Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[29. Het dorp Rastede]

In de stad Oldenburg begint de nedersaksische tongval al meer en meer te vervallen en voor de hoogduitsche taal plaats te maken. Zuiver nedersaksisch wordt er tegenwoordig slechts weinig of in 't geheel niet meer gesproken; de volkstaal van de inwoners der hoofdstad bestaat heden ten dage uit een wonderlijk mengsel van het geijkte hoogduitsch en van den oorspronkelijken nedersaksischen tongval.

Buiten de stad echter, in de dorpen Zwischenahn, Rastede, Wardenburg enz. maakt het nedersaksisch nog de algemeene volkstaal uit. Dit nedersaksisch uit de omstreken van de stad Oldenburg is een van de zuiverste van alle nedersaksische tongvallen, ofschoon het hoogduitsch ook hierop heden ten dage zijn invloed uitoefent. Het klinkt veel zachter en bevalliger, veel welluidender dan menig andere nederduitsche tongval.

29. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het dorp Rastede.

Medegedeeld door den heer Franz Poppe, onderwijzer te Oldenburg, schrijver van Wihnachtsbom un Hasselstruk, enz. Maart 1871. (In hoogduitsche spelling.)

11. En minsch harr twee söhns.

12. Un de jüngste van de beiden sä to 'n vader: vader! giff mi dat part van dat good, dat mi tohört. Un he deelde är dat good.

13. Un nich lang naher sammelde de jüngste söhn allens to hoop un toog wiit weg aver land, un dar brochde he siin good herdör mit fräten un supen un horen.

[p. 154]

14. As he nu allens vertehrt harr, do keem do keem d'r 'n grote dürung aver dat ganze land un he muss sick kümmerlik behelpen.

15. Do gung he hen un bädelde en'n börger in dit land an; de schickde em up sinen acker, de swin' to hö'en.

16. Un he harr sinen buk geern mit affal vullslahn wullt, den de swin' freeten, man nüms geef 't üm.

17. Do besunn hé sick un sä: wo väl daglöhners hett min vader, de d'r broot in averfloot hebbt un ick kam vor hunger um.

18. Ick will mi up 'n weg maken un na miin vader gahn un to em seggen: vader! ick heff sünde dahn in 'n himmel un vor di.

19. Ick bünn ferdann nich mehr weert dat ick diin söhn heet; maak mi to eenen van diin daglöhners.

20. Un he maakd' sick up 'n weg un keem bi siin vader an. As he awer noch wiid van huus af weer, seeg siin vader 'm all; he beduurde 'm, leep hen, full 'm um 'n hals un küssde em.

21. De söhn awer sä to em: vader! ick heff sünde dahn in 'n himmel un vor di; ick bünn ferdann nich mehr weert dat ick diin söhn heet.

22. De vader awer sä to siin knechte, haalt dat beste kleed her un teh 't em an un stäkt 'm 'n ring an 'e hand un schoh' aver siin fööt.

23. Un haalt 'n mäst kalf her un slacht't; laat us äten un vergnögt wesen.

24. Denn disse miin söhn weer doot un he is wedder lebennig wurrn; he weer verlaren un he is wedder funnen wurrn. Un se fungen an vergnögt to wesen.

25. Awer de ollste söhn weer up 't feld; un as he dicht bi 't huus keem, horde he dat singen un dat danzen.

26. Un he reep een'n van de knechte un fragd' em wat dat to bedü'en harr.

27. De sä em: diin bror is wedderkamen, un diin vader hett 'n mäst kalf slacht't, dat he 'm gesund wedder hett.

28. Do wurd he vergrellt un wull nich henin gahn. Do keem siin vader herut un beed' em.

29. He anterde awer un sä to siin vader: sü! so väl' jahr deen ick di un ick heff diin gebot noch nich eenmal averträ'en un du hest mi noch nich ees 'n buck gäven, dat ick mit miin frunne vergnögt wesen kunn.

[p. 155]

30. Nu awer disse diin söhn kamen is, de siin good mit horen herdör brocht hett, nu hest du em 'n mast kalf slacht't.

31. De vader awer sä to em; miin söhn! du büst alltiid bi mi un all wat miin is, is diin.

32. Du schust awer vergnögt wesen un goden mooth hebben; den disse broor van di weer dood un nu leeft he wedder; he weer verlaren un he is wedder funnen.

Aanteekeningen.

De volkomene a wordt uitgesproken als oa, in sommige woorden bijna als een volkomene o, b.v. voder, moken voor vader, mak[schwa ]n, enz. De r wordt dikwijls ter nauwernood uitgesproken, even als de zachte d; zoo klinkt het woordje wedder, nagenoeg als wedde, wedda, werre, werra, welle, wella; zie vs. 24 bl. 149.

22. Teh 't, van tehen, antehen, aantrekken; zie vs. 22 bl. 106.

Schoh' aver siin fööt; zie vs. 22 bl. 152, vs. 22 bl. 80 en vs. 22 bl. 17.

28. Vergrellt, boos, kwaad; komt ook in Oost-Friesland voor; zie vs. 28 bl. 149.

29. Anterde, van anteren, antwoorden, westfriesch anderje; zie vs. 29 bl. 142 en vs. 29 bl. 120.

Ees, samengetrokken uit eens; zie vs. 11 bl. 149.

32. Du schust, gij zoudet; de sch wordt zeer scherp uitgesproken, bijna als sk, op de wijze der Friezen; zie vs. 32 bl. 58.