de andere volge, opdat men wete, tot in de verst verwijderde hoeken van het Walenland, wat de kwaden van de beste der bevolkingen gemaakt hebben.

Leest het boek aan uwe vrouw, aan uwe kinderen, en zegt hun: ‘Ziedaar wat onze meesters en de priesters van ons zullen maken, zoo zij geen tegenstand ontmoeten, als wij niet strijden’.

Leest, herleest het boek in uwe vereenigingen, en zegt dan: ‘Indien de Vlaamsche socialisten, midden van zooveel moeilijkheden, zulke wonderbare werken hebben kunnen stichten, wat kunnen wij, Waalsche socialisten, die tienmaal sterker, tienmaal rijker zijn?’

Laat ons hopen, Vriend De Winne, dat het bij uw eerste, zoo wel gelukt boek niet zal blijven; dat andere vrienden uw voorbeeld zullen volgen, opdat wij weldra in het bezit komen eener schoone en rijke socialistische letterkunde, die onmisbaar is voor de ontwikkeling onzer partij, onzer gedachten, onmisbaar voor de vrijmaking onzer klas.

ED. ANSEELE.