Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[Hamburg, uit de zestiende eeuw]

Ook de heer Dr. Schleiden, Institutsvorsteher te Hamburg, verplichtte mij met eenige nadere inlichtingen aangaande den hamburger tongval, terwijl ik door de vriendelijke hulpvaardigheid van den heer Heylbut, student te Hamburg, in staat werd gesteld om de volgende vertalingen van de gelijkenis des verloornen zoons in den oud-hamburger tongval mede te deelen, zooals die in twee oude hamburger bijbels, uitgegeven in het hamburger nederduitsch van de zestiende en de zeventiende eeuw, voorkomen. Ter vergelijking met den hamburger tongval van den tegenwoordigen tijd en met andere nedersaksische tongvallen zijn deze oude hamburger bijbels van veel belang.

De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van de stad Hamburg, uit de zestiende eeuw.

Overgenomen uit: Dat nyge Testament tho du de. Tho Hamborgh int Jaer M.D.XXIII.

11. Ein mynsche hadde twee szo^ene.

12. Un̄ de iungste manck en seede to dem vader: gyff my, vader! dath deel der go^eder, dat my thohöret. Un̄ he deelde en dat gudt.

13. Un̄ nicht lange darna sammelde de iungeste szöne alle tho

[p. 113]

samēde un̄ toch verne auer lant un̄ dar suluest (sulvest) brochte he syn gudt omme myt brassen.

14. Do he nu alle dat syne vorteret hadde, worth ein groth du^ere tydt auer dath suluige (sulvige) gantze landt un̄ he beghan noth to lydē.

15. Un̄ he ghinck hen en vo^egede sick to enē borger in dē suluen (sulven) lande; de schickede en up synen acker de swyne to ho^eden.

16. Un̄ he begherde synen buck tho vullen myt seyge den de swyne vreeten un̄ nemant gaff en em.

17. Do qwam he tho sick suluen (sulven) un̄ seede: wo vele dachloner hett myn vader, de brodes genoch hebben un̄ ick vorderue (vorderve) in dem hunger.

18. Ick will my upmaken un̄ to mynem vader gaen unde to eme seggen: vader! ick hebbe gesundiget in dē hemmel un̄ vor dy.

19. Un̄ byn nu nicht meer wert dat ick dyn szo^ene hethe; make my alsz enē dyner dachloner.

20. Un̄ he makede sick up un̄ qwam to synen vader. Do he auer noch verne vā dar was, sach en syn vader, un̄ beiammerde en, un̄ leep un̄ vill eme umme synen hals un̄ ku^essede ene.

21. De szo^ene auer sprack to eme: vader! ick hebbe gesundiget in dē hem̄el un̄ vor dy; ick byn vort nicht meer werdich dat ick dyn szo^en hethe.

22. Auer de vader sede to synen knechte: bringet dat beste kledt her nn thet eme an, un geuet (gevet) eme ein vingerlin an syne handt un̄ scho an syne vo^ethe.

23. Un̄ bringet ein gemestet kalff her un̄ slachtet dat; latet unsz ethē un̄ vrolick syn.

24. Wēte desse myn szo^en was doth un̄ is wedder ¹ leuēlich (levēlich, levenlich) gewordē; he was vorlaren un̄ is gevundē wordē. Un̄ ho^euē (ho^evē, ho^even, höven) wedder an vrolik to syn.

25. Auer de eldeste szo^ene was up de velde un̄ alsz he qwam un̄ na by dē husze was, ho^erde he dat gesenge un̄ den reyg.

26. Un̄ rep to sick der ² knechte ein, un̄ vragede wat dat were.

27. De auer seede eme: dyn broderis gekamen unde dyn vader heft ein gemestet kalff geslachtet, dat he en gesundt wedder heft.

1 Eigenlijk staat hier wedd met een dwarsstreepje boven de laatste d, dus wedder.

2 Er staat eigenlijk d met een dwarsstreepje; dat wil zeggen der.

[p. 114]

28. Do wört he tornich unde wolde nicht hen in gaen. Do ghinck syn vader hen uth unde bath en.

29. He antwerde auer un̄ sede to synem vader: su^e, so veleiar dene ik dy unde hebbe dyn geboth noch neenmal auer getreden; unde du hefst my noch nee enen bock gegevē (gegevē, gegeven) dat ick myt myne vrundē vrolick were.

30. Nu auer kamen is desse dyn szo^ene de syn gudt vorslungen heft myt den horen, hefstu eme ein ghemestet kalff geslachtet.

31. He auer sede to eme: myn szo^ene! du bist alle tidt by my, un̄ alle wat myn is, dat is dyn.

32. Du scholdest auer vrolick un̄ gudes modes syn, wēte (wente) desse dyn broder was doth un̄ is wedder leuendich (levendich) geworden; he was vorlaren un̄ is wedder ¹ geuunden (gevunden).

De y in bovenstaande vertaling, in de woorden myn, dyn, swyne, enz. moet niet als een hollandsche ij = ei, maar als een lange, zuivere i worden uitgesproken, miin, diin, swiine, enz.

Dat de u en de v in oude drukken verwisselen en dat een dwars streepje boven de letters, vooral boven n en m, een verdubbeling van die letters te kennen geeft, mag als genoegzaam bekend te zijn, worden aangemerkt. Woorden die door deze oude schrijfwijze een bijzonder vreemd voorkomen vertoonden, heb ik, om de wille der duidelijkheid, tusschen twee haakjes daar naast geplaatst in nieuwere schrijfwijze.

1 Eigenlijk staat hier wedd met een dwarsstreepje boven de laatste d, dus wedder.