Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken

[p. 165]

Derde zang

Tibaert de Kaler wordt gezonden om Reinaert ten tweeden male te dagen. - Hoe de arme Tibaert van Reinaert mishandeld wordt. - Zyne wederkomst ten hove.

Tibaert trekt schoorvoetend op; een kwaed voorteeken vermeerdert zijne schroomvalligheid: op eenen kruisweg, ziet hij Sint Martens vogel (de kraei) die hem koomt tegengevlogen: vruchteloos tracht hij dien langs der rechter zijde te doen vliegen. Doch even als de zulken, die bij tegenspoed een goed gelaet opzetten, toont hij zich moediger dan hij is en stapt tot aen Malpertuis voort.

Hij vindt er Reinaert en legt zijnen last in korte woorden af. Deze ontfangt neef Tibaert ten vriendelijkste, en verzoekt hem daer te blijven vernachten. Met hem zal hij zich zeer gaerne ten

[p. 166]

hove begeven: Bruin daerentegen, die hem onbeschoft had aengesproken, was hem als reisgezel niet gepast voorgekomen.

Tibaert, van zijnen angst niet geheel hersteld, wil nog dien avond met oom, bij eenen allerschoonsten maneschijn, op reize; maer Reinaert wendt de onveiligheid des wegs voor en wil hem ook alzoo, zonder behoorlijke verversching, niet laten vertrekken. Tibaert verbergt den op reis gewonnen eetlust niet: de burgheer zegt, dat hij van spijze maer slecht is voorzien en biedt zijnen gaste honigraten aen: deze komt er rond voor uit, dat hij liever eene vette muis hebben en hem daervoor al 't overige kwijt schelden zou.

Reinaert drukt deswege zijne groote verwondering uit, en stelt een uitstapjen voor naer de schuer eens kosters, waer 't van dat piepend goedjen krielt. De Kater, machtig in zijnen schik met die toegezegde ‘godenspijs,’ belooft voor en met zijnen goeden vriend te zijn, en des noods tegen allen, dan zelfs als zijn vader en moeder en naesten al te gader van den Vos mochten vermoord zijn.

- Welnu, nog dezen avond eet ge u dik.

- Dik, dat is wat veel gezeid.
'k Zweer u by myn zaligheid:
Eene muis, naer mynen tand,
Gaf ik niet voor een bisant^(*).

- Ik zal u, waerde neef, eer de nacht ons ter rust roept, op eene plaetse brengen, waer gij volop naer luim en lust zult te smullen vinden.

Beide liepen zonder dralen
Om dien lekkren kost te halen,

(*) Een grieksch gouden muntstuk, in de middeleeuwen gangbaer [de Franschen maekten er pesant d'or van].

[p. 167]

 

Tot by de aengewezen schuer,

 

Die met eenen leemen muer

 

Dicht bezet was en beloken.

 

Reinaert was daerin gebroken,

 

Om te stelen, daegs te voor;

 

En de koster miste er door

 

't Schoonste haentjen, dat hy had.

 

's Kosters zoon had nu vóór 't gat,

 

Waer de Vos was doorgeraekt,

 

Met een koorde een strik gemaekt,

 

Om het dier alzoo te vaên,

 

En een roof, zoo stout bestaen,

 

Op zyn dievenhuid te wreken.

 

Reinaert, vol van slimme treken,

 

Wist wat hem was voorbereid.

 

‘Tibaert (heeft hy toen gezeid),

 

Lieve neef, hier is het gat

 

Waer gy door moet; eet u zat

 

Aen de muizen, daer we om liepen!

 

Hoor! my dunkt, ik hoor ze piepen.

 

Kruip er in, en keer verzaed:

 

Want het wordt waerachtig laet.

 

'k Zal van buiten u verbeiden;

 

't Voegt my niet van u te scheiden.

 

Eet dus spoedig muis op muis;

 

Toe! myn wyf verwacht ons t'huis.’

 

- ‘Zou ik durven, lieven oom?

 

'k Ben geheel niet zonder schroom.

 

Zit de schuer van muizen vol,

 

Huivrig kruip ik toch door 't hol.

 

't Is eens kosters grondgebied:

 

Ik betrouw dat volkjen niet.

 

Waerlyk, ik besteel ze noode.’

 

- ‘Lieve neef, wat zyt gy bloode!

[p. 168]

 

'k Dacht u stouter, schoon nog jong.’

 

 

 

Tibaert schaemde zich, en sprong

 

Waer hy leed en onheil pachtte,

 

En de strik, die hem verwachtte,

 

Sloot om zynen hals zich vast.

 

Zoo onthaelde Rein zyn gast.

 

Tibert voelde iets van den strop

 

Om zyne ooren, om zyn kop.

 

Hy sprong dieper en wat gauwer,

 

Maer de strik liep toe, werd nauwer.

 

Wat hy wrong, of wat hy trok,

 

't Werd hem enger, iedren schok.

 

Nu begon hy, in de nood,

 

Een gekerm, zoo luid en groot,

 

Dat hem Rein, die buiten bleef,

 

Hooren kon en sprak: ‘Wel, neef,

 

Zyn de muizen goed et vet?

 

Jammer is 't, dat Martinet,

 

's Kosters zoon, het niet mag weten,

 

Dat gy hier zit wildbraed te eten,

 

't Geen u smaekt ik weet niet hoe:

 

Vast bracht hy de saus u toe;

 

Want hy is beleefd, die jongen!

 

Bravo, dat is fraei gezongen!

 

Zingt m'aen 't hof terwyl men eet?

 

Het verheugt my dat ik 't weet.

 

Isengrim de moordenaer

 

Wenschte ik wel dat hier ook waer,

 

Bly met u, en - even los.’

 

 

 

Zoo sprak lachende de Vos.

 

Tibaert, in zyn ongeval,

 

Maekte nog al meer geschal,

[p. 169]

 

Dat het doordrong tot aen 't bed

 

Van d'ontwaekten Martinet.

 

Deze riep. ‘Ha, ha, God dank!

 

'k Hoor een lieflyk noodgejank.

 

Bestig heeft myn strik gestaen:

 

'k Heb den kiekendief gevaên,

 

Die my zal den haen betalen!’

 

 

 

Spoedig liep hy 't vuerslag halen,

 

Stak een strooiwisch daermeê aen,

 

En is door het huis gegaen,

 

Om zyn moeder, broêrs en vader

 

Op te wekken al te gader,

 

Schreeuwende: ‘Staet op, staet op!

 

'k Heb den Vos in mynen strop!’

 

 

 

Elk is uit zyn bed gekropen.

 

Zelfs de koster kwam geloopen,

 

Door den slaep nog half verdoofd,

 

Met zyn hemdslip over 't hoofd.

 

Onderwyl riep Martinet

 

Uit der schuer: ‘Hy zit in 't net!’

 

Als 't den koster klonk in 't oor,

 

Sprong hy met een spinrok door,

 

En de vrouw, door angst bevaên,

 

Stak twee offerkeersen aen.

 

Allen snelden naer de schuer.

 

Tibaert blaesde vlam en vuer

 

By de slagen mild gekregen

 

(Want men gaf er hem ter degen!):

 

't Viel hem hard aen lyf en leên.

 

Martinet smeet met een steen

 

Hem een oog uit, t'wyl zyn vader

 

Met den spinrok hem nog nader

[p. 170]

 

Aen het lyf ging, slag aen slag.

 

 

 

Toen de kater eindlyk zag,

 

Dat hy sterven moest met schand,

 

Dacht hy, met myn klauw en tand

 

Wil ik zonder wraek niet sneven:

 

't Zal hun heugen heel hun leven!

De verraderlijke sprong, dien de woedende Kater waegde, kwam den koster ijslijk duer te staen.

Vrouw Julocjen viel aen 't kermen
Met den koster in hare armen:
‘Hemel, wat gebeurt my al!
Onherstelbaer rampgeval!
Ha, vervloekte Martinet!
Had gy nooit dien strop gezet
Tot myn schande, tot myn schade,
Tot myne eeuwige ongenade!

Reinaert die, waer hij op den loer lag, haer weduwlijke rouwklacht had afgeluisterd, wil haer op zijne gewoone wijze een troostwoordeken toevoegen, raedt haer aen aller ijdelheid der wereld voor eeuwig vaerwel te zeggen en hierop snelt hy voort naer zijn slot.

Ook ditmael, als vroeger met den Beer, vergeet men den Kater langer bezig te houden, om den koster naer 't rampzalig echtbed te dragen. Ook ditmael maekt de afgevaerdigde zich die omstandigheid ten nutte, bijt den strik die hem vasthield door, kruipt langs het gat weder uit, slaet het eerste pad het beste in dat ten hove loopt, en sleept zich over berg en heide, deerlijk gehavend, daer henen.