Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 158]
| |
Tweede zang.Aenkomst van Bruin te Malpertuis. - Bruin wordt door zijnen neef onwaerdiger wijze bedrogen. - Hij verliest bijna 't leven: samenspanning tegen- en strijd met hem (dichttafereel). - De Vos hervindt hem. - Bruin sleept zich hovewaerts. - Gramschap des konings. - Tibaert de Kater wordt gezonden om Reinaert te tweede male te dagen.Bruin de Beer, na eenen akeligen bosch en steilen berg door- en overgetrokken te zijn, komt eindelijk te Malpertuis aen en gaet op zijnen staert voor de barbakaen, of den voormuer des slots, zitten. Hij roept tevens op Reinaert, om hem de oorzaek zijner zending toe te schreeuwen. Deze vernam zijne daging en de er meêgaende bedreigingen, daer hij zich in der zonne lag te stoven: hij trad dieper zijn slot in en ging in een donker hol zitten om te overdenken, hoe hij Bruin, den vrate, eene goede les zou geven. Na rijp besluit treedt hij met vriendelijken woorden tot hem en drukt hem zyne spijt uit, dat hij zich | |
[pagina 159]
| |
niet reeds lang ten hove had kunnen begeven, daer hij zitten, noch staen konde, omdat zyn lijf met eener vreemde nieuwe spijs was overladen: hij had zich verplicht gezien versche honigraten te eten! Hierop vat Bruin vuer, en belooft den Vos eeuwige vriendschap, wil hij hem aen dergelijken kost helpen. Deze belooft, dat hij er zou bekomen alzoo veel als hij mocht dragen. Eene woordspeling: want Reinaert dacht: van al de slagen.
Men begeeft zich naer het erf van eenen timmerman, Lamfried geheeten, op wiens voorhof een eik lag, waer spiën in geslagen waren. In de holte van dezen boom zoude er keur van honig verschuilen, doch Bruin diende matig te zijn en er zich niet te diep in te steken. Nauwelijks heeft de gulzigaert 't hoofd tot over de ooren en zijne voorpooten in de splete gestoken, of zijn makker trekt er de spiën uit. Al 't wringen en worstelen om er uit te geraken was verloren, terwijl de Vos hem op zijne gewoone wjize troost, en Riep: ‘Eilieve, hou wat op,
Dat u 't eten niet verkropp'!
Lamfried zal u komen schinken:
Na de maeltyd moet men drinken.’
Hierna loopt hij naer zijne burge. Al spoedig ontdekt de timmerman den gevangene en meldt zulks den ganschen dorpe aen. Ras verzaemde een magtig heir.
Want in 't dorp bleef man noch wyf.
Ieder wou den dief aen 't lyf;
Alles liep uit volle magt.
Besems werden aengebragt.
| |
[pagina 160]
| |
Vlegels, schoppen, vorken, staken,
Om den armen Bruin te raken.
Wie 't vernam, liep van zyn werk.
Zelfs de pastoor van de kerk
Kwam gewapend met een staf,
Dien de koster noô hem gaf;
Deze droeg een groote vaen,
Om te steken of te slaen.
's Kosters huiswyf, vrouw Julocjen,
Kwam geloopen met haer rokjen
Van het wiel, waeraen zy spon.
Maer voor alle dezen ron
Lamfried, met een yzren aks.
Bruin de Beer, vol ongemaks
In zyn hachlyk ongeval,
Dacht: ik speel nu al voor al.
Toen hy meer gerucht vernam,
Wrong en sprong hy op. De schram
Scheurde hem gezicht en huid,
Maer nu was zyn hoofd er uit.
't Hout behield zyn oor en kaken.
't Leelykst dier, dat God kon maken
In de schepping, was hy thans.
Nog ontsprong by niet den dans.
Eer hy kon zyn voeten winnen
Bleven er de klauwen binnen,
Ja, de schoen van elke poot;
En zyn pyn was overgroot.
Neen, geen beere leek hy meer.
't Deed hem aen zyn been zoo zeer!
Loopen zou hy niet meer mogen.
't Bloed droop gudsend langs zyne oogen;
| |
[pagina 161]
| |
Nauwlyks zou hy kunnen zien
Waer een weg lag, om te vliên.
Lamfried kwam al dichter aen,
En de koster met der vaen,
En de boeren, ouden, jongen,
Die er waren bygesprongen,
En een wyf ook, zonder tand,
Met den vlasrok in der hand:
Toen was Bruin schier buiten raed.
Wien het lot eens tegen gaet
Staet in ieders ongenade:
Elkeen hoede zich voor schade!
De arme Bruin bemerkte 't wel.
Menig dreigde nu zyn vel,
Die zyn klauwen had gevreesd,
Waren zy er nog geweest.
't Was niet verr' van een rivier
Dat de Beer (onzalig dier!)
Dus van boeren werd besprongen.
Lang werd niet met hem gedongen,
Maer men viel hem spoedig aen
Met te steken, met te slaen,
Met te werpen, dat het kraekte.
Lamfried was 't, die 't ergst hem raekte.
Lottram ook, van voeten lang,
Stak hem heimlyk met een stang,
Om hem de oogen uit te booren.
Vuilmaert Scharpöog, een der slooren
Van het dorp, geen drie voet hoog,
Koterde ook al naer zyn oog,
Met een lange scherpe stave.
Abelkwak en grootmoêr Bave
| |
[pagina 162]
| |
Twistten, krabden, met haer tweên,
Op den grond om voor een steen:
Want daer bleef geen wapenkeus.
Loddermoer, de lange neus,
Torste een zweep met looden slingeren.
Ludolf, met de kromme vingeren,
Gaf de leus by steek en worp:
't Was de deftigste van 't dorp,
Zoo er Lamfried niet mocht zyn;
Kromgebeende Hugelyn
Was zyn vader, half een wael,
Die geboren was te AbsdaelGa naar voetnoot(*),
En zyn moeder hiet Ogeernen,
Fabrikante in houtlanteernen.
Menig wyf en menig man,
Meer dan ik hier noemen kan,
Kwamen op den Beer gevallen,
Die niet staen kon tegen allen:
Want hy werd er zoo gewond,
Dat zyn bloed droop op den grond,
Wyl de pastoor met zyn staf
Hem veel harde slagen gaf.
Zelfs de koster, met zyn vaen,
Greep hem nu zoo hevig aen,
Dat de Beer, door slag op slag,
Niet meer hoorde noch en zag.
Pachter Lamfried, onder wyl,
Trof hem met zyn scherpe byl
Tusschen hals en achterhoofd.
Door den slag geheel verdoofd,
Sprong hy in een hoop van wyven,
Die daer waren aen het kyven,
| |
[pagina 163]
| |
By den oever der rivier;
Zoo dat hy er zeker vier
Domplen deed waer 't water liep,
Hoog gewassen, breed en diep.
's Kosters huisvrouw was er by,
En de koster was niet bly
Toen zy neêrplofte in den vliet.
't Lustte hem nu langer niet
Bruin te steken naer het lyf.
‘Prochianen, redt myn wyf
(Riep hy)! ginder dryft Julocjen,
Met haer spillen, met haer rokjen.
Help nu toch, wie helpen mag!
'k Zal voor hem één jaer en dag
Zoo veel was te branden stellen,
Dat geen duivel hem zal kwellen!’
Nu vergat hij den Beer voor het dappere wijf Julocjen, en men snelt haer, met touwen en haken, ter hulpe. Bruin maekt zich die bijkomende zwarigheid ten nutte, geraekt te midden 's waters, en, terwijl hij al wie hem zoo deerlijk gehavend had, tart, drijft hij traeg den stroom af. Reinaert, die zich middeler wijlen aen een verschgevangen vetten hoen wilde vergasten, was veiligheidshalve eenen hoogen berg opgeloopen: daervan afgedaeld, om, bij der groote hitte, zijnen dorst aen den stroom te verkoelen, ontdekt hij zijnen vijand, dien hij dood dacht. Hij vervloekt Lamfried en bespot den Beer, die, eindelijk aen 't strand gekomen, uit hoofde zijner wonden zich niet roeren konde: ‘Pater, 'k wensch u goeden dag
(Sprak hy hem al schertsend aen)!
Hebt ge Reinaert niet zien gaen?
| |
[pagina 164]
| |
Kent ge Reinaert, dien rabauw?
Wie hem kent, ontvlugt zyn klauw.
Wacht u van dat rosse dier!
Kyk eens op, gy ziet hem hier.
Zeg my toch, eerwaerde vriend,
In welk orde dat gy dient,
Of in welke broederschap:
Waerom draegt ge een roode kap?
Zyt gy abt of wel prioor?
Hy ging u wat na by 't oor,
Die dees kruin u heeft geschoren.
Waerom hebt ge uw top verloren
En uw handschoen uitgedaen?
Zeker wilt gy zingen gaen
Uw completen, uw getyden?’
Bruin, buiten staet om zich te wreken, verkropt dien bitteren spot, springt weêr in den stroom en gaet naer eenen meer verwijderden oever in 't zand liggen. Hierna glijdt hij zachtekens over zijnen staert voort, wentelt ééne mijl verder, en geraekt tot den hove. Geweldig waren Nobels ontsteltenis en verontweerdiging, toen hij zijnen bode aldus behandeld zag. Hij roept echter, als een wijs vorst, zijne raedsheeren weder te saem: 't advijs was den schuldige andermael te dagen. Tibaert de Kater, wel zwak, maer vroed, zou zich daermede belasten. Deze, vreesachtig van aert, wil liefst van die eer afzien; maer de koning dringt er op aen, en 't was voor Tibaert een plicht te gehoorzamen. |
|