Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[53. De stad Roermond]

De tongvallen van het noordelijke gedeelte van Limburg verschillen meer van de reeds besprokene limburgsche dialecten, maar vertoonen gedeeltelijk ook een echt limburgsch karakter.

53. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van de stad Roermond.

Medegedeeld door den heer J.B. Sivré, gemeente-archivaris te Roermond, in De Navorscher, dl. XX. Augustus 1870. (In nederlandsche spelling.)

De gelikenis van de verloare zoon.

11. Eine zekere mins had twee zeun.

12. En de jonkste van heur zag toet de vader: vader! gif mig 't deil van 't good, waat mig toekumt. En hè deilde heur 't good.

13. En neet veul daag doanoa is de jonkste zoon, dè alles bi ein gemaakt had, voertgereisd in ei ver landj en hèt doa zie good ter door gemaakt, mit euverdoad lèvende.

14. En toen hè alles vertèrd had kwaam der einen grooten hongersnood in dat landj en hè begos gebrek te lieje.

[p. 281]

15. En hè ging eweg en veugde zich bie eine van de burgers van det landj, en dè schikde hem noa zienen akker, om de vèrkes te heuje.

16. En hè zol waal gèr ziene boek gevuld hubbe mit de kos dè de verkes oote; en neemes gaaf hem dè.

17. En wie der toet zich kwaam, zagter: wie veul erbeijers van mie vader hubben euvervlood van brood en ig vergoan van honger!

18. Ig zei opstoan en noa mie vader goan, en ig zel hem zègge: vader! ig hub zunj gedoan tègen den hemel en tègen ug.

19. En ig bun neet meer wèrd eure zoon geneumd te wère; maak mig es eine van eur daghuurs.

20. En hè stong op en ging noa zi vader. En toen der nog wiet aaf waas, zaag zi vader hem en wèrde mit innerlikke aandooning bewègd; leep noa hem toe, veel hem om den hals en kustte hem.

21. En de zoon zag hem: vader! ig hub zunj gedoan tègen den hemel en tègen ug, en ig bun neet meer wèrd eure zoon geneumd te wèze.

22. Mer de vader zag tège zien knechter: bringt voart 't bèste kleid hie en doot 't hem aan en gèft einen rink aan zien handj en schoon aan de veut.

23. En bringt 't vèt kalf en slagt 't; loat os ète en lustig zeen.

24. Want deze miene zoon waas dood en is weer lèvend gewoare en hè waas verloare en is teruk gevonje. En zie begoste lustig te zeen.

25. En zienen aldsten zoon waas in 't veldj, en wie dè kwaam en kort bie 't hoes kwaam heurde hè zank en dans.

26. En wie der eine van de knechter bie zich geroopen had, vroog ter, waat tet ter waas.

27. En dè zag hem: eur broor is gekomme en eur vader hèt 't vèt kalf geslagt omdet hè hem gezondj truk gekregen hèt.

28. Mer hè wèrde zoo kwoad, en wol neet binnegoan. Zoo ging dan zie vader oet en bèjde hem.

29. Mer hè goof toet antjwoard en zag aan zie vader: zeet! ig deen ug noe zoo veul joar en ig hub nooit eur gebèjen euvertrèjen en geer hubt mig nooit ei buekske gegève, det ig mit mien vrunj eins lustig zeen kos.

[p. 282]

30. Mer es deze eure zoon gekommen is, dè eur good mit de hoore verslensd hèt, hubt geer veur hem 't vet kalf geslagt.

31. En hè zag hem: kindj! Doe bus altied bie mig, en al 't mient is 't tient.

32. Men mos dan lustig en blie zeen. Want deze broor waas dood en is weer lèvend gewoare; hè waas verloare en is gevonje.

Aanteekeningen.

De oa wordt uitgesproken ongeveer als ô in 't fransche nôtre. De ie in de woorden bie, bij, zie, zijn, lieje, lijden, zienen, zijnen, mie, mijn, wiet, wijd, altied, altijd, mient, mijne, tient, uwe, blie, blijde, enz. moet vooral niet als de tweeklank ie, maar als de zuivere, lange i worden uitgesproken; de spelling bi, zi, wiit, altiid, enz. is voor deze woorden beter. De è als in het fransch.

11. Zeun, meervoudsvorm van zoon; zie vs. 11 bl. 274.

12. Mig, mij; zie vs. 12 bl. 275 op 't woord mich.

13. Zie good ter door gemaakt, zijn goed er door gemaakt; de spellling zi goot 'r door gemaak_t is beter; de Roermonders laten, als alle echte Limburgers, de sluit-t en d bijna niet, of in 't geheel niet hooren.

14. Begos, begon; zie vs. 14 bl. 249.

15. Eweg, weg, heen; zie vs. 15 bl. 275.

Schikde, zond; wordt ongeveer uitgesproken als chikde, met de fransche ch van chicorée, chicane, chocolat, iets zachter dan de sj der Maastrichtenaars en Sittarders, de sch der Hoogduitschers.

16. Gèr, gaarne; zie vs. 16 bl. 279 en vs. 16 bl. 276.

Kos, kost, volgens limburger gewoonte spreekt men de slot-t niet uit.

Neemes, niemand. Zie vs. 16 bl. 279.

17. Wie der, als hij; beter spelling is wie-d-er.

Zagter, zeide hij, in beter spelling zag-t-er.

Ig, ik. De medeklinker van dit woord wordt te Roermond niet zoo sterk gehoord als te Maastricht en Sittard, waar men duidelijk ich zeit. Het roermondsche ig vormt den overgang van het maastrichtsche ich op het venlosche en algemeen nederlandsche ik.

18. Ug, u; zie hier boven vs. 17 op 't woordje ig en vs. 12 bl. 275.

22. Hie, hier; zie vs. 17 bl. 276 op hei.

Schoon, schoenen, spreek choon, met de fransche ch; zie hier boven vs. 15 op schikde en vs. 15 bl. 279 op sjiikden.

[p. 283]

26. Vroog ter, waat tet ter waas, vroeg hij, wat (dat) er was; in betere spelling: vroog-t-er, waat det 'r waas.

In den Overijsselschen Almanak voor Oudheid en letteren, jaargang 1846 komt een verhaaltje voor in den roermonder tongval, van Charles Guillon.

Een vertaling van de gelijkenis des verlorenen zoons in den tongval van het dorp Kessel, tusschen Roermond en Venlo aan de Maas gelegen, komt, in hoogduitsche spelling, voor in F.J. Mone's Quellen und Forschungen zur Geschichte der Teutschen Litteratur und Sprache, dl. 1. Deze zelfde vertaling, maar in nederlandsche spelling overgebracht, vindt men in J.F. Willems's Belgisch Museum, dl. 2. Deze vertaling echter komt mij voor zeer onnauwkeurig en zeer onjuist te zijn, waarom ik haar niet in dit werk heb willen opnemen.