Bedevaart naar Jerusalem in 1525

Hier na soe volghet hoe ende in wat manieren wij peregrinen betreden hebben dat heilighe lant van beloften.

Als wij nv desen sonnendach te lande varen soude Soe musten wij onsen crancken broeder willem cornelisz. bol van haerlem te schepe laten, alsoe hem die doot op die lippen stont ende en muchtens niet verroeren, twellick ons leet was. nyemant en mucht hem helpen ende om

[p. 67]

gheen ghelt en woudaer yemant bij blijven want een yghelick was begheerlicken voort, want alsdan soude den enen vleyscheliken broeder wel den ander verlaten. het ontbermde mij, alsoe hij van mijnen huyse of gecomen was tot in dese haven van Jaffa toe ende schieden alsoe van hem ende bevalen hem twe ofte drie bootsghesellen, alsoe dat hij starff tien daghen daer nae dat wij van hem schieden, ende hebben hem begraven die bootsghesellen als sij ons seyde an die noortsijde van Jaffa op die stranghe. Nota Noch soe hadden wij een crancke vrouwe maria van rijsel genaemt die oock boven maten cranck was, mer hoer man en wildese niet verlaten mer brachtse in een math ghebonden te lande Ende soe drae sij in die kellenaer was soe starff sij in teghenswoordicheit van haer man ende werden oock op stranghe beghraven. Nota Ghi sult weten als dat Jaffa nv tertijt is een vervallen plaetse mer plach hyer voortijts te wesen een starcke stat Jope genoomt off Japha, van Japhet die sone noe, die dese selfde stadt eerst beghonnen heeft te maken ende na sijnen name alsoe genoomt Ende was die .viij. stadt onder die steden die gemaeckt waren teghens dat diluvium, dat gheweest is bij tijden van noe Vant welck men noch huydens daghes syet grote ijseren kethenen ende ringhen hanghende wt die stenen gheberchten daer die schepen aen ghevesticht waren Mer thans en staeter niet een huus anders dan twe vierkante thoornen ende die sijn boven plomp ende die een an die rechterhant int Ancomen, is groter dan die ander an die lufterhant ende daer wonen somencken luyden op om dese selfde thoornen te waken Ende overmits vreese van die arabianen, soe sijn wij op onse ezele ghereden na rama ende passeerden doer een effen lant Ende int opriden an die lufterhant stont in een valey voel dick ryets en wyesch Ende een weynich voorts rijdende an die selfde hant stonden veel olijven bomen en vieschen ende

[p. 68]

oeck vijghen bomen ende ander bomen, ende aldaer laghen veel arabianen en schreuden ende huylden seer leliken omdat sij niet bij ons comen en muchten. Nota. Een weynich voorts leyt een cleyn stedekijn leo genoemt ende leit een mijl van Japha, ende den tempel die leyt buyten die stadt, als alle die tempelen doen van die turcken ende van alle haer steden Ende gheen kersten soe cloeck die over haer sepultueren soude durven ghaen Soe lyff hij sijn lijff heeft Ende in dient die turcken vernamen, hij waer live loos. Item Wij reden tusschen den tempel ende dat stedekijn doer ende lieten den tempel op die rechterhant legghen Ende een weynich voorts op die lufterhant staet een fonteyn Ende reden altijts haesteliken voort tot rama, daer wij quamen des merghens nae dat die zonne een uer omtrent op gheweest hadde ende was den .vij. dach van augusto ende werden ghebrocht in dat hospitael het wellick den ouden hertooch philips¹⁾ bij sijnen tijden heeft laten timmeren hyer voermaels, tot behoof vanden pellegrums Ende heeft oock een schoen regiement gheweest alsmen huyden te daeghe noch mercken mach. Item Als ghij eerst in rama coomt, soe passeert ghij voer bij enen groten thoorne mit veel sepultueren der turcken ende is gheleghen an die rechterhant. Item An die lufterhant beneden in een valey leyt en vervallen stedekijn liddia genoomt ende is die plaetse daer sinte Jorijs onthalst is gheweest Ende rama is van leo een mile, summa twee milen van Japha Ende tot rama bleven wij dien helen dach ende nacht ende ons werde ghenooch vytaelgie ghebracht aldaer te coop, mer ghene wijn en consten wij crijghen om ghelt. Nota. Die selfde wijn die wij voer ons in onse phleschen wt den schepe voer ons ghebracht hadden om die te ghebruyken in der noot, die was ons al

1) Philips van Boergondien, 1433-1467.

[p. 69]

fortseliken benomen ende wt ghedroncken tusschen Japha ende rama vanden turcken, die wij selver grotelike van doen hadden inden wech. Item Des anderen daghes des merghens omtrent .vij. uren, soe musten wij weder om op sitten ende rijden voorts na iherusalem niet teghens staende al wasset teghens onse wille Alsoe wij doert heetste vanden daghe soude moeten rijden Twellick alsoe wesen muste want den oppersten capiteyn vanden turck sulcks onse patroon ontboot als dat wij voorts rijden musten Twellick ons niet wel en bequam. Item Dese capiteyn die lach recht buyten die stadt van rama mit drie heren volcks, al mit tenthen ende pavelyonen ontslaghen wel tot .xij. dusent man toe ende hadden wel bij haer tot .iij. dusent camelen toe twellick alte lelijke beesten sijn om syen Ende hadden oeck wel bij haer tot .v. dusent Janetten toe Ende doer dese heren passeerden wij Mer sij hyelden ons langhe staende, niet te min sij en misdeden ons niet Alsoe onse patroon daechs hyer te voren bij haer gheweest hadde ende vast gheley van hoer vercreghen hadde Mer op dat sij ons niet misdoen en souden ende soe veel te veylygher voorts rijden muchte Soe ghaf ons dese capyteyn nyuwe leytsluyde mede te paerde ende te vuet. ende reden dese grote hette vorts doer schoen pleyn effe lant ende daer stont bij den weghe veel venkoel zaets Ende in deser manieren quamen wij desen noene bij een groot casteel staende op enen hoghen berch daer veel volcks op woent Ende dit casteel hyet latro en is die plaetse daer Judas machabeus op gheboren is gheweest. als ghij dit casteel genaeckt soe coomt ghij bij veel olijf ende vijghen bomen, aldaer die pellegrums ghemeenlick te rusten plaghen, mer wij musten voerbij tot angheen sijde vanden berch ende aldaer stont een schoen fonteyn. daer sloghen die turcken hoer tenthen neder voer die hette der sonnen, daer sij onder rusten

[p. 70]

Mer wij en hadden mer eenen bome, niet groot, voer ons allen onder te rusten voer die hette der sonnen ende en stonter oock niet meer. Item Daer waren sommighe van onsen broederen alsoe cranck dat wij niet en wisten wij en soudender een deels ghelaten hebben. ende oock sonder twijfel ghelaten souden hebben en hadde wij op dese plaetse niet gherust, want die sommighe die waren al wt haer verstant. Nota. Overmits haer luyder sieckten Soe bleven wij oock aldaer dien Avont tot inder nacht toe. Item Ghi sult weten dat dit casteel latro .ij. milen leyt van rama. Item Een weynich van dit Casteel nae rama, leyt een vervallen plaetse genoomt modin, twellick plach te sijn een stat daer die machabeen plaghen te wonen. Nota. Omtrent middernacht saten wij wederom op ende reden na iherusalem ende is alten quaden wech, seer perikeloos, hooch ende scherpe berghen ende nauwe weghen, alsoe dat wij dickwil niet meer dan een after malkanderen en muchten rijden ende en was oeck den ghemenen wech der peregrijnen niet alsoe sij plaghen te rijden, meer rijden altoes doer liddo ende en is soe quaet niet als desen voerscreven wech Ende int voorts rijden quamen wij inder nacht bij een vervallen casteel ende plach te wonen yeremias die propheet ende aldaer staet een fonteyn ende sijn twe milen van latro. Item Wij reden voorts ende saghen die gheberchten van Judeen, twellick ons ghewesen wert Ende duen quamen wij an enen berch. beneden den berch soe staet een vervallen huysinghe ende plach een groot regement te sijn ende oock een schoon ghevaert alsmen syen mach ende boven op desen berch staet enen anderen berch mit eenre huysinghe, casteelsghewijs. daer quam of stijghen een turrick te paerde mit enen myther op sijn hooft, seer vreemt, ende hadde een gruwelike wapen in sijn hant, ghelijcke lucifers peeckstock inden ommeghanck op die helle, al mit seer scherpe ijseren tacken

[p. 71]

opden cloot vander wapene ende was gruwelicken om syen Ende setten hem selven teghens ons onder onse trosluyden ende wilde van elke pellegrum enen ducaet hebben of anders wij muchten wederom rijden oft sij wilden onse patroon slaen Alsoe dat wt desen onse patroon accordeerden, mits dat hij ghaf voer ons allen .viij. ducaten Ende in deser manieren soe passeerden wij voorts ende quamen op enen seer hoghen berghe, wellick wonderlick was om an te syen Ende als wij daer op waren, soe werden ons ghewesen an die lufterhant mons effraim daer samuel die propheet was beghraven Ende reden voorts tot dat ons ghewesen werde die heilighe stat van iherusalem Item Comende voor an die stadt van iherusalem, daer staet die plaetse daer dat pallaes van Coninck davidt plach te staen ende is beneden den berch daer wij over rijden int incomen vander stadt ende hyet mons morea. Nota. Als ghij eerst in tstat coomt soe passeert ghij alte schonen heerliken casteel voerbij, twellick die roomeynen voortijts ghesticht ende ghemaeckt hebben. Item In deser manieren ghenaeckten wij die poorten van die alre heilichste stadt van iherusalem wyens heilige poorten wij mit onsen oghen anschouden. Soe langhe begheert, Soe menighe perikele des doots om gheleden, Onse wille nv volbracht was ofte stont op guede mathen.