|
| |
| |
| |
Woordenlijst.
Ut somniorum interpretatio, ita verborum origo pro cujusque ingenio judicatur.
S. Augustinus.
| achterdeel. nadeel, schade. |
| achternoens. namiddag. |
| aenbijten (imperf. aenbeten), meer gewoon inbijten. ontbijten. (De hoop is een goede inbijt maer een quaet noenmael). |
| afdwaen (subst.) samentrekking uit afdwalen = afwassching. |
| afgheschut (part. perf. van afschutten) afgescheiden. |
| after. (eng. afterwards) achter, naderhand. |
| afterwert. achteraan. |
| aldustanighe. dergelijke |
| alinge. alleen, geheel, algeheel. |
| all. geheel. |
| alleghader. allen. |
| allencken. gaandeweg, langzamerhand, allengskens. |
| almisse. aalmoes. |
| alphen. (albe) linnen kleed der priesters. |
| alresuetste. allerdierbaarste. |
| als. alles. |
| alsdoen. altoen. |
| alsnu ende alsnu. bijwijlen. |
| alsoe. zoo, zoodat, in dergelijke wijze, alstoen, waarop. |
| alsoet. dewijl het. |
| alsset. als het. |
| alst. als het. |
| alsulke. zoodanige. |
| alte. zeer. |
| althehants alsnu, spoedig. |
| ambacht. offerande. |
| ambasiaet. afgezant. |
| ambulatorium. gaanderij. |
| an. tot, naar. |
| anderden (ten). ten tweede. |
| anderswaer (hoogd. anderswo) andere plaatsen, elders. |
| anderwerfs. wederom. |
| angemerckt. (part. perf. van anmercken) in aanmerking genomen. |
| anghedaen. (part. perf. van aandoen) getooid, gekleed. |
| angheen. aan gindsche. |
| angijnen. (eng. engine) oorlogstuig. |
| annex. verheeld. |
| anstoten. aantasten, aanvallen, op iemand afkomen. |
| arbeiden. (imperf.) deed moeite. |
| arbeyt. barensweeën. |
| arbeletriers. (arcabalisten), kruisboogschutters. |
| archionael. arsenaal. |
| arcke. schrijn, (reliquie) kist, tabernakelkast, beurs, fonds. |
| artscyers. boogschutter, voorvechter. |
| |
| |
| audacter. zonder schroom. |
| avontuer. neiging, begeerte. |
| avontuerdent. (imperf. van avonturen) waagden het. |
| bamis. St. Bavo, 1 October. |
| bancketeren. feesthouden. |
| bandt. (imperf. van binden) bond. |
| bangicheyt, bangheyt. doodsangst, bedruktheid. |
| bant der natueren. zwangerschap. |
| barbier. heelmeester. |
| barcken. schuiten. |
| barckskijn. (dimin. van bark) barkje. |
| barnen, bernen. branden. |
| bastert. bastaard (romenije), wijn van Napoli di Romania (het oude ‘Nauplia’) later heette ‘vinum hispanense’ romenije. |
| batement. boertig, tooneelstuk, blijspel. |
| baten (te). te hulp. |
| bates. (Praes. 3 Pers. van baten) het baat. |
| becken. schaal. |
| bedampt. bedompt. |
| bedencken. in gedachten houden. |
| bederven. mishandelen. |
| bedijt. (part. perf. van bedieden) verklaard, uitgelegd. |
| bedilder. (Jes. Chr.) zoenoffer. |
| bedrayen. keeren. |
| bedrivende. (part. pr. van bedrijven) genietende. |
| beduchten (sich). (Infin.) er voor beducht zijn, vreezen. |
| bedwingen. dwingen, noodzaken. |
| bedwonghen. (part. perf. van bedwingen) gebonden. |
| beene (op die). in de weer. |
| beghaeft. (part. perf. van begiftigen) begiftigd, voorzien zijn van. |
| beghaet. (part. perf. van begaeden) wonden of kwetsuren bezorghen. |
| begheert, begherende. (part. van begheren) verzoeken. |
| beghonde, beghonste. (imperf. van beginnen) begonnen. |
| beghroven. (imperf. van begraven) begroeven. |
| behoof. behoef. |
| behooft (praes. van behoeven) noodig hebben. |
| behoudeliken. behoudens. |
| behueff. behoef. |
| bey. beide. |
| bekende. (imperf van bekennen) het werd mij bekend, ik bespeurde, bemerkte. |
| belast. (part. perf. van belasten) last ondervinden. |
| belyeft. goeddunkt. |
| bemaelt. (part. perf. van malen) beschilderd. |
| bemalinghe. beschildering. |
| bemoeden. (verb. inf.) vermoeden. |
| bemuert. (part. perf. van bemuren) met een muur omsloten. |
| benamen. (imperf. van benemen) ont- en afnemen. |
| bennen. zijn. |
| benomen. (part. perf. van benemen) ontnomen, ontstolen. |
| beproefde. (imperf. van beproeven) ondervinden. |
| beraden. tweestrijd. |
| bereyden. koken, klaar maken. |
| |
| |
| bereyt. gereed. |
| beroert. (part. perf. van beroeren) getroffen, aangedaan. |
| berrich. berg. |
| beschadicht. (part. van beschadigen) schade lijden, toebrengen, leed ondervinden. |
| beschadigen. nadeel doen. |
| beschat. (part. perf. van schatten) op schatting gesteld. |
| bescheyeliken. goed te onderscheiden, duidelijk. |
| beschyeten. beschieten. |
| beschoncken. (part. perf. van beschenken) begiftigd. |
| beschreven. aangeteekend. |
| beset. besproken, gehuurd. |
| besich. in de weer, doende. |
| besloten. (imperf. van besluiten) bergen. |
| besloten. (part. perf. van besluiten) omsluiten, omheinen, ingesloten (nl. o.a. als claustraal gezin). |
| besluten. wegsluiten. |
| besluyten. omsluiten. |
| besoken. doorzoeken. |
| besorghet. (part. perf. van verzorgen) voorzien van, uitgerust met. |
| besorrighen. schaffen (spijs), verschaffen. |
| besorrighet. (part. perf. van bezorgd zijn) bevreesd. |
| bestaedt. (part. perf. van besteden) besteed, verbonden, (van zeevolk.) |
| bestaen. volbrengen. |
| bestaet. (hoogd, bestätigen), (part. perf. van bestadigen) besteld, gebracht. |
| bestecoop. het goedkoopste. |
| besteet. (part. perf. van besteden) eene plaats aan boord koopen. |
| besteken. (part. perf. van besteken) beplant. |
| beteykent. (part. perf. van beteekenen) aangeduid. |
| beth, bet. goed, beter, meer. |
| beth (te). des te beter. |
| betoech, bethoen. bewijs. |
| bevaerde. bedevaart. |
| bevant. (imperf. van bevinden) bevond. |
| bevoelden. gevoelden, bemerkten. |
| bevroeden. begrijpen, aannemen. |
| bewijzen. aanwijzen. |
| bieden. ontbieden. |
| bij alsoe. het geval. |
| bijden. door des. |
| beyr. bier. |
| bij hem. bij zich. |
| bijstandicheit. bijstand, hulp. |
| bijstandichheit doen. hulp verleenen. |
| bijster. slecht gesteld. |
| binnen middele. ongeveer op. |
| bisschuyt. (fransch biscuit) beschuit. |
| blauwen (grau wt den). blauwachtig. |
| bleven. (part. van blijven) gebleven. |
| bloet. bloot. |
| bloeyde. bloed. |
| bodenbroodt. loon voor den brievenbesteller. |
| boechschoet. boogscheut. |
| boet. inhoudsmaat van westersche wijnen, houdende tien ankers. |
| boghaetgie. goederen. |
| bomme. trommel, tambourijn. |
| |
| |
| bonetten. mutsen. |
| boock. boek. |
| boorse. (onderlinge) beurs. |
| borsten. borstels, haren. |
| breeder. beter. |
| breken. aanlengen. |
| bril. (fr. baril) tonnetje. |
| broeke, broke. geldboete. |
| broet. brood. |
| brudeghum. bruidegom. |
| buefteliken. op boefachtige wijze. |
| bueleren. ontucht bedrijven. |
| bulth. slaapzak. |
| bursten. borsten (mammae). |
| burstplaten. borstplaten. |
| busche. bos, schietgeweer, pot. |
| busschaetgie. bosch. |
| buven. boeven. |
| calonne. kolom, zuil. |
| canonyken. kanunniken. |
| cansghen. kansen. |
| capiteel. (lat. caput) hoofdstuk. |
| cappel. kapel. |
| cappellekijn. (dimin. van kapel) kapelletje. |
| carenen. aflaat van veertig dagen. |
| carretten. karretjes. |
| cathuyser. Karthuiser. |
| catyfyghe. ellendig, schurkachtig, slecht. |
| cenaculum Domini. De zaal waar de Heer Jesus het laatste avondmaal at. |
| certeyn. zeker, gewis. |
| cyeraetgie. vercieringen. |
| cyerheyt. pracht, verciering. |
| cingierie. Raad van Venetie. |
| circunstancien. eigenaardigheden. |
| claerliken. duidelijk. |
| clausul. (lat. clausula) uitvlucht (in rechten). |
| cleyne wijnen. lichte wijnen. |
| cleyne prijse. weinig belang. |
| cloeckheyt. vastberadenheid. |
| clock op ende off. bij het uur af. |
| clockskijn. (dimin van klok) klokje. |
| cloke muede. kloeke moed. |
| cloock. kloek, onversaagd, manhaftig. |
| cloot. bal. |
| clovers. kromme horens (om op te blazen). |
| cluyse. versterkte plaats, burcht, fort. |
| clyenten. volgelingen. |
| cokene. keuken. |
| collatie. vermaning. |
| collecte. gebed van den priester in de h. Mis. (‘Collecta dicitur, quia petita populi colligit et offert Deo.’ Du Cange.) |
| colleten. samenwonende geestelijke broeders. (‘conventus’. Du Cange). |
| comantschap. handel, bedrijf. |
| compack. (lat. compactum) overeenkomst. |
| conduyten. (conductors) geleidingbuizen. |
| confuys. vernedering. |
| conjunct. verbonden. |
| contrapunt. meerstemmige manier van zingen, (punctum contra punctum, noot tegen noot in harmonie.) |
| coomter. komt er. |
| coont. (praes. van kunnen) kunt. |
| cortelanck. onlangs. |
| |
| |
| costelickheit. kostbare, fraaie zaken, kostelijkheid. |
| costeliker. heerlijker. |
| cramezy. karmozijn. |
| cranck. zwak. |
| crijten. schreeuwen. |
| crijters. schreeuwers. |
| crimpraet. geheime raadsvergadering. |
| crusaert en cruysaert. munt, kromstaart, een groot, 2 1/2 cts. |
| cruus. kruis. |
| cruustraet. kruisstraat. |
| cruut. buskruit. |
| cruynen. geschoren kruinen, tonsuur. |
| daertoe. bovendien, daarenboven. |
| dattu. dat aan u. |
| declaratie. verklaring, bericht. |
| dede hem. gaf hem, (doen = geven.) |
| deerliken. deerlijk. |
| deghen (te). goed. |
| derp. dorp. |
| derwerder. derwaarts, dien kant uit. |
| des. dit. |
| deser gheliken. dergelijke. |
| desolaet. in druk. |
| dick. dikwijls. |
| dyen (van). daarover. |
| dienders. dienaren. |
| dyenrocken. (dalmatica en tunicella) de zijden-boven-kleederen van diaken en subdiaken. |
| dier. duur. |
| dyergeliken. dergelijke. |
| die sommighe. sommigen. |
| dies willen (om). om reden. |
| dijnre. (gen. pron. poss. dijn) van uwe. |
| dingtalen. pleitredenen (in een geding.) |
| discanters. zangers in het discant, dat is twee- of meerstemmige zang. |
| discreten. opzieners in kloosters, vertrouwelingen. (discretae. In monasteriis sanctimonialium, quibus rerum secretiorum incumbit cura, quae ad secretiora admittuntur.’ Du Cange). |
| dits. dit is. |
| doe. toen. |
| doemen. toen men. |
| doere. deur. |
| doerhouden. (part. perf. van doorhouwen) doorgehouwen. |
| doerkerft. (part. perf. van doorkerven) doorkerfd. |
| doersicht. (praes. van doorzien) doorziet, beschouwt. |
| doersien. bezichtigen. |
| doersiende. (part. van doorzien) beschouwen, acht geven op. |
| doertreden. doorgronden. |
| dokelkijns. (dimin. van doeken) doekjes. |
| dolphijn. reeder. |
| doock. doek. |
| doom. domkerk. |
| doomheren. geestelijken, die met praebenden van domkerken begiftigd zijn. |
| dorden. derde. |
| dracht. zwangerschap. |
| dregede. (imperf. van dreigen) dreigde. |
| droechden. (imperf. van drogen) droogden. |
| drooch. (imperf. van dragen) droeg. |
| |
| |
| druckelijk. vol druk, smart. |
| duchtende. (part. praes. van duchten) vol vrees zijnde. |
| duen. toen. |
| duen (van). noodig. |
| dume. duim. |
| duncken (laten). meenen, het er voor houden. |
| durstent. dorsten het. |
| duytsch. een Hollander. |
| dwalen. doeken, linnen kleeden. |
| dwers. langs een omweg, met eenig dralen. |
| eekelboom. eikeboom. |
| eelmaker. brouwer, (eel, ele, ale, middel-Nederlandsch: bier). |
| eendrachteliken. gezamenlijk. |
| eenicheyt. vereeniging. |
| eervelic. erfelijk. |
| eerwaerdelick. met eere, met alle eerbetoon. |
| eerwaerdicheit. eere. |
| effen. vlak. |
| efter. echter. |
| elcks bijzonder. ieder voor zich. |
| ellendig. beklagenswaardig. |
| elleyndich. uitgebannen. |
| enygher manieren (in). op eenige wijze. |
| epistolaer. geestelijke die het epistel zingt. |
| ewangeliaer. geestelijke die het evangelie zingt. |
| exclusive. daar buiten gesloten. |
| exequien uitvaart. |
| exercerende. (part. praes. van exerceeren) volgende, volbrengende. |
| exsisers. accijnsmeesters. |
| eyghen guet (op haer). uit eigen middelen. |
| eyndt. (praes. van eynden, enden) eindigt. |
| fabridon, fabridoen. (falsobordone) meerstemmig psalmgezang. |
| faetzuen. vorm. |
| familie. huishouding, hofstoet. |
| fantesijden. beduchtheid, bezwaren. |
| fellike (alte). zeer fel. |
| festiveren. de kerkelijke officien verrichten. |
| floer. (fr. fleurir) bloei. |
| foirtze. (fr. force) geweld. |
| fortelicien. versterkingen. |
| fortseliken. met geweld. |
| foye. bovenste gaanderij. (Verdere beteekenis bij Kiliaen). |
| fraye. goede gelegenheid. |
| froyt. fruit. |
| fundelinckhuus. vondelingenhuis. |
| fuysten. (Italiaansch: fusta) jacht, licht schip met zeilen en riemen. |
| galye. lang smal vaartuig op de middellandsche zee in gebruik. (Zie verder V. Lennep, Zeemans Woordenboek.) |
| gaudenten. minderbroeders van den regel van St. Franciscus. Minder streng dan de Observanten. (De naam wordt verklaard uit den eersten regel van S. Franciscus: Caveant sibi (fratres) quod non ostendant se tristes extrinsecus, nubilosos et hypocritas, sed ostendant se gaudentes in Domino, hilares et convenienter gratiosos.) |
| |
| |
| gearresteert. (fr. arrêter. part. perf.) stil gelegen. |
| gebenedijt. gezegend. |
| gebroken. (part. perf.) vernield, beschadigd. |
| gecnocht. (part. perf. van verb. defect.) geknoopt. |
| gecondicht. (part. perf. van kondigen) afgekondigd. |
| gecruyst. (part. perf. van kruisigen) gepijnigd. |
| gedecoreert. (part. perf. van decoreeren) opgeluisterd. |
| gehenct. (part. perf. van gehengen) gehengd, gedoogd. |
| gekerstent. (part. perf. van kerstenen, christenen, doopen) gedoopt. |
| geleit. (part. perf. van leiden) verwezen. |
| geloeve. geloof. |
| gemoede. goeddunken. |
| genitsares. Janitsaren. |
| genoochte, genoechte. genoegen, vermakelijkheid, vermaak. |
| genoomt. (part. perf. van noemen) genaamd. |
| genus. geslacht. |
| gepijnt. (part. perf. van pijnen, fr. peiner) beijverd heeft. |
| geraken. (Inf.) bereiken. |
| geschicktenisse. gesteldheid, inrichting. |
| geschyen. (part. fut. van geschieden) geschieden. |
| gesette. vastgestelde. |
| gesondicheyt. gezondheid. |
| gesontmaker. geneesmeester. |
| gestopt. (part. perf. van stoppen) den mond gesnoerd. |
| gestuwet. (part. perf. van stuwen) gestopt. |
| gevluchten. (part. perf. van vlechten) verheeld. |
| gevollet. (part. perf. van vullen) gevuld. |
| gevreest. (part. perf. van vreezen) vrees aangejaagd. |
| gewracht. (part. perf. van wrochten) voltrokken, bewerkstelligd, bewerkt. |
| ghaef. (imperf. van geven) gaf. |
| ghaetkijn. (dim. v. gat) gaatje. |
| ghaff. (imperf. van geven) toescheen. |
| ghalavien. zwaarden. |
| ghanck stellen (op die). op weg begeven. |
| ghaven (om). voor geld. |
| gheboerder (wat). (praes. van gebeuren) wat geschiedt er. |
| gheboert, gheboort. (praes. en part. perf. van gebeuren) geschieden. |
| gheboet. (imperf. van gebieden) gebood. |
| gheboorten (bij). om beurten. |
| ghebout, ghebouwet. bebouwd. |
| ghebrack, ghebraeck. (imperf. van gebreken) ontbreken. |
| ghebreck. te kortkoming. |
| ghebreck (in zijn). niets aan ontbreekt. |
| ghebreckelic. in gebreke blijvende. |
| ghecomen. komen. |
| ghecomfirmeert. (part. perf. van confirmeeren) bevestigd. |
| ghecrighen. (part. perf. van krijgen) bekomen. |
| ghecrisch. gekrijsch, geschreeuw. |
| ghecyerde. (part. perf. van cieren) vercierde. |
| ghedaen. (part. perf.) gegeven. |
| |
| |
| ghedroghen. (part. perf. van dragen) gedragen. |
| ghefestiveert. (part. perf. van festiveeren) onthaald. |
| ghefigureert. (part. perf. van figureeren, afbeelden) afgebeeld. |
| gheecht. getrouwd. |
| gheenrewijs (in). op geenerlei wijs. |
| gheghundt. (part. perf. van gunnen) toegestaan, vergund. |
| ghehabituweert. (part. perf. van habitueeren) gekleed. |
| ghehavent (land). van havens voorzien. (Zie De Jonge, opkomst v.h. Ned. Gezag in Oost Indien, 3 dl. Memorie van L'Hermite. Aug. 1612). |
| gheheilicht. heilig. |
| ghehelpen. voorkomen. |
| ghehertet. (part. perf. van harden) gehard, gesterkt. |
| ghehieten (part. perf. van heeten) geheeten. |
| ghehoeghenisse, ghehoghenisse. aandenken, gedachtenis. |
| ghelad. glad. |
| ghelaeskijn. (dimin. van glas) glaasje. |
| ghelas. glas. |
| ghelavyen. zwaarden. |
| gheley. geleide. |
| gheleyde. galey. |
| gheleytsluyden. leidslieden. |
| ghelichten. (part. perf. van lichten) gelicht. |
| ghelijden. (imperf. van gelijden) uitstonden, verdroegen. |
| ghelieften. goeddunken, welbehagen. |
| ghelijck. aanstonds. |
| ghelicken. vergelijken. |
| gheluy. geel. |
| gheluw. geel. |
| ghelyefde. (imperf. van gelieven) goeddacht. |
| ghemenghet. (part. perf. van mengen) verspreid. |
| ghemetst. (part. perf. van metselen) gemetseld. |
| ghemeyn (in't). in het algemeen. |
| ghemuyert (neder). met een nederwaartsgaanden muur. |
| ghenaeckte. (imperf. van genaken) naderde. |
| gheneyghet. (part. perf. van neigen) neergebogen. |
| ghenigh. geen. |
| ghenoeghelijk. aanlokkelijk. |
| ghenoecht. (geneugt) genoegen. |
| ghenooch. genoeg. |
| ghenoocht. (praes. van genoegen) bevalt. |
| gheparen. paren. |
| ghepaveyet. (fr. pavé) bevloerd. |
| gheplaecht. (part. perf. van plagen, bezoeken) bezocht. |
| gheproofden. (imperf. van proeven) proefde. |
| gheraeckt. (part. perf. van raken) getroffen. |
| gherasch. snel. |
| gheraschappe. uitrustingstukken. |
| ghereschappe. aanstalten. |
| gheringhe. gemakkelijk, met weinig moeite. |
| gheringhe. langzaam, weinig vorderende. |
| gheringhe. (latijn: cito, statim,) spoedig. |
| gherits (mit veel). met veel ruiters. |
| gheroop. gerucht, praatje. |
| gherufte. samenstrooming. |
| |
| |
| gherufts. (gen. partit.) gerucht, gerommel. |
| ghesach. (imperf. van zien) zag. |
| ghesalveert. (part. perf. van salveeren) behouden. |
| gheschriven. schrijven. |
| gheschut. kruit en lood. |
| gheschwt. (part. perf. van schutten; latijn: claudere) omringd, omcingeld door. |
| gheschyeden. (imperf. van geschieden) plaats vond. |
| gheschyen. (praes.) geschieden. |
| gheschyet. schieten. |
| gheselschap. gezellinnen. |
| ghesitten. (Infin.) zitten. |
| gheslachten. vrienden en magen. |
| gheslagen uren. volle uren. |
| gheslaghen. (part. perf. van slaan) verslagen. |
| ghesleghen. (part. perf. van slaan) geslagen. |
| ghesteken. (part. perf. van steken) gestoken. |
| ghestelt. (part. perf. van stellen) vaardig maken, uitrusten, gereed maken. |
| ghestrijt. (part. perf. van strepen; latijn: lineare) gestreept. |
| ghetal (sonder). talloos, ontelbaar. |
| ghetidich. naar den tijd (van den dag). |
| ghetoent. (part. perf. van toonen) ten toon gesteld. |
| ghetogen. (part. perf. van trekken) getrokken, uitgetrokken, gevoerd, naar voren gehaald. |
| ghetorst. (part. perf. van torschen) opgesleept. |
| ghevaert. wijze, manier. |
| ghevesticht. (part. perf. van vestigen) bevestigd. |
| ghevloeghelt. (part. perf. van vleugelen) gebonden. |
| ghevluyet, en: ghevloeyet. (part. perf. van vloeien) gevloeid. |
| ghevoecht. (part. perf. van voegen) beschikt. |
| ghevonden. (part. perf. van vinden) beoefend. |
| ghevordert. (part. perf. van vorderen) afgelegd. |
| ghevuert. (part. perf. van voeren) gevoerd. |
| ghewaent. (part. perf. van wanen) gemeend. |
| gheweer. wapentuig, (collect: weerbare mannen.) |
| gheweldich worden. geweld plegen, aanvallen. |
| ghewermt. (part. perf. van warmen) gewarmd. |
| gheweyntelt. (part. perf. van wentelen) gezet voor. |
| gheyndt. (part. perf. van eindigen) ten einde gebracht. |
| ghezoden (gheluy). (part. perf. van zieden, koken) de zin is: zoo dik als of ze gekookt was. |
| ghins ende weder. naar alle zijden. |
| ghins varen (int). in 't heen varen. |
| ghinsten. achterste. |
| ghuelickheit. schaêvergoeding. |
| gloriose. zegevierende. |
| goeden moed maken. zich vermannen. |
| tgoent. hetgeen. |
| goods. gods. |
| graden. (latijn: gradus) (trap-) treden. |
| |
| |
| graef. graf. |
| graet. (latijn: gradus) boog, trap. |
| gratie. dankzegging. |
| grauwer wt den zwarten. meer zwartgrauw. |
| groete. groote. |
| groff water. roerig water. |
| gronderen. gissen, met eenige zekerheid zeggen. |
| groot. muntstuk, ter waarde van 2 1/2 cts. |
| gruen en ghruen. groen. |
| grueten. begroeten, vereeren. |
| guardiaen. klooster-overste bij de Franciscanen. |
| gueden. goederen. |
| guet tcier (maken). zich verkwikken, wat eten en drinken. |
| haesteliken. zonder verwijl. |
| handelen. met de handen aanraken. |
| heerscip. heerschap. |
| heijen. heiden. |
| hem. aan hen. |
| hernesche. harnasch. |
| herruwerste. voorste. |
| herten (mitter). met begeeren. |
| hylyken. (Inf.) uithuwelijken. |
| hinck. (imperf. van hangen) hing. |
| hoel. overhaal, bruggetje. |
| hoelkijns. (dimin. van hol) holen. |
| hofman. hovenier. |
| homan. hoofdman. |
| hongherschen. Hongaren. |
| hoock, hooke. hoek. |
| hoofkijn. (dimin. van hof) hofje. |
| hooft copen. plaats aan boord koopen. |
| hoop. gezelschap. |
| hoort. behoort. |
| houwen. houden. |
| hovelen. heuvelen. |
| hued. hoed. |
| huescheliken. betamelijk. |
| huysdack. afdak. |
| hyeven op. (imperf. van opheffen) hieven aan. |
| inbreck maken (dat eerste). den eersten stoot geven. |
| in die ere. ter eeren. |
| in en ghinck. (imperf. van ingaan) aanstond. |
| inghehouden. (part. perf. van inhouwen) ingehouwen. |
| ingheven. verlichting. |
| inghevluchten. (part. perf. van vlechten) verheeld, ingebouwd. |
| intonerende. (praes. intoneren) inzettende, aanheffende. |
| invaert. (praes. van invaren) intreedt. |
| inwinnen. veroveren. |
| iseliken. ijselijk, afgrijselijk. |
| yeverts. ergens. |
| ygelic. ieder. |
| jaer van wonder. jubeljaar. |
| janetten. Janitsaren. |
| jodie. Jodenkwartier. |
| joetsghe. joodsche. |
| jokende. schertsende. |
| jonckskijn. veulen. |
| jonckwijff. dienstmaagd. |
| jonferen. maagden. |
| jongeren. leerlingen. |
| jonghen. (plur.) leerjongens, knapen. |
| jonste. gunst. |
| juwelen. kostbaarheden. |
| kaerl. kerel. |
| kallen. praten. |
| |
| |
| kanaer. kanaal. |
| karcker. kerker. |
| karll. (eng. kernel) kern, pit. |
| karoben. (carotten) gele peen. |
| kellenaer. kelder. |
| kenneliken. bekend. |
| kenre. kenner. |
| kerckghaen. kerkgang. |
| kerrick. kerk. |
| kersten. christen. |
| kersten, korsten. christelijk. |
| kijndekijn. (dimin.) kindje. |
| knechgin. knaapje. |
| kwijnen. konijnen. |
| knyeden. knieën. |
| knyeden nederwaerts. beneden de knieën. |
| koer. keur, boete, schatting. |
| komen. koopman. |
| konsten. (imperf. van kunnen) konden. |
| koren. (imperf. van kiezen) verkozen. |
| krepel. kreupel. |
| kuel. koel. |
| kurte. kort. |
| kurte poose. een oogenblikje. |
| kurtheyt. kortheid. |
| kurts. binnen kort. |
| kurtste (mitte). zeer spoedig. |
| kyesende. (part. praes. van kiezen) kiezende. |
| lachter. onteering. |
| laghen. (imperf. van leggen) gehuisvest waren. |
| lancien. lans. |
| lanckste (opt). in het lange en breede. |
| lanckte (van eenre). van dezelfde lengte. |
| laste. ellende, smaadheid. |
| lasteringhe. moeilijkheid. |
| lastigh. steil, hinderlijk. |
| lechter. (eng. left) linker. |
| leftersijde. (eng. left) linker zijde. |
| legher en legherstadt. legerstede, bed. |
| leyden. (imperf. van leggen.) lagen. |
| leyet. (praes. van leiden) leidt. |
| lichtenisse. verlichting. |
| linde, lynde. linnen. |
| live loos. levenloos, dood. |
| lijfe (mit die). in eigen persoon. |
| lijfeloos, lijveloes. verloren. |
| lijff. lief. |
| lijff. vrijheid. |
| lijfflicken. in eigen persoon. |
| lodderlik. potsierlijk. |
| loven. beloven. |
| lovende. (part. praes. van loven) belovende, gelofte doende. |
| luchter. (eng. left) linker. |
| lufter. (eng. left) linker. |
| lufterhant. (eng. lefthand) linkerhand. |
| luyet. (praes. van luiden) luidt. |
| lustelick. aangenaam. |
| lustich. aardig, bekoorlijk. |
| lusten. bekoren. |
| lusten (een mach). het moet iemand bekoren. |
| luther. louter. |
| lutheranen. aanhangers van Luther. |
| lyef (mit). voorspoedig. |
| lyef vrouwe. Lieve Vrouwe. |
| lyepen. (imperf. van loopen) kropen. |
| mach. kan. |
| machtigh. aanzienlijk, vermogend. |
| machts. (gen. part.) gewicht, belang. |
| mael. maaltijd. |
| |
| |
| mael (over). aan den maaltijd. |
| maelierye. brandmerk. |
| maerschalck. opperbevelhebber, beschermer. |
| maersche. houten vlak, zich rondom den mast uitstrekkende, ter plaatse waar de hoofdtouwen gespannen worden. V. Lennep, Zeem. W. |
| malamazye en malevezye. malvezye (wijn van Creta). |
| malkanderen. elkaer. |
| mameluyken. mammelukken, Turksche soldaten. |
| manierlick. op passende wijze. |
| marchette. venetiaansche schelling. |
| sinte marcus plaetse. plein in Venetie. |
| mare. bericht. |
| marscelle. venetiaansche schelling. |
| materye. (fr. matière) zaak. |
| mathen (op guede). op goeden voet. |
| meer. (lat. mare) zee. |
| meere parthye. meerderheid. |
| meyen. meitakken, jonge looftakken. |
| menigherehande. velerlei. |
| menigherley. velerhande. |
| mer. maar. |
| merck op hebben. aandachtig op zijn. |
| merckelicke. merkbaar, duidelijk. |
| mercken. zien. |
| merckte ghaen (ter). inkoopen doen. |
| meren. vermeerderen, verkrijgen. |
| merren. op zich doen wachten, talmen. |
| meschuldich. mede verschuldigd. |
| metselarie. metselwerk. |
| middallen. met dat al. |
| middelbaer. redelijk. |
| middele (binnen). ongeveer op. |
| midtsen. midden. |
| mijn. opgewektheid, tijdverdrijf, uitspanning. |
| mijn ghehat hebbe. gehandeld heb. |
| mildeliken. overvloedig. |
| mildere. mild. |
| min. minder. |
| minlike en minnelike. beminnenswaardige. |
| minliken. schier niet. |
| minnelick. vriendschappelijk. |
| minneste (ten). ten minste. |
| minre (Sinte Jacop die). S. Jacobus minor, de mindere. |
| minrebroederen. minderbroeders. |
| minre parthye. minderheid. |
| mishaeck. grijptang. |
| missael. misboek. |
| misschuyt. beschuit. |
| mits. benevens, uithoofde van, nadat. |
| mits desen. daarna. |
| mitter. met de. |
| myther. muts, tulband. |
| mockers. leidslieden, gidsen, ezeldrijvers. |
| moechdijt. moogt, kunt gij het. |
| moecht. (praes. van mogen) kunnen. |
| moedicheyt. vermoeidheid. |
| moet. mag. |
| moetghin. meutje, moei tante. |
| monken. monniken. |
| monstrancie. metalen vaatwerk
|
| |
| |
|
waarin het allerh. Sacr. tentoongesteld wordt. |
| muchten. kunnen |
| muchten. (imperf. van mogen) konden. |
| muede (cloke). kloeke moed. |
| muede (een werdt). men wordt vermoeid. |
| muederliken naeckt. moedernaakt. |
| muedicheyt. vermoeienis. |
| muet. (praes. van moeten) mag. |
| muyelick. moeilijk, ongebaand. |
| muyelickheit. het ongebaande. |
| mulen. muilezels. |
| muntende. (part. praes. van munten) uitmuntende. |
| murrich. merg. |
| musirten werken. mozaiek. |
| must. moest. |
| musten. (imperf. van mogen) mochten. |
| na. achtereenvolgens. |
| nacomelinghe. die achteraan komt. |
| naede. nadat. |
| naerstelik. ijverig, vol ijver. |
| naersteliken. haast makende, met aandrang, nauwkeurig. |
| naerstich. bezorgd. |
| naersticheit. moeite. |
| naersticheit (v). uw best. |
| nau en naw. te nauwernood. |
| naw. nauwgezet. |
| neffens. naast, nevens. |
| nest. onaanzienlijke, leelijke stad. |
| nestkijns. (dimin. van nest) onaanzienlijke, leelijke steden. |
| nift. nicht. |
| noene. middag. |
| noode (van groten). hoog noodig. |
| nootenmiskathen. notemuscaat. |
| nootrufticheit. hulp, bijstand, het noodige. |
| nootruftigh. noodzakelijk. |
| nye. nooit. |
| nyemendallen in. niets mede. |
| nyen. nieuwe. |
| nyeut. nieuw. |
| nyeuwelicke. nieuw gewonnen. |
| nyeuwicheit. ongewoonheid. |
| nymmer. nimmer. |
| nyuwe. nieuwe. |
| nyuwe (op e(e)n). wederom. |
| nut. (adj.) nuttig, goed. |
| of. indien. |
| ofenen (devotie). godsvrucht volbrengen. |
| ofent. (praes. van oefenen) overpeinst. |
| offet. indien het. |
| ofgehouden. (part. perf. van afhouwen) afgehouwen. |
| oflivich. aflijvig, dood. |
| oflivich worden. sterven. |
| oghen. (verb.) zien. |
| om. tegen. |
| ombeleghen. (part. perf. van omleggen) belegerd. |
| om en thom. aan alle zijden rondom. |
| omgheghurdet. (part. perf. van omgorden) omgord. |
| ommeghanck. gaanderij. |
| ommeghanck. omgang met het h. Sacrament. Na afloop daarvan in de Hollandsche steden, als dag van vroolijkheid gesleten. |
| om syen. om te zien. |
| om wil. ter wille van. |
| |
| |
| onbeleyt. (part. perf. van omleggen) omlegd. |
| onbeset. (part. perf. van omzetten) omringd. |
| onbestuer en onstuer. onbetamelijkheid. |
| tondeghen. kwaad. |
| onder al. ondertusschen, met dat al. |
| onderlegghen. (Infin.) zich voorzien van. |
| ondersoken. onderzoeken. |
| onderspreken. overeenkomen. |
| ondervinden. bevinden. |
| onderwinden. zich bemoeien met. |
| ongehavent. van havens ontbloot. Zie op ghehavent. |
| onghackert. (part. perf. van ackeren. latijn: arare) ongeploegd. |
| onghebouwet. (part. perf van bebouwen) onbebouwd. |
| onghenadicheit. onbarmhartigheid. |
| ongheqwetst. gaaf, ongedeerd. |
| ongheschent. ongedeerd. |
| onreyn. vuil. |
| onser godt. het allerheiligste Sacrament. |
| onsichelike. ontzaggelijk. |
| onspreeckelike. onuitsprekelijk, onbevattelijk. |
| onstantelick. (hoogd. unanständich) onbetamelijk. |
| ontbermde. (imperf. van ontbarmen, = bearmen. latijn: commisereri) het deed mij leed. |
| ontbood. gebood. |
| ontfermen. beklagen, meewarig worden. |
| ontfermherticheyt. barmhartigheid. |
| ontginghe. (imperf. van ontgaan) te buiten ging. |
| onthiet. (subst.) belofte, toestemming. |
| onthouden. (part. perf.; hoogd. enthalten) overgebleven. |
| ontsaghen. (imperf. van ontzien) vreesden. |
| ontseggebrieve. dreigbrief. |
| ontseggelick. niet verder te vermelden. |
| ontslaghen. (part. perf. van ontslaan. latijn: explicare) ontplooide. |
| ontsloet. (imperf. van ontsluiten) ontsloot. |
| ontsprekelick. onuitsprekelijk. |
| ontstuerlick. onbetamelijk. |
| ontwaeck. wakker. |
| ontwaer. gewaar. |
| ontween. in tweëen. |
| onverduldicheyt. ongeduld. |
| onversienig. onvoorzien. |
| onwintberlike. onoverwinlijke. |
| oogh zijn (int). in het oog hebben, houden. |
| oorboirlijk. meest gepast. |
| oorde. orde. |
| oorkonde. volgens getuigenis van. |
| oorlof. vergunning, verlof tot vertrek, afscheid. |
| oorlof nemen aen. vaarwel zeggen. |
| ootmoedeliken. in nederigheid. |
| ootmoedicheit. ootmoed, nederigheid. |
| op. aan, langs, open. |
| opdede. (imperf. van opdoen) opende. |
| openbaerlick. in het openbaer. |
| opghegeven. (part. perf. van
|
| |
| |
|
opgeven) overgegeven, overgeleverd. |
| opgemaeckt. (part. perf. van opmaken) gesticht. |
| opgerecht. opgeheven. |
| ophouden. openhouden. |
| op ons. (ghecoockt) voor ons. |
| opsichtigh. in het oog loopende, de aandacht trekkende. |
| op staen. open staan, geopend zijn. |
| optellen. toetellen, betalen. |
| ordeel. vonnis. |
| ordonantien. staat van tegenweer. |
| osmolen. horsmolen, door paarden in beweging gebracht. (orsen = paarden, eng. horses, nog bekend in het spreekwoord: van den ors op den ezel). |
| oude avont. van ouds bekende avond. |
| out. ouderdom, leeftijd. |
| overcomen. overeenkomen. |
| overdaet. overlast. |
| overdecksel. overhuiving. |
| overdele. choor. |
| overdracht. overeenkomst, accoord. |
| overdraghen. overeenkomen. |
| overdwersch. in middellijn. |
| overleyt. (part. perf. van overleggen) belegd. |
| overmits. uithoofde van, wegens. |
| overseit, overzeicht. (praes. van overzeggen) veroordeelt. |
| overste priester. opperpriester. |
| pachteliken. (latijn: pactum, overeenkomst) volgens hunne verplichtingen. |
| pallas. paleis. |
| palster. pelgrimsstaf. |
| parmezaens. uit het hertogdom Parma. |
| pas (op dit). nu ter tijde, op dit oogenblik. |
| passenaetgien. personaedjen, persoon |
| patroon. scheepsgezagvoerder, schipper. |
| pavelyonen. banieren. |
| paviment. bevloering. |
| peeckstock. pikfakkel. |
| pellegrummaetgie. bedevaart. |
| pene. (latijn: poena) straf, boete. |
| perfecteliken. gaaf, ongeschonden, volkomen. |
| perfoortze. (fr. par force) met geweld. |
| pertyelike. vol partijschap. |
| pestilentien. pest. |
| phlesch. flesch. |
| phleskijn. (dimin. van flesch) fleschje. |
| pylothen. loodsen. |
| pijn. ontbering. |
| pijnlickheit. inspanning. |
| pijnliken. vermoeiend. |
| pilaernen. pilaren. |
| plagen. (imperf. van plegen) plachten. |
| plante. (lat. planta) voetzool. |
| planteyt. (eng. plenty) overvloedig. |
| plantlant. beplant, bepoot land. |
| plazant. aangenaam, bevallig, behoorlijk. |
| pleghen. doen, volbrengen. |
| pleyn. vlak. |
| plockten. (imperf. van plukken) plukten. |
| plumbum. looden zegelafdruk. |
| |
| |
| pluymen. veeren. |
| pont. punt. |
| pontificael. feestgewaad. |
| porsikijn. (dim. van portie) eene kleine hoeveelheid. |
| pose. een oogenblikje, bij beurten. |
| poyn. puin. |
| pracktyseerden. (imperf. van practiseeren) zon hij er op. |
| princelike. verheven. |
| principaliken. voornamelijk |
| procederende. (part. praes. van procedeeren) vooruitgaande. |
| procuratoer. zaakbezorger. |
| proficeerden. (imperf. van proficeeren: lat. proficere) voortkwam. |
| profiteliken. voordeelig. |
| proper. (fr. propre) billijk, eigen, heerlijk. |
| properlike. rein, naar behooren. |
| prove. voordeel. |
| provenen. toelagen. |
| provideercappe. kap der voorzangers en, overgebracht op de personen, ook: voorzangers. (provideeren = voorzingen; providierers = voorzangers. Zie Bijdr. v/d. geschied, v/h Bisdom v. Haarlem IV. blz. 70, 71.) |
| psalmoderen. de psalmen zingen. |
| pulpitum. spreekgestoelte. |
| purren. aanporren, aanzetten. |
| quaed. moeilijk. |
| qualiken. te nauwernood. |
| qualiker (noch). nog slechter. |
| questie. geschil. |
| qwaert. kwart, vierdedeel. |
| qwaet. onraadzaam. |
| raauwelijke (eisch in rechten) in 't ruwe, niet nauw bepaald. |
| rabauwen. schavuiten, landloopers. |
| rabbelen, (verbum) kakelen, verward dooreen praten. |
| rade houden (te). sparen. |
| raecket. (praes. van raken) verhaal, beschrijf het. |
| raeckse. raster, afrastering. |
| real. werkelijk, ernstig. |
| rechte. oprecht, waar. |
| rechtelick. volgens ridderrecht. |
| rechtevoort. aanstonds. |
| recht ghetijde. goed getij |
| recht wt. eenvoudig. |
| rede. in gereed geld, aanstonds, onvoorwaardelijk. |
| redelik, reliken. tamelijk. |
| reeck (een groot). een heele rek. |
| reedsten. gereedste, eerst voorhanden. |
| reet. gereed. |
| regghelanck. ruggelings. |
| regiement. inrichting. |
| regieren. bearbeiden. |
| rekenden. (imperf. van rekenen) afrekenden. |
| rekeninghe. laatste oordeel. |
| reliken coops. tamelijke prijs. |
| reschappen. gereedschap. |
| reventher. (refter) eetzaal. |
| reynighen. (infin.) schoon vegen (van zeeschuimers). |
| reynliken. rein, zuiver, helder. |
| reysen. (subst.) keeren, malen. |
| richeit, rijckdom. de meest gegoeden onder de poorters. |
| ryeden. (adj.) rieten. |
| ryedt. (subst.) riet. |
| |
| |
| rinnede. (part. praes. van rinnen, rennen) snel vlietende. |
| roden. (subst.) roeden. |
| roeck. rook. |
| roer. schietgeweer. |
| roeren. aanraken. |
| roetgien. (dimin. van rots) kleine rots. |
| roffianen. beulsknechten. |
| roocke. reuk, geur. |
| roop. roep, kreet. |
| roopen, ropen. roepen. |
| ropende. roepende. |
| ropers. roepers. |
| rorende. (part. praes. van roeren) roerende. |
| rosghen (wt den). roodachtig. |
| rosheer. paardehaar. |
| ruede. roede, staf. |
| ruwen (wt den). uit ruw hout. |
| sacrament. h. communie of paasch-communie. Laatste kerkgerechten. |
| sant. (imperf. van zenden) zond. |
| sceel. verschil. |
| scelling. stuiver. |
| scerdyen. sardijnen, de bekende in olie gelegde vischjes (sardines). |
| sceremonyen. plechtigheden. |
| schabel. (latijn: scabellum) bankje. |
| schae. schaduw. |
| schaelgien. leien. |
| schakeren en schakers. gauwdieven. |
| schallicken. handlangers (schalk = knecht). |
| schamel. onaanzienlijk. |
| schamelheit. naaktheid. |
| schavot. schouwplaats. |
| scheepkijn. (dimin. van schip) schuitje. |
| scheye. schede. |
| schepe (te). op de vloot. |
| scheriaer. droogscheerder. |
| scherpeliken. scherp. |
| schieden. (imperf. van scheiden) scheidde. |
| schijne. gedaante. |
| schilmeyen. schalmeien. |
| schoen dach. klaar dach. |
| schoender. zeer schoon. |
| schoenre. schoone. |
| schoorde. (imperf. van scheuren) scheurde. |
| schore. scheur. |
| schorlunen. vagebonden, poetsenmakers. |
| schout. (imperf. van schelden) schold. |
| schreuden. (imp. van schreeuwen) schreeuwden. |
| schrijff. (praes. van schrijven) beschrijven. |
| schuen. schoenen. |
| schulen. schuilen. |
| schut. bewapening, kruit en lood. |
| scout. schuld. |
| scoutquyte. kwijtschelding. |
| scriven. schriftgeleerden. |
| scrivent (scribent). schrijver van het schip. |
| secrete. gevoeg, behoeften. |
| secreteliken. afgezonderd. |
| seinden. zenden. |
| selsen. zelden. |
| selveren (in sijn). bij zich zelven. |
| sent. zending. |
| serteyn. zeker. |
| sicht. (praes. van zien) ziet. |
| |
| |
| syeckte ende suchte. ziekte en ongeval. |
| syedent. ziedend, kokend. |
| syen. (part. perf. van zien) gezien. |
| syen (om). om te zien. |
| syende wt den grauwen. grauwachtig. |
| sijdelmuere. zijmuur. |
| sijn selven. zich zelf. |
| simpelsanck. (cantus planus) gregoriaansch gezang, eenstemmig, tegenover falsobordone en meerstemmige muziek. |
| sinceerlike. oprecht. |
| sittelessen. zitplaatsen. |
| slapellakens. bedlakens. |
| slecht. eenvoudig, effen. |
| slekijn. (dimin. van slede) sleedje. |
| slinckerhant. linkerhand. |
| sloghen. (imperf. van slaan) sloegen. |
| sloghen op reyse. (imperf. van slaan) zich op reis begeven. |
| slooch. sloeg. |
| slootkijns. (dimin. van slot) kasteeltjes. |
| slotel. sleutel. |
| smadenisse. minachting. |
| smoorden. (imperf. van smooren = verstikken) verstikten. |
| snacrspel. harpen, violen enz. |
| snaphanen. deugniet. (fr. chenapan). Zie Busken Huet, Land van Rembrand, blz. 473; Woordenlijst op Anna Bijns; Navorscher 1883, blz. 451. (snaphaan, overdrachtelijk een met geweer gewapend soldaat (man) in onderscheiding van een lansknecht). |
| snijder. kleermaker. |
| snode. schamele. |
| soen. vredespraak, vergelijk. |
| som. (eng. some) eenige. |
| somencken. sommige. |
| sommighe (die). eenigen. |
| sonderlanck. in het bijzonder, voornamelijk. |
| sonderlanghe. bijzondere. |
| sonder nu. doch nu niet. |
| soperliken. matig. |
| sorgheliken. gevaarlijk. |
| sorrichvoudich. bezorgd, zorgvuldig. |
| sorrighende. (part. praes. van zorgen) bezorgd zijnde. |
| sottinne. narrin. |
| soutes. zoudt het. |
| souwenyeren en souwenierders. soudeniers. |
| specien. specerijen. |
| spekel. speeksel. |
| stacie. optocht. |
| stade. bestendig. |
| stadtghraven. Begraafplaats der stad. |
| staet. prachtvertoon. |
| stallaetgie. getimmerte. |
| stant. (imperat. van staan) sta. |
| starck. (eng. strong) zwaar (van wijn). |
| starcken. bevestigen. |
| stateliken. plechtig. |
| stede. plaats. |
| stedekijn en steetgien. (dimin. van stad) stadje. |
| steenroodtze. steenrots. |
| stenyghen. steenachtig. |
| stick. stok. (sijn stick in de hant gheven, stok en bal in de hand geven, gepast antwoorden.) |
| stick schieten (op het). naar het doel schieten. |
| |
| |
| styerde (int herte). (imperf. van sturen) in 't hart gaf. |
| stoc. gevangenis. |
| stoensel. steun. |
| stonden an (van). aanstonds. |
| stoop. vochtmaat = 5 pinten. |
| stove. badhuis. |
| stoven. baden. |
| strack. recht. |
| stradioten. middeleeuwsche bereden krijgsknechten. |
| stranghe. Strand. |
| straten. (hoogd. landstrassen) heirwegen. |
| strecken. wat dringen. |
| stroe. stroo. |
| sturdende. (part. praes. van storten) stortende. |
| sturff. (imperf. van sterven) stierf. |
| subiteliken. haastig, snel. |
| suer. bezwaarlijk, moeilijk. |
| suete. lieve, aangename. |
| sulcks. daartoe. |
| suldi. zult gij. |
| sulste (du). gij zult. |
| suverlik. bevallig, aardig, schoon. |
| swickboom. doornboom. |
| swijcker. suiker. |
| taalman. zaakwaarnemer, pleitbezorger. |
| tabernakel. moeder (moederschoot waarin Jesus gedragen is). |
| taerlinghen. dobbelsteenen. |
| tafel. marmeren plaat. |
| tafel rond. gemeenschappelijke tafel. |
| tapeeten. tapijten. |
| tapesserie. geborduurde stoffen. |
| teerden. (imperf. van teren) aten, verkwikten zich. |
| teffens. te gelijk. |
| teghens. met. |
| teghenswoordich. ten toon. |
| tellegheren. takken. |
| telliken. telken. |
| tempeest. (fr. tempête) storm. |
| temperden. (imperf. van temperen) verkoelden. |
| tenden. op het einde. |
| tentkijns. (dimin. van tent) tentjes. |
| tergy. zoete wijn. |
| ternoyen. steekspelen. |
| terru. tarwe. |
| testamentoors. uitvoerders van den uitersten wil. |
| themet. te gelijker tijd. |
| theynden (dair). aan het einde daervan. |
| thezen. (tobben ende) sukkelen. |
| thoornkens en thoornkijns. (dimin. van toren) torentjes. |
| tijden (bij). ten tijde. |
| tijtelik. aardsche. |
| toech an. (imperf. van togen; lat. toga) trok aan. |
| toecoomste. komst, aankomst, nadering, bezoek. |
| toegemaeckt. (part. perf. van toemaken) uitgedoscht. |
| toenen. (infin.) toonen, aan den dag leggen. |
| toestoten. op iemand afkomen. |
| tofen. (praes. van toeven) vertoeven. |
| tom (om en). rondom. |
| tonsent. bij ons te lande. |
| torrens. beek. |
| toven. talmen, toeven, vertoeven. |
| toyten. tuiten. |
| tracteeren. handelen, spreken. |
| tralien. hekwerk. |
| |
| |
| transsenieren. geld afpersen. |
| trybuyt. schatting. |
| triumpheliken. overheerlijk. |
| triumpheren. zich vroolijk maken. |
| troestelike. vertroostend. |
| trosluyden. wapenknechten. |
| trosman. tolk. |
| trouweliken. getrouw. |
| truytzelmans. tolken. |
| tue. toe. |
| turyfyceert. (praes. van turyficeren) bewierookt. |
| tuuch, tuych. getuigenis, verklaring. |
| tuycht. (praes. van tuigen, getuigen) getuigenis geeft. |
| twijfelachtig. in twijfel. |
| vten. uitdooven, blusschen. |
| valt. ontstaat, komt. |
| van daen, van dan. (hoogd. von dannen) van daar. |
| vant. (imperf. van vinden) vond. |
| vast. middelerwijl. |
| vaste bij. dicht bij. |
| vasticheyd. zekerheid. |
| vechtelic. vechtpartij. |
| veelheit. getal, menigte. |
| veer. verre. |
| venkoel. venkel. |
| verblien. (subst.) verblijden. |
| verbroect, verbruect. verbeurd. |
| verburghen. (part. perf. van verbergen) begraven, besloten, verborgen. |
| verclarincks. verklaring, openbaring. |
| verclarincks doen. verklaring geven. |
| vercloecken. (subst.) stoutmoedigheid. |
| verde. verre. |
| verde het syenste. verreweg het beste. (eigenlijk: het best gezien.) |
| verderffenisse. verwoesting, ondergang. |
| verdinckde. (part. perf. van verdingen) bedongen. |
| verdoen. beschikking. |
| verdrach. verwijl. |
| verduchtende. (part. praes. van duchten) vreezende. |
| verdurret. (part. perf. van verdorren) verdord. |
| verduvelt. door den duivel bezeten. |
| vergaederinge. samentrekking, vereeniging. |
| verghadert. bij-een stonden. |
| verghaen. (praes.) vervallen. |
| verheven. (part. van verheffen. fr. rehaussé) bekleed. |
| verhoecht. verheugd. |
| verholentheit. verborgenheid. |
| verhoorden. (imperf.) vernamen. |
| verlast. belast. |
| verlaten worden. (part.) ontslagen. |
| verliken. tot een vergelijk brengen. |
| verloos. (imperf. van verliezen) zich bluschte. |
| verloringhe. verlies. |
| verlozen. (infin.) verlossen. |
| vermaledide. (imperf. van vermaledijen) vervloekte. |
| vermaledijd. verwenscht. |
| vermeet. (praes. van vermeeten) verstouten. |
| vermuet. vermoeid. |
| vermuetheyd. moeite. |
| vernyewinck. vernieuwing (der krachten) verfrissching. |
| |
| |
| vernogen. (infin.) vergenoegen. (pacificare). |
| vernufte. verstandige, scherpzinnige. |
| verpoesen. (infin.) verpoozen, rust nemen(voor zekeren tijd). |
| verrue. verf. |
| verruwe. kleur. |
| verscheyden. (part. perf. van scheiden) gescheiden. |
| verscheyden. afgelegen, verwijderd, afkeerig. |
| versyeren. zich voorstellen, bedenken. |
| versikel. (lat. versus, dimin. versiculum) klein vers. |
| versmoord. (part. perf. van versmoren) vermoord. |
| versoch. bezoek, toeloop. |
| versochten. (imperf. van verzoeken) bezochten. |
| versoken, versocht, bezoeken, bezocht. |
| versokinghe. bezoek. |
| versaemt. (part. perf. van verzamelen) vereenigd, vergaderd. |
| verstandele. (schippers) die hun werk verstaan. |
| verstandelen. scherpzinnige mannen, helder van hoofd. |
| verstant. begrip. |
| verstant (wt haer). zinneloos. |
| versteken. verstoken. |
| verstonden. (imperf. van verstaan) gewaar werden. |
| verstont. (imperf. van verstaan) vernam. |
| verstoort. (part. perf. van verstoren) in aanzien heeft doen dalen. |
| verstouten. stouter maken, ophitsen. |
| vertoven. (verb.) verwijlen, talmen. |
| vertoven. (subst.) oponthoud. |
| vertreck. verwijl. |
| vertrecken. verhalen, vertellen. |
| vervaren. schrik aanjagen. |
| vervoirdert. (part. perf. van vervorderen) zich verstout heeft. |
| vervollich. overlast, vervolg. |
| verwandelt. (hoogd. verwandeln; part. perf.) veranderd. |
| verwaren. bewaren. |
| verweckt. (part. perf. van verwekken) opgewekt. |
| verwilkoren. door gelofte verbinden. |
| verzouten. overzouten. |
| vespereyen. na den noen. |
| veteren. (eng. fetter) ketenen, boeien. |
| veylighen. veilig houden. |
| vichtpoorte. eene poort te Jerusalem. |
| vieschen. wisschen, tienen, lage wilgeboomen. |
| vyeraeert. (eigenlijk: vijeriser) eene gewone munt in onze provincien in het laatst der 15e en begin der 16e eeuw, waarde een stuiver; dubbele vuurijzers waren ook in omloop en golden twee stuivers. |
| vyleynicheits. (gen. partitiv.; fr. vilanie) laaghartigheid. |
| vynden. vinden. |
| vytaelgie. (victualie) teerkost. |
| virtuyt, virtute. (fr. vertu) kracht. |
| visenteren. bezoeken, vereeren. |
| visenteringhe. bezoek. |
| vleyschelickheiden. dartel vermaak. |
| |
| |
| vleyscheliken. eigen, met vleesch overdekt. |
| vlijden. vlieden, vluchten. |
| vlijteliken. ernstig, scherp. |
| vloeghelende. (part. praes. van vleugelen) knevelende. |
| vluer. vloer. |
| vlus. zoo even, dicht. |
| voechden hem mit. voegden zich bij. |
| voecht. (praes. van voegen) veroorlooft. |
| voel. veel, veelvuldig. |
| voel al. veel al. |
| voerburcht. voorburcht. |
| voeren (te). overlaten aan. |
| voerghaen. (part. perf. van vergaan) vergaan. |
| voer heen. nader. |
| voer hem te syen. uit te zien. |
| voermaels (hyer). in vroeger tijden. |
| voersaghen. (imperf. van voorzien) zorg voor droegen. |
| voer sich syen. op zijne hoede wezen. |
| voersichtich. bedachtzaam. |
| voersichticheit. goed beleid, besturing. |
| voersyen. part. perf. van voorzien. |
| voerspuedicheyt. voorspoed. |
| voerstaen. beschermen. |
| voert. Aanstonds, dadelijk. |
| voerwaert. voordeelig, voorspoedig. |
| voghel grijp. grijpvogel. |
| vollenbrenghen. (infin.) volbrengen. |
| vollenbrocht. (part. perf. van volbrengen) volbracht. |
| voor heen. vroeg, bij tijds. |
| voortdan. verder. |
| vorderden. (imperf. van vorderen = voortgaan) gingen voort met. |
| vorderen. volbrengen. |
| vorsch. versch. |
| vreemdeliken (alte). zeer zonderling. |
| vredelick. rustig. |
| vreseloos. niets ontziende. |
| vrijden. bevrijden. |
| vryden. vrij houden. |
| vrij hoff. open hof. |
| vroechde. vreugde. |
| vrome (vroom). dapper, manhaftig. |
| vromeliken. dapper, manhaftig. |
| vromen. (lat. firmare) versterken. |
| vrooch. vroegtijdig. |
| vueren. (imperf. van varen) vaarden. |
| vuerichlik. hartstochtelijk. |
| vuerighe. voorgenoemde. |
| vuet (te). te voet. |
| vul. vol. |
| vulven. (lat. vulpes) vossen. |
| vutganc. einde, slot. |
| vuyl. (fr. vilain) laaghartig. |
| waeckt. (praes.) bewaakt. |
| waen (van). van waar. |
| waerlike (luyden). wereldsche lieden, leeken. |
| waert sake. mocht het zijn. |
| wambays. wambuis. |
| wanderen. zwerven, trekken, (ook wel wandelen). |
| wane. (praes. van wanen) ik stel mij voor. |
| wanen. meenen. |
| wannen. zuiveren. |
| want. dewijl dat. |
| want. wand. |
| wapene (in). met gewapende, weerbare mannen. |
| |
| |
| warden. worden. |
| wateren. (infin.) aanlengen. |
| waterkijn. (dimin. van water) watertje. |
| wech leyde. uit de waereld maakte. |
| weder. hetzij. |
| wedersegghen. tegenspraak. |
| wedspel. weddingschap. |
| weer doende (alle die). alle moeite doende. |
| weer sijn (in die). overeenkomst sluiten. |
| wel. tamelijk. |
| welghecyerde. fraai versierde. |
| wellustigh. weelderig. |
| werachtigh. weerbaar. |
| werderen. waardeeren. |
| weren (sich). van zich afweren, zich verontschuldigen. |
| werkende. (part. praes. van werken) doende, verrichtende. |
| wermoeshoff. warmoezierstuin. |
| werven. verwerven. |
| wes. hetgeen. |
| wete. aankondiging, bericht. |
| wetenheit. kennis. |
| wichteren. lieden, luidjes. |
| wye. wie. |
| wyet. wie het. |
| wyesch. wisschen, tienen, lage wilgeboomen. |
| wyesch. (imperf. van wasschen) waschte. |
| wil. eisch. |
| wilden. voornemens waren te gaan. |
| willich. bereid, gereed. |
| willichlicken. vrijwillig. |
| winkelen. hoeken, afgezonderde plaatsen. |
| winnen. verdienen. |
| wite. witte. |
| woenstat. woonplaats. |
| wonder. ongelooflijke dingen. |
| woort niet (een). geen woord. |
| woudaer. wilde er. |
| wrachten. (Infin.) doen, volbrengen. |
| wreet. onstuimig. |
| wronghe. in elkaer gedraaide hoofddoek, tulband. |
| wt. uit. |
| wter. uit de. |
| wt desen. om deze reden. |
| wter mate. bij uitstek, bovenmate. |
| wtgaen. afreizen. |
| wtgeback. uitgemetselde bak. |
| wtgedinc. buiten gesloten. |
| wtghehouden. uitgehouwen. |
| wtgeset. uitgezonderd. |
| wt nyewicheyt. uit nieuwsgierigheid. |
| wtreijen. zich in slagorde (rijen) opstellen. |
| wtsyen. aanzien. |
| wtstortinghe. verspilling. |
| wul. wol. |
| ymmen. hymnus, in den kerkzang. |
| zade. geslacht. |
| zaly. salie. |
| zauzijnskijns. (dimin.) worst. |
| zay. saai. |
| zede (ter). ter zee. |
| zeede. zee. |
| zeel. koord. |
| zeets (des). van de zee. |
| zijdeldoer. zijdeur. |
| znevlockten. (imperf.) bestrooiden met sneeuwvlokken. |
| zonyen. troggen. |
| zoudaen. sultan. |
| zout. kostwinning. |
| zuete. zoete. |
|
|
Auteursrecht onbekend