Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[70. De stad Zutfen]

De tongval van de stad Zutfen wijkt meer van het gewone achterhoekschgeldersch af dan met de tongvallen van de andere steden van de graafschap

[p. 346]

't geval is. Want behalve dat te Zutfen, als de hoofdplaats, nog meer dan in de andere plaatsen het nederlandsch en 't hollandsch hun invloed op den eigenen tongval doen gelden, is ook het zutfensche dialect op zich zelven eenigszins afwijkend van het echte achterhoeksch. Het vormt den overgang van het achterhoeksche tot het veluwsche saksisch, en is na verwant met den tongval van het naburige Deventer. Zoo spreekt men te Zutfen niet van ou en ouw voor u en uw, als in den eigenlijken Achterhoek, maar van oe en oew als te Deventer, enz

De zutfensche tongval klinkt aangenamer en is vloeiender, minder hard dan het echte achterhoeksch; dit klinkt min of meer boersch en grof, het zutfensch netter en gekuischter.

In den Gelderschen volksalmanak van 1869 en '71 komen twee stukjes voor van E.J. Pannekoek, in den zutfenschen tongval. In dien tongval is ook geschreven een stukje in dien almanak van 1835, getiteld: Et schaassenriejen. De spelling daarvan is slecht.

70. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van de stad Zutfen.

Medegedeeld door den heer Mr. D. Nijman, notaris te Zutfen. December 1870. (In nederlandsche spelling.)

11. Eēmand had twee zeuns.

12. En den jongsten van eur zei tegen ziin vader: vader! geef miin 't deil van 't goed dat miin to kump. En he̅e̅ deilden eur 't goed.

13. En ne̅e̅t völ dagen doarnoa is den jongsten zeun, de̅e̅ alles bi mekaar vergoard had, weg gereisd in 'n vergelægen land en hef doar ziin goed deur gebrocht, in aoverdoad lævende.

14. En to he̅e̅ alles vertæærd had, weer doar 'n grooten hongersnood in dat land en he̅e̅ begon gebrek te liën.

15. To ging he̅e̅ hen en vervoegden zich bi e̅e̅n van de börgers van dat land en dee zond 'm op ziin land um de varkens te heūën.

16. He̅e̅ begeerden ziin boek te vullen met den draf de̅e̅ de varkens vratten en ne̅e̅mand gaf ze 'm.

[p. 347]

17. En to 'e töt zich zelven gekommen was, zei 'e: ho völ knechs van miin vader hebben aovervlood van brood en ik vergoa van honger.

18. Ik zal opstoan en na miin vader goan en ik zal tegen 'm zeggen: vader! ik heb gezundigd tegen den hemel en tegen oe.

19. En ik bin ne̅e̅t meer wæærdig oew zeun gene̅u̅md te worden; maakt miin as e̅e̅n van oew knechs.

20. En opstoande, ging 'e noa ziin vader; en to 'e nog ver van 'm af was zag ziin vader 'm en de̅e̅ weer met innerl'ke ontfarming bewaogen en to loopende, ve̅e̅l 'e 'm um ziin hals en kusten 'm.

21. En de zeun zei tegen 'm: vader! ik heb gezundigd tegen den hemel en tegen oe; ik bin ne̅e̅t meer wæærdig oew zeun gene̅u̅md te worden.

22. Moar de vader zei tegen ziin de̅e̅nstknechs: brengt hier veurt 't beste kleed en doot 't 'm an en geeft 'm 'n ring an ziin hand en schonen an de voten.

23. En brengt 't gemeste kalf en slacht 't; loat ons æten en vreulik wæzen.

24. Want dissen miin zeun was dood en 'e is weer lævend geworden; he̅e̅ was verlaoren en is gevonden. En ze̅e̅ begonnen vreulik te wæzen.

25. En ziin oldsten zeun was in 't veld en to 'e kwam en 't huus noaderden, heurden 'e 't gezang en 't gedans.

26. En hee riep een van de knechs töt zich en vre̅e̅g 'm wat dat moch wæzen.

27. De̅e̅ zei tegen 'm: oew breur is gekommen en oew vader hef 't gemeste kalf geslacht umdat 'e 'm gezond weer gekregen hef.

28. Moar he̅e̅ weer nidig en wol ne̅e̅t noa binnen goan. Doarum ging ziin vader noa buten en bad 'm.

29. Moar he̅e̅ zei tegen ziin vader: ze̅e̅t! ik de̅e̅n oe noe zoo völ joaren en ik heb nooit oew gebod aovertræën en i hebt miin nooit 'n böksken gegæven dat ik met miin vrinden vreulik moch wæzen.

30. Moar noe dissen oew zeun gekommen is, de̅e̅ oew goed met hoeren deurgebracht hef, noe hei 'm 't gemeste kalf geslacht.

31. En de vader zei tegen 'm: kind! i bint altiid bi miin en al 't mine is 't oewe.

[p. 348]

32. Men de̅e̅nden dan vreulik en bli te wæzen, want dissen oew breur was dood en noe is 'e weer lævend geworden; he̅e̅ was verlaorn en is gevonden.

Aanteekeningen.

De e̅e̅ klinkt als de ee in 't nederlandsche heer; de ö als de korte hoogduitsche ö; de oa tusschen o en a in, eenigszins meer naar de o zweemende; de ao' eveneens tusschen o en a in, maar meest naar de a overhellende; de æ klinkt blatende, tusschen a en e in; de e̅u̅ klinkt als eu in 't nederlandsche geur.

14. Weer, werd, van wierd, wier. Zie vs. 28 bl. 344, vs. 28 bl. 341, vs. 28 bl. 338, vs. 28 bl. 331, vs. 28 bl. 327 en vs. 20 bl. 320.

16. Vratten, vraten; zie vs. 16 van de vertaling in den tongval van Leeuwarden.

22. Veurt, voort, terstond.

26. Vre̅e̅g, vroeg.