Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[33. Het dorp Nesse]

In het zoogenoemde Norderland, eveneens aan de Noordzeekust gelegen, bewesten Harlingerland, en dat de stad Norden met het vlek Dornum en de dorpen Hage, Arle, Nesse, Resterhafe, Lütetsburg, enz. bevat, neigt de volksspraak reeds eenigszins naar den eigenaardigen tongval die door de bewoners van het westelijke gedeelte des lands, van Emsigerland en Reiderland gesproken wordt, en die duidelijk doet hooren dat men de nederlandsche grenzen nadert. De tongval van Norderland vormt een overgang van de meer zuiver friso-saksische tongvallen van oostelijk Oost-Friesland en noordelijk Oldenburg tot de meer met hollandsch vermengde friso-saksische dialecten van de omstreken van Emden en Leer en van Groningerland.

Zoo is in Norderland neet in gebruik voor het nedersaksische

[p. 190]

nich, het emder neet (bijna neit) het leerer en groninger neit, het hollandsche niet, enz.; verder is er de vorm van in gebruik even als in het nederlandsche nederduitsch, voor het von van 't duitsche nederduitsch, enz.

33. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het dorp Nesse.

Medegedeeld door den heer H.J. Sundermann, onderwijzer te West-Rauderveen. Augustus 1870. (In hoogduitsche spelling.)

11. En minsk harr twee söäns.

12. Un de jungste van höär sä täg'n de vader: vader! giff mi dat deel van 't good dat mi höärt. Un de vader deeld' höär dat good.

13. Un neet lang daarna sammeld' de jungste söän alles bi 'nanner un truck wied aver land un daar brogg' he sien good d'r döär mit supen un swelgen.

14. As he nu dat sienig' all vertährd harr, do kweem d'r 'n grote dürdoom döär dat ganse land un he fung an to hungern.

15. Un he gung hen un verhüürd sück an 'n börger van dat land; de stüürd hüm up sien land to swien' waren.

16. Un he bigärde sien buuk to versadigen mit swiendrank, de d' swien freeten un nümms geef hüm dat.

17. Do sloog he in sück un sä: wo vöäl arbeiders hett mien vader de brood in d' füllt' hebb'n un ick lied' hunger un kummer.

18. Ick will mi upmaken un na mien vader hengaan un täg'n hüm seggen: vader! ik hebb' sünnigd in d' hemmel un vöär di.

19. Un ick sün verdann neet mehr werth dat ick dien söän heet; maak mi to een van dien arbeiders.

20. Un he maakd' sück up un kweem bi sien vader. Man as he noch wied van huus weer, seeg sien vader hüm un de biduurd' dat; he leep hen, full hüm um sien hals un kückd' hüm.

21. Man de söän sä täg'n hüm: vader! ick hebb' sünnigd in d'

[p. 191]

hemmel un vöär di: ick sün verdann neet mehr werth dat ick dien söän heet.

22. Man de vader sä täg'n sien knechten: bringt dat best' stück kle'er her un do't hüm 't an un gäft hüm 'n fingerring an sien hand un scho' an sien foten.

23. Un bringt 'n mess'd kalf her un slacht't un laat uns äten un blied' wäsen.

24. Denn diss' mien söän weer dood un is we'er läv'ntig worden; he weer verlaren un is we'er funn'n. Un se fung'n an lüstig to wäsen.

25. Man de ollste söän weer up 't feld; un as he dicht bi 't huus kweem, höär' he dat sing'n un spring'n.

26. Un he reep een van de knechten na sück to un froog, wat dat weer.

27. De sä hüm: dien brö'r is kam'n, un dien va'r hett 'n mess'd kalf slacht't, dat he hüm gesund we'er hett.

28. Do worr he düll un he wull neet henin gaan; do ging sien vader henuut un beed' hüm.

29. Man he antwoord' un sä täg'n d' vader: sü! so vöäl jahren deen ick di un ick hebb' dien gebott noch sien läv'nt neet avertreden, un du hest mi noch sien läv'nt geen buck gäven, datt ick mit mien frünn' lüstig weer.

30. Man nu diss' dien söän kam'n is, de sien good mit horen d'r döärbrocht hett, hestu hüm 'n mess'd kalf slacht't.

31. Daarup sä de vader täg'n hüm: mien söän! du bist alltied bi mi, un all wat miens is dat is diens.

32. Du sullst man blied' un good tofrä wäsen; denn diss' dien brö'r weer dood un is we'er läv'ntig worden; he weer verlaren un is we'er funn'n.

Aanteekeningen.

De klank ie uit te spreken als een zuivere lange i of ii. De volkomene a klinkt als oa; zie de aanteekening daaromtrent op vs. 12 bl. 10.

15. Waren, hoeden; zie vs. 15 blz. 189.

16. He bigärde, hij begeerde, van bigären, begeeren; dit onafscheidbare voorzetsel bi is in de zuiver nedersaksische tongvallen even als in het nederlandsch be, maar in het friesch, zoo wel in

[p. 192]

het oudfriesch als in het hedendaagsche friesch van Friesland tusschen Flie en Lauwers bi. Dit bi van bigären, biduren, bigraven, bidanken (friesch bijearre, [bi-jearre], bijammerje [bi-jammerje], bigrave, bithankje) is dus in den tongval van Norderland, even als in dien van Harlingerland (zie blz. 187) nog overgebleven uit de friesche taal, die vroeger ook in deze streken de volkstaal was. Zie vs. 14 op 't woord bigun, van de vertaling in den tongval van Woltersum.

17. Ick lied' hunger un kummer of ick kaam um in hunger.

18. Sünnigd, gezondigd van sünnigen, door uitslijting der d, van sündigen.

20. Biduurd', speet, van biduren, bedauern, spijten, bejammeren; zie hierboven vs. 16 en vs. 20 blz. 189.

Kückd', zoende, van kücken, zoenen; in Norderland zeit men ook in dezen zin: he tutjed' hüm van tutjen, zoenen; zie vs. 20 bl. 10, vs. 20 bl. 96, vs. 20 bl. 178 op tutiket.

27. Va'r, vader; door uitslijting der d.