Bedevaart naar Jerusalem in 1525

[p. 50]

Hoe ende in wat manieren wij tzeyl sijn gegaen van Veneetgien nae die alreheilichste ende princelickste stede van Iherusalem.

Alst nv frydach gheworden was, twellick den .xxiij. dach van Junio was op sinte Johans Avont rekende wij mit onse waert ende betaelden hem eerliken ende vueren mit onse boghaetgie te schepe mit eenre barcke Ende den .xxv. in Junio teghens den Avont soe ghinghen wijt tzeyl ende vueren voorts op die goods ghenade. Nota. Desen nacht ende den eersten nacht waren wij in groten perikele overmidts dat grote onweder datter opstack, alsoe dat wij niet en wisten waer dat wij waren Want daer veel platen laghen. aldus soe lyeten wij ons ancker sincken ende bleven desen nacht an ons ancker legghen rijden twellick seer periculoes was, wantter een seer groff water ghinck Ende Alsoe die patroon mijn selver seyde mondelinck, en soude niet tzeil gegaen hebben om twee hondert ducaten en hadde hijs niet gedaen om den roop van die pellegrums. Item Des anderen daghes werden mijn gheseyt als datter veel van onse patroons vollick haer beste cleyderen aen ghedaen hadden Want dat haer luyder maniere is, dat soe waneer sij den doot voer horen oghen syen als dat sij alsdan meynen te sterven, soe trecken sij hoer beste cleyderen an mits hoer beste hemde mede, dat soe waer sij ant lant ghevischet werden, daer doer openbaer is dat sij voersichtich gheweest sijn in hoeren doot Ende dat mense hyer doer beghraven soude oppet ghewijde. Item Desen .xxvj. dach van Junio is dat weer wat faster gheworden ende lichten onse ancker nae middaech ende zeylden voorts ende quamen desen nacht voer een vervallen stedekijn Rufigina genoomt Ende des anderen daghes den .xxvij. dach in Junio vuer ic an lant ende hoerden aldaer misse ende aldaer rust die heilige maghet eufemia ghenoomt wyens lichaem ons werden ghe-

[p. 51]

toont, die seer miraculoes mit haer (vacat) daer an lant is comen driven doer dat meer, ende dese selfde tombe is van marmoersteen Ende daer na soe ghinghe wij maeken guet tcyer Ende onse patroon die nam aldaer sijn vytaelgie in, te weten .lx. schapen ende enen os alle tesamen levendich Ende versch broot om onse bisschuyt te rade te houden tot dat wijt van doen souden hebben Ende oock mede versch water ende hout om te branden Ende oeck mede veel steens om ons mede te verweren teghens die vianden, wt die maersche ofte wt dat voer Casteel in dient van duen muste wesen te werpen, twellick wij alle te samen in ghenomen soude hebben tot Parens, mer overmits dat qwade weder en quamen wij te parens niet an. Nota. Dit stedekijn Rufigina leyt int lant van Histria ende ons werden gheseit, datmen van daen mach reysen te lande doer slavenyen ende voorts doer babilonien tot iherusalem in stadt toe Ende dese selfden dach ghinghen wij weder om tscheep Ende des anderen daghes den .xxviij. dach van Junio vueren wij voorts ende was guet weer ende passeerden een stedekijn voerbij polo ghenoomt ende is die plaetse daer die polen van daen en comen, mer wij en quamen daer niet an mer wij saghent ende leyt int lant van slavenien. Item Den tweesten dach van Julio ende was onse lieve vrouwe visitacien Avont ende oeck sonnendach, passeerden wij voerbij enen groten hoghen scherpen berghe ende leyt seer wonderlicken int midtsen des zeets ende hyet montaengie mele zelo ende aldaer nestelen veel valkens op Ende alhyer omtrent legghen veel berghen midtsen inder zee ende is oock periculoes, boven al bij nachte, daer voerbij te zeilen Ende dese berghen sijn oeck seer vreemt om syen. Nota. Hyer omtrent wert die scerdyen ghevanghen ende is wel groot ende dat eylant daermense vanckt hyet Camisia Ende vueren in deser manieren voerbij menich lantschappe ende

[p. 52]

eylanden Ende berghen die ic niet al wt ghescriven en kan. Nota. An die zuytsijde lyeten wij legghen den berch van anborien Ende dat lant van Calabere ende dat lant van napels ende deser gheliken veel het welke wij niet en saghen. Nota. An die noortzijde lyeten wij legghen dat lant van Slavonien ende behoort eens deels toe die zcingerie van veneetgien ende eens deels den coninck van hongherien ende eens deels den turck ende streckt seer lanck ende aldaer leggen veel steden die wij niet en saghen mer som werder ons ghewesen, onder al een stede Zara genoemt ende is een aertsbisdom ende leyt in die grote kercke den ouden rechtvaerdighen symeon die dat suete kindekijn ihesum ghebenedijt in sijnen Armen heeft ghedraghen als hij seyde. Nunc dimittis servum tuum domine secundum verbum tuum in pace Quia viderunt oculi mei salutare tuum Quod parasti ante faciem omnium populorum Lumen ad revelationem gentium et gloriam plebis tue israhel Gloria patri caet. Item Den derden dach ende den vierden dach van Julio vueren wij voerbij dat lant van Albanien ende leyt eens deels onder die turcken ende eens deels onder die Grieken ende is een seer hoghe gheberchte Ende het is daer oeck seer perikeloos voer die kerstenen voerbij te zeilen Alsoe den turck daer altijts leyt mit gheleyen om die schepen opter zede te beschadigen Mer wij hadden alsoe gheluckighen starricken voerwint alsoe dat wij nyemant en vernamen Ende dit ghebercht van albanien is dat alder hoochste ghebercht dat inder werlt is alsoemen ons seide ende oock wel scheen. Nota. In dit gheberchte wonen oeck die stradieten twellike sijn schone mannen ende draghen hueden mit hoghe toyten Ende dit vollick van Albanien die kersten sijn die regieren den wijnghaert vanden turcken anders en souden sij ghene wijn telen, want godt hem luyde die gratie ontoghen heeft Ende mits desen soe pas-

[p. 53]

seerden wij voerbij Corphon twellick leyt in grieken ende behoort den veneetcianen toe. Item Voer die stadt leggen twee sloten wter mate starcke castelen die welke die veneetcianen seer scharpeliken doen bewaren mits oeck die stadt. Item Dese navollighende nacht waren wij in groten perikel want mit enen starcken buyende windt hadden wij naest om ghezeilt gheweest Ende dese selfde nacht starff ons off enen broeder hans dirckz. kueremuery van middelburch. Item Den .v. dach van Julio soe passeerden wij een eylant slaffolonia genoemt ende is griecks twellick mede toebehoort den veneetcianen Ende aldaer omtrent soe werden onsen doden broeder buyten boort gheset Ende mits dese soe stilden dat weder wat ende quamen omtrent middach an een eylant ghehyeten Janthis, twellick verscheyden leght duysent milen van veneetgien Ende leyt an die rechter hant teghens over dit ander eylant voerscreven Ende wij worpen ons ancker wt voer Janthis ende vueren aldaer ant lant, ons ververschende ende maeckten aldaer guet tscyer Ende onse patroon die cofte aldaer wes hem van noode was Te weten drie levende osschen broot ende versch water. Item Alsoe drae als die pelle-grums in dit derp comen Soe coomter veel wt alle die ander derpen rondts omme leggende die daer wel sijn tot .lxxij. toe, die daer al comen mit hoenderen eyeren broodt om te vercopen ende dier gheliken ende alle dinck is daer reliken coops, want wij coften aldaer .vj. huenderen seer guet om anderhalfe marscel Ende waneer die pelle-grums daer niet en sijn Soe is daer alle dinck noch beter coop Ende die wijn in dit lant is seer starck, alsoe, soude ickse drincken, soe must ickse wel die helft breken mit water ende dese wijn hieten sij romeny. Item Daer lach een schone galey die welke toebehoorde die van veneetgien Ende die patroon dede mijn mit sommighe van onsen bruederen guet tscyer ende lyet ons alle dat regement

[p. 54]

vanden schepe doer syen. Nota. Dese patroon van dese ghaley hadde genomen opter zede twee schepen vol gheladen mit Cruut ende specien, want die van veneetgien hebben die privilegien dat nyemant dan hoer gheleyen ofte schepen en mueten specien ofte ander cruyden vueren Aldus hadden sij dese twee schepen genomen. Nota. Dit eylant is vol volcks Ende boven op enen hoghen bergh recht boven dit derp staet een groot casteel ende is seer starck want daer niet wel bij te comen en is. Nochtans waren daer som(mighe) van onsen bruederen in ende seyden dattet eens deels was vervallen overmits grote aertbevinghe die daer gheweest hadde ende dit eylant hoort toe die van veneetgien ende is mede griecks. In deser manieren desen avont wederom tschepe ghevaren alsoe die patroon desen nacht tseyl wilde ghaen overmits die guede wijnt die wij hadden. Item Des anderen daghes den .vj. dach in Julio vueren wij voerbij een groot eylant ghehieten Morea ende leyt mede in griecken ende daer leyt een schone stadt ende hyet Modon ende dese stadt mit dat lant plach guet kerstens te wesen mer den turck heeft die stadt nv in mits al dat lant, alsoe dattet al turcks is ofte onder trybuyt des turcks. Nota. Den .vij. dach in Julio des merghens ende was saterdach Soe sijn wij voorts ghezeilt noch voerbij twee eylanden ghehyeten Cyrigo maior ende Cyrigo minor mit enen starcken gueden winde. Nota. Ghij sult weten dat modon hondert milen leyt van Janthis. Item In dit eylant Cyrigo maior plachte wonen sinte nycolaes Ende aldaer gheschyet dat mirakel van dat schip dat daer gheladen quam mit choorn. Daer sinte nycolaes veel choorns wt nam ende beloofde den schipper dat hij sijn volle maet vinden soude waeneer hij thuus quame, alsoe hij dede. Item Mits desen soe worden ons ghewesen een casteel ende is die plaetse daer paris ontschaeckten die schone helenam waer doer alle dat oorloch van grieken wt quam alsoe dat

[p. 55]

daer door troyen ghedestruweert wert. Item Noortwest-werder op van dit voerscreven casteel tuschen dese twee eylanden doer vaertmen na constantinopolen ende na troyen. Item Den .viij. dach van Julio quamen wij des merghens ant lant ofte gheberchte van Candien Ende des avonts quamen wij voer die stadt van Candien welke eylant groot is .vij. hondert milen rondts omme gaende, vercyert mit seven steden ende omtrent .xiiij. dusent derpen alsoe men ons seyde. Item Recht teghens candien over leyt een cleyn eylantgie Standien genoomt ende ghij vaert tusschen beyden doer. Item Den .ix. dach van Julio des merghens ende was sonnendach vueren wij in die stadt van candien. Aldaer ic misse hoorden biddende den heer almachtich om gratie onse bedevaert mit lyef te vollenbrenghen. Item Als die misse ten eynde was soe werden wij tot verscheiden herberghen ghewesen alsoe onsen hoop groot was ende sommighe vueren wederom te schepe om hoer ghelt te sparen. Item Des anderen daghes te weten den .x. dach van Julio soe ghingh ic ad predicatores aldaer ic sach enen wijnghaert ende ath van die druven die alle jaers .vij. werfs rijpe druven voort brenckt, alsoe ic oock wel sekerlike bekende doer die vruchten die ic aldaer an sach hanghen, die som rijp som onrijp. Item Des anderen daghes te weten den .xj. dach in Julio ghinghen wij tot die minrebroeders daer ons vertoent werden veel reliquien van heilige santen ende santinnen. Item Inden eersten soe werden ons ghetoent drie stickskens van dat cruus ons heren. Item Dat heilighe hooft van sinte stephen die eerste martelaer ende saghen dat hooft deerliken gheqwetst vanden stenen. Item Den Arme van sinte Symon Judas broeder Ende een stick van sinte franciscus cappe ende een stuck van sijnen gurdel ofte koerde. Noch soe saghen wij een stuck van sinte louweris been van die knyeden nederwaerts. Noch een stuck van die gulden poorte. Noch een stuck van die columme

[p. 56]

ons heren Daer ihesus gebenedijt an gheghezelt is geweest ende deser gheliken. Item Noch soe werden ons ghetoent een kellenaer mit dode lichamen, ghehabituweert in alre manieren ofte sij hadden ghegaen ende ghestaen, die somighe stonden teghens die muere overeynde ende die sommighe laghen ghebalzemt in kisten, dese maniere was seer vreemt om syen. Nota. Wt dese kellenaer voorts gegaen inden hoff aldaer wij saghen een cleyn hoofkijn, ronts omme beschoten mit langhe plancken. Daer saghen wij enen wonderliken genus van enen boome, een jonghe stamme noch wesende, mit groten bladeren twee ellen lanck ende ruym anderhalf ellen breedt, wyens ghelikenisse oeck staet in dat balzem hoff gheleghen in dat dorp mathera genoemt, welke dorp gheleghen is een grote duytsche mile van Alckayr die grote vermaerde coopstadt, Oorkonde den ghenen die in dit wellustighe hoff geweest sijn als sij waren reysende vanden heilighen berrich Oreb ende synay na die stadt alckayr, in welke wellustighe hoff staet van desen voerscreven genus des booms, wyens bladeren lanck sijn .xv. ofte .xvj. voeten ende sijn omtrent drie vueten breet Ende die vruchten des booms sijn langhe appellen, welke .xviij. xix. xx. an enen tack wasschen, ghelike veel bezyen aen ene druve wasschen. Dese appellen hebben een seer suete smake alse tot rijpheit comen Ende an wat sijde datse opghesneden werden Soe heeft elcke deel dat ghesneden wert een Cruus in ghedruckt mit een beelde des ghene die gecruust is daer ingedruckt Tis alsoe dattet hout des wetenheits des guets ende des qwaets welkes vruchts verboden was, was desghelijcks als desen boom Ende (twas alsoe) hyer voertijts eert pampier ghevonden wert, dat die oude vaderen screven in die bladen deses booms, alse ghedroecht waren Want dese bladen hebben van boven tot beneden seer rechte lynyen ghelijck van malkanderen desen genus des booms was ons seer vreemt om te syen in manie-

[p. 57]

ren ofte waer een tabernakel, ghij souter wel drooch onder den bladeren staen al reghendent seer Ende aldustanighen genus des booms wasset daer Adam ende eva dat gebot goods onder braecken, van dese verboden vruchten des booms athen ende daer na haer schamelheiden mit die bladeren des booms bedeckten. hyer van ghenooch, Desen boom ofte genus des booms hyet muse ficus paradisij. Item Des anderen daghes hadden wij alleghader een weet om te comen te ghast tot onse patroons broeder, wijlen heer van Candien ofte hertooch, want Candien is onder die heerschappie der veneetcianen Ende stellen aldaer tot allen drie jaren enen nyeuwen hertooch ende alsoe doen sij oock doer heel grieken doer ende daer om opdat sij van die heerlickheit niet versteken en souden werden Ende wij werden desen noen seer feesteliken ghefestiveert, mit veel verscheiden gherechten nae die maniere van die lande, ende nuttichden die spijse al wt silveren vaten, wtgenomen die schone suverlike cristallinen ghelasen daer wij die lyefelike costelike wijn wt droncken En desen heer die ghinck selver van tafel tot tafele, merck hebbende oppet ghunt datter ghebreck was ende worden also over-vloedeliken gedyent van spijse ende van drancke froyt tergy etc. Item Voorts te scriven van gheleghentheit van Candien en kan ic niet wel ghedoen, dan Candien dese stadt leyt in griecken alsoe van een Coninck Indigena genoemt Ofte Creta ghehieten tusschen den opghanck ende den onderghanck des sons, wt dat noorden mit hetten Van zuyden mit die wateren van egypthen ombegrepen Nota. In voerleden tijden plach Candia te hieten Centapolis want het was mit hondert edele steden vercyert. Nota. Candia is gheweest hyer voertijts seer vrome te schepe in wapenen ende schut Daer eerst die letteren ende schrift beghonnen heeft ende daer is eerst gheleert dat rosheer, die schole van musyck is daer alre eerst

[p. 58]

gevonden ende doer die werlt voortgecomen ende verbreyet. Item Dit lant is vol beesten ende vol gheythen ende men vint daer gheen vulven ofte vossen Noch gheen ander gheslachten van schadelike beesten te weten serpenten ende diergheliken Ende waert oock bij alsoe datter alsulke schadelike beesten van buyten quamen, souden terstont sterven. Nota. Dits een lant wel gheplant mit bomen, vol wijnghaerts van cruden ende van medicinen. Nota. Dit lant is vol costeliken ghesteenten ende bijsonder die steen jocedactilis genoomt als ysydorus seit in sijn vijftyende boock, van alle grote venijnde is Candia seu creta vrij. Nota. Candia heeft een schoone stadt gheweest mer is nu seer vervallen overmits grote aertbevinghe die daer dickwils is mer wort altemets weder om gherepareert. Nota. Binnen Candien is een seer quade lucht overmits grote stanck alsoe daer luttel privaten sijn ende die menschen hoer ghevoech doen, hyer in nauwe straetkijns, daer in vervallen huysen, alsoe dattet daer ene vuyle stanck is ende seer periculoes is voer ons aldaer te wesen, alsoe wij des niet ghewoen en sijn als mijn wel bekent was ter wijlen dat ic daer was. alle dinck is in Candien redeliken coops ende is een arm volck. Nota Die huysen sijn daer al boven plat Ende boven op dese huysen aten wij des middaechs ende des avonts ende onse wijn temperde wij mit znee, welke znee wij aldaer coften ende wert aldaer daghelicks ter marckt ghebracht in sacken alsoe dat ghebercht vol znees is ende al wasset dattet seer heet was, nochtans soe was dat znee alsoe natuerliken alst bij ons is int coutste van die winter. het was alsoe cout dat icks tusschen mijn tanden niet ghelijden en conde. Nota. Voorts wandelende buyten die stadt van Candien, werden ons ghewesen enen hoghen berghe die welke gheleghen is van die stadt van Candien twee milen op welken bergh Juppiter plach te philozopheren ende

[p. 59]

leit dese selfde Juppiter beneden den berch beghraven. Item Wij saghen aldaer hoe vreemt dat die menschen aldaer wonen inder aerden, aldaer hebbende haer huysen alsoe die knijnen haer hoelkijns tonsent hebben in die dunen Ende dit lant van Candien is seer hooch van gheberrichten ende brenghet wonderlike veel wijnen voort, alsoe ons gheseit werde alle jaren wel .c. ende .xxx. dusent boeten malavezeyen Ende mede alsoe veel melcks van schapen wert daer ghemulcken ende daer wert al kaes of ghemaeckt ende die is seer zoudt, also dat ic voerghescreven hebbe dattet een vruchtbaer lant is. Nota. In dese stadt van Candien wonen veel Joden ende draghen al gheluwe bonetten. Nota. Onder al soe saghen wij dese stadt van Candien wel doer ende is oock voersyen van costelick gheschut. boven al soe sach ic een costelick stuck ende was lanck .xxvij. voeten, ende (daer) stont op, suverliken ende perfecteliken ghehouden ofte ghegoeten dese naghescreven veersen Robora nulla valent nec menia fortia queque O felix gaude munere Creta meo. Nota. Als nv den tijt van vijff ofte ses daghen verlopen waren ende dat onse patroon sijn comanschap ghedaen hadde, soe sijn wij allegader te scheep ghevaren den .xiij. dach in Julio tegens den avont. wij hadden ghehoopt voorts te zeilen des anderen daghes na Scypers te weten den .xiiij. dach in Julio mer overmits die starcke buyende wint en conste wij ons ancker niet ghelichten. Mer des anderen daghes te weten den .xv. dach soe wasset schoen weer ende lichten onse Ancker ende zeilde voorts na Scypers Nota. Ghi sult weten dattet van Janthis sijn .iiij. hondert milen tot Candien Ende desen dach wertet seer wayende ende stormende alsoe datter veel van onse pellegrums sieck worden. Item Den .xvj. dach van Julio tsmergens in die dagheraet zeilden wij voerbij dat lant van rodes Ende omtrent voer den noene ghenaeckten wij

[p. 60]

die gholven sancte helene, aldaer dese heilighe Coninginne bij haren tijden op die gront des zeets gheworpen heeft een van die naghelen ons heren, waer doer dit water Soe wreet niet en is om doer te varen alst plach Want dit water een wter maten wreet water plach te sijn. Item vanden .xvij. dach en weet ic niet veel van te scriven, dan dat om onse schip ontalliken veel vischen, seer groot, quamen ende sij hadden een wonderlick ghevaert van springhen wt dat water ende wederomme schietende nae die gront als een pijl wt een boghe, twellick al te vreemt was om syen Enyghe seyden dattet beteykende groot onweder, die sommighe seiden dat sij ons vruntschap waren bewijsende. wat hyer of is beveel ic godt want op dit pas en creghen wij gheen quaet weder, godt danck. Item Den .xviij. dach van Julio soe saghen wij dat ghebercht van Cypers ende vueren mit ene starcke winde voerbij die eerste haven genoomt baffa ende quamen teghens den Avont in een ander haven genoomt lymyson ende sijn .vij. hondert milen van Candien ende aldaer worpen wij onse ancker wt Ende des anderen daghes, den .xix. dach, vueren wij ant lant om ons wat te ververschen Ende naedemael onse patroon hem voersyen hadde van spijs ende versch water, soe vueren wij wederom teghens den avont tscheep. Nota. Lymyson plach hyer voertijts een schone stadt te wesen mer is nu al ghedestrueert hyer voortijts vanden Coninck van enghelant, in een wrake van dyen, als dat sijn suster aldaer ghevioleert wert als sij was reysende ten heilighen grave, alsoe dat wt desen dat ghehele lant seer ghedestrueert is alsmen merkeliken bekennen ende syen mach. Nota Ons werde gheseit dat dit lant een sonderlanck vruchtbaer lant is, mer alsoe ic op dit pas hyer niet en tofe ende niet veel daer van ghesyen en kan Soe laet ic dat hyer bij blijven, tot dat ick er weder omme coome, soe sellen wij langhe

[p. 61]

hyer stil legghen, ja langher dant onse believen sal om die patroon sijn schip te laden ende sijn comanschappe te doen Ende dan soe sal ick er meer van schriven Mer een dinck moet ic niet laten te scriven en is dit. Item Ic sach aldaer dat choorn dorschen ofte wt treden van die mulen ende ezels die daer over lyepen rondtsomme ghelike een osmolen Ende een man op een slekijn sittende, ende lyepen alsoe dat choorn wt, twellick mijn alte vreemt om syen was, want ic diergheliken noyt meer ghesyen en hadde Ende gheschyeden int veldt ende sach dat choorne alte nyuwelicke wannen Ende sij hadden hoor tentkijns oppet velt gheslagen, ghemaeckt seer vreemt van linde laken, daer sij in mochten rusten ende schulen voer die hette. Item Den .xx. dach van Julio ghinghen wij tzeil ende vueren mit gueden winde nae Jaffa ende des middaechs over mael sittende Soe werden ons vollick syende twee grote schepen ende ons patroon mit sijn vollick waren beducht voer schepen van oorloghe ofte zeerovers Want wt die haven daer wij desen selfden dach wt gevaren waren, was een gheleyde ghenomen toe behorende den turck ende en was mer .iiij. daghen gheleden ende was wel dusent ducaten waert off meer dat sij daer toe namen, twellick ghedaen hadden die verdreven wt roedes hem hyetende heren ofte ridderen van rodes. aldus soe waren wij seer beanxt ende bevreest voerden turck alsoe dat wij alle ghereschappe maeckten om ons te verweren ende ons selveren stellende in gueder ordonantien Want wij alle tesamen ons liever hadden doot te vechten dan ghevanghen te gheven, want sij die kerstenen vercopen gheliken men die beesten vercoopt Mer god danck sij en sijn ons niet an gecomen. Item Eer ic voerts ghae mit mijn materie soe sult ghij weten als dat een minrebroeder Thomas schotus genoomt ghesonden was te lymyson van den guardiaen van iherusalem mit sekere

[p. 62]

bryefen, waer doer hij ons te kennen ghaff dat wij ons voersyen souden van wijn ende spijse broot etc, om aldaer van te leven int heilighe lant, want die minrebroederen ons op desen tijd gheen bijstandicheit doen en muchten Want overmits dit jaer verdreven waren gheweest, alsoe dat sij dit jaer oeck gheen wijnen gheteelt en hadden. twellick voer ons een quaet beghinsel was ende was voor ons hert om horen, wantet noyt ghesyen en was of die pellegrums en plaghen van die minrebroederen ghenooch wijns ende ghenooch broots te crighen na ouder ghewoenten. Item Om nv voerts te scriven. vanden .xxj. dach in Julio en weet ic niet veel van Mer den .xxij. dach in Julio twellick was sinte maria magdalenen dach ende was oeck saterdach Soe werden wij des tsmerghens syende dat heilige lant het wellick wij langhe begheert hadden Ende doen wij dat warachtelijken bekenden Soe beghonsten wij alle te samen, vallende op onsen knyeden, te singhen nae ouder ghewoendten die loffelike heerlike princelike wel luydende sanck Te deum laudamus te dominum confitemur Te eternum patrem omnis terra veneratur Tibi omnes angeli tibi celi et universe potestates en soe voort dan. Ende quamen mits desen alsoe voorts ghezeilt in die haven van Jaffa ende worpen aldaer onsen ancker wt omtrent middaech Ende van stonden an soe vuer onse trosman mit onse principael pylooth an lant, twellick een out grieck was ende die bekentste pylooth der zede daermen in alle dat lant van wiste te spreken want hij alle sijn leven in dat lant voer zeerover ghevaren hadde Ende als sij ant lant quamen hoerden sij alsodanighe tijdinghe als dat die arabianen mit groten hopen seer starck op die bene waren, also dat sij¹⁾ bij daech niet en dursten avontueren

1) n.l. de trosman en de loods.

[p. 63]

te rijden na iherusalem mer quamen sonder vertreck te scheep Ende als wij peregrijnen dit verstonden Soe waren wil seer beducht als dat wij oppet heilige lant niet en soude moghen comen Ende midts dese fantesijden, soe quam an onse schip een boot mit turcken mit hoer brenghende enyghe comantschappen als ghom ende dier gheliken twellick sij ons patroon veylden ende daer en tusschen soe ghinghen die ander turcken in onse schip boven ende beneden ende besaghen alle dat regiement des schips doer, waer wij oeck gheen grote ghenoecht in en hadden, alsoe dat wij den toecomenden nacht daer na waeckten ofte ons yet gheboert muchte hebben twellick niet en gheschiede, godt danck Ende daer na dat die turken wech waren, teghens den avont, soe vuer ons trosman mit onse pyloothe, ghehabituweert als turcken ende reden voorts inder nacht na iherusalem om aldaer mits hulpe vanden guardiaen, te solliciteren aen den oversten van iherusalem om gheley te vercrighen Ende binnen middele van desen tijden Soe quamen die turken alle daghe an onse schip twee mael ende brachten ons vitaelgie in maniere van die lande, eyeren hoenderen mellick meloenen ende scytronen etc. mits oock druven ende ander vruchten. Nota. Du selste weten dat wij legghen mittet schip voer Jaffa ghelijck ofte wij laghen een quartyer mijls voer scheveninck van t stranghe in hollant, ofte daer omtrent. Nota. Een half mijl op die rechterkant van Japha ofte daer omtrent, twellick men vaert na alexandrien, leyt enen groten steen ofte een cleyn roetgien int water niet ver vanden lande ende is die plaetse alsmen ons seide daer onsen heer ihesus ghebenedijt stondt ende ryep sinte pieter ende sinte andries daer sij laghen en vischten ende seide: coomt tot mijn, ic sal u maken vischers der menschen daer dat evangelium suverliken van spreeckt.

Item Daer wert ons oeck een cleyn cappellekijn ghe-

[p. 64]

wesen ende is die plaetse daer onsen heer beval Jonas die propheet dat hij soude ghaen preken die van nyneven, het wellick hij niet en dede mer wilde vlijden in tharsen. Item Als wij nu gheleghen hadden omtrent .v. ofte .vj. daghen, seer verlanghende nae ons gheley Soe is te Jaffa ghecomen onse trosman mit die procuratoer der minrebroederen tot iherusalem, mit meer andere mameluyken, twellick ons vercondicht wert mit eenre vane ons vertoenende wt den thoorne van Japha. Dit teyken der vane heeft onse patroon terstont verstaen ende ghesonden die barcke te lande om te vernemen ofte wij vrij gheley hadden alsoe hij ghewaent hadde, welke maer soe guet niet en was, want als sij tschepe quamen Soe seyden sij hoe ende in wat maniere Die van arabien seer starck op die been waren, overmits dat op dat pas gheen heer van iherusalem en was Alsoe dat wt desen die guardiaen mit die van iherusalem ons gheen gheley en dursten doen. Mer onse patroon heeft raet ghehouden mit die mameluyken ende mit die procuratoer ende mit onsen trosman, co(n)cluderende als dat hij seinden soude an den heer van Gazara die opdat pas stadt houder was van iherusalem ende van alle dat lant, Hem schenckende enyghe juvelen mits daer mede begherende ende biddende dat hij ons wilde gheley ghunnen ende doen gheleyen. Item Den .xxviij. dach van Julio soe is onse trosman wt desen raet mitten procuratoor van iherusalem ende mit sommighe van die mameluyken tot Gazara ghereden an die stadthouder, begherende als voer. Item Dese tijt vyel ons seer langhe ende dit hanghen ende verlanghen en was gheen eynde. Altijts vlijteliken begherende gratie van god dat wij die heilighe plaetsen muchten versoken, mer als wij dit regiement wel doer saghen soe wasset beter te duchten neen dan ja, ende dat principaelicken overmits dit langhen merren, wantmen ghemeenliken seit: het is oock certeyn alsoe het sijn

[p. 65]

qua cansghen die langhe merren. Item Onder al bij wijlen in deser manieren hopende ende despererende, den .xxix. dach na die middaech soe sijn ghecomen van Cypers .xiij. pellegrums mit een cleyn scheepkijn ende die bootzghesellen van die scheepkijn quamen mit eenre barke an onse schip mer onse capiteyn ofte patroon en wildese in onse schip niet hebben, mer wat die reden was en wiste ic niet, niet teghensstaende al wasset dat onse bootsghesellen gheweest hadden in hoer schip Ende dit cleyn scheepkijn lach soe nae gheanckert ant lant bij dat wij laghen, alsoe datter ons seer of verwonderde Ende des merghens soe werden wij ghewaer als dat sij al oppet lant waren, waerdoer onder ons een grote murmeratie oprees ende seiden teghens die patroon als dat wij mede ant lant wilden of sijn dinghen en duchten niet. Onder al als wij peregrijnen dit rumoer aldus hadden teghens die patroon Soe sijn enyghe turcken onse leytsluyden voer heen ghecomen, ons alleghader verblijdende als dat alle onse gheley des merghens mit onsen trosman bij ons wesen soude ende hyer mede waren wij te vreden ghestelt. Item Als wij nv aldus gheleghen hadden elf daghen voer dat heilige lant Ende was nv gheworden sinte pieter advinculaes dach den eersten dach van augusto waren wij wederom heel desolaet, menende en sorrighende dat wij oppet heilighe lant niet comen en souden. aldus besorricht wesende Soe is onse trosman gecomen inder nacht ende heeft ons vertroest als dat wij binnen twee ofte drie daghen oppet heilige lant ghaen souden Ende vuer mits desen woorden weder om dese selfde nacht an lant ende voorts na rama, wantmen daer noch eerst kyesen soude een heer van dat lant, die ons mede gheleyen soude Ende in dit vertrecken ende langhe merren en hadden wij gheen ghenoecht in, mer sorrigheden altijts voer quaet gheluck, want dan hadden wij dustanighe tidinghe

[p. 66]

alsoe dat die pellegrums seer murme9reerden, die een dus dander soe. die een wedden bij settende .xl. ducaten, die som .l. ducaten dat wij niet op ghaen en souden, die ander wedden contrarie dat wij dat heilighe lant betreden souden. Aldus twijfelachtich wesende Soe is onsen trosman weder omme gecomen te schepe den .v. dach in augusto des snachs ende was den .xv. dach dat wij daer gheleghen hadden Ende bracht ons tijdinghe, als dat wij ons reet maken souden want wij serteyn van desen daghe ofte daechs navollighende ten lanckste, oppet heilige lant ghaen souden Ende vuer onsen trosman weder om na rama, om te halen den heer die ons gheleyden soude, twellick alsoe gheschiet is. Nota. Den .xvj. dach van augusto twellick was den .xvj. dach dat wij voor Jaffa gheleghen hadden, ende was sonnendach, soe vueren wij te lande des merghens ende als wij an lant quamen Soe worden ons alder namen elcks bij sonder inghescreven ende (wij) gheleyet in een kelder ende daer staeter drie an malkanderen daermen die pellegrums in jaecht, den ghinsten is den grootsten, die middelste daer an ende den herruwerste is die cleinste ende aldaer laghen wij den helen dach ende inder nacht musten wij op onse ezelen voorts rijden ende hoe ende in wat manieren sult ghi horen.