Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 147]
| |
Reinaert de Vos,
| |
[pagina 149]
| |
Reinaert de Vos.
| |
[pagina 150]
| |
aen als dief van de eenige worst, die hem 's winters was overgebleven. Hierop springt Tibaert de Kater de maelstede, of plaets waer men recht sprak, vol gramschap in en beweert, dat die worst gestolen was. Panser de Bever, niet minder gramstoorig opgerezen, zegt, dat Reinaert ...... des konings lyf en eer
Zoude schenden en verdoen
Voor het boutjen van een hoen,
en beticht den Vos, dat hij, in eenen tijde van 's konings vrede en wel niet langer dan gisteren, op 't punt gestaen heeft Cuwaert den Haze geweld aen te doen. Hij had namelijk beloofd Cuwaert kapellaen te maken en had dien, om hem zijnen Credo te leeren, tusschen zijne beenen genomen. Gelukkig was de aenklager overgekomen toen 't spel wat verre ging: de waerheid daervan bleek genoeg aen 't teeken des feits, of corpus delicti, de nog bestaende versche wonde, den Haze toegebracht. De hoofdaenklager Isegrim laet niet na die beschuldiging toe te juichen. Alleen Grimbert de Das ‘die een neef van Reinaert was’ laet zijnen afwezigen vriend nu ook niet in den steek: hij wilde wel, dat van Wolf en Vos, diegene gehangen ware Aen een boom gelyk een dief,
Die ons deed de meeste grief.
- Hebt gij bij Reinaert te schole gelegen, om te leeren liegen? vraegt Isegrim. - Reinaerts neef vertelt, voor alle antwoord, hoe gulzig, hoe onrechtvaerdig Isegrim met Reinaerde telkens heeft omgegaen, als zij beide op buit waren uitgetrokken. Hij haelt twee feiten aen: het eene loopende over de pladijs eener karre ontvreemd; het andere, over eene hespe, om welke Reinaert van den eigenaer werd gevangen en in eenen zak ge- | |
[pagina 151]
| |
worpen. Vervolgens pleit hij ten onderzoeke aller punten van beschuldiging tegen zijnen neef ingebracht, en tracht hem van aller aenklacht te zuiveren. Als afdoende bewys meldt hij dat deze Sints de koning heeft zyn ban
Laten roepen en zyn vrede,
niets kan misdaen hebben, vermits hij zijn kasteel heeft begeven, en in eener kluize, met een hairenkleed om het lyf, van aelmoessen leeft Vastend voor zyne oude zonden.
Een onverwacht geval opent het tooneel voor een nieuw bedrijf: Als dus Grimbaert pleitend stond,
Kwam daer, op den achtergrond,
Van een berg af Canteclaer:
Vóór hem droeg men op een baer
Eene hin, geheeten Coppe:
Reinaert had ze by den kroppe
't Hoofd moorddadig afgebeten:
Dit moest nu de koning weten!
Hare vader, Canteclaer,
Volgde al kryschend achternaer,
Sloeg zyn veedren op en aen.
Rechts en links hem ging een haen:
De een hiet Kraeijaert, zoo ik meene
(Schooner haen en was er geene).
Cantaert ging aen d'andren kant:
Beide droegen in hun hand
Brandend waschlicht, lang en groot,
Roepende om hun zusters dood
(Want zy waren alle twee
Coppes broeders): ‘Wee! o wee!’
| |
[pagina 152]
| |
Pinte en Sproete droegen beide
't Dierbaer zusterlyk. Men schreide,
Dat men 't kermen en 't gekryt
Hooren kon van wyd en zyd.
Canteclaer, na pligtbetooning,
Sprak al snikkend tot den koning:
‘Wil om God en door genâ,
U ontfermen, vorst, der schâ,
Die my Reinaert heeft gedaen
En myn kindren, die hier staen,
Zeker tegen onzen wil.
't Was hy 't ingaen van april;
't Koude jaerty had gedaen;
Plant en bloemen zag men staen
Overheerlyk in het veld;
'k Had tot wandlen my gesteld,
Fier op myn gepluimd geslacht,
Op myn zonen ('k heb er acht),
Op myn dochters alle zeven,
Die 't wel lustte lang te leven,
My geschonken t'eener broed,
Door een wyfGa naar voetnoot(*), zoo schoon als vroed.
Allen waren vet en sterk;
Nimmer kwamen ze uit hun perk
Dat omringd was van een muer,
En daer binnen stond een schuer,
Goed bewaekt door vele honden,
Die een dief verscheuren konden;
En dit maekte ons onvervaerd.
Reinaert, nydig steeds van aert,
Mits het veilig was daer binnen,
Kon geen enkel kieken winnen,
| |
[pagina 153]
| |
Hy, die felle nagebuer,
Sloop wel dikwyls langs den muer,
Lei wel menigwerf zyn lagen,
Doch als hem de honden zagen,
Bastten zy hem na met kracht.
Eens zelfs werd hy by de gracht
Door een hond of twee beloopen,
En byna moest hy 't bekoopen
Voor zyn dieften, voor zyn roof:
Want men beet hem, dat het stoof.
Doch de godvergeten guit
Loerde staeg op zynen buit.
'k Dacht een poos, wy zyn hem kwyt;
Maer hy kwam, als heremyt,
Weêr te voorschyn en de dief
Bragt me een perkamenten brief,
Waer uw zegel vast aen was.
Ik vernam, toen ik dien las,
Dat ge, o vorst, zeer wyzelyk
Door geheel uw koningryk
Had verkondigd uwen vrede
Aen gedierte en vooglen mede.
Bovendien zei my de Vos,
Dat hy verder, vry en los
Van de valsche wereldvreugd,
In een kluis voor God en deugd
Leven ging op bloote voeten,
Om zyn zondenkwaed te boeten.
Hy vertoonde my den staf
Dien men hem in ElmaerGa naar voetnoot(*) gaf,
| |
[pagina 154]
| |
Kap en koorde en 't kleed van hair.
‘Dank zy God, heer Canteclaer,
Sprak hy, 't is met my gedaen
In de wereld, en voortaen
Zult gy van geen roof meer weten.
'k Mag geen vleesch of vet meer eten.
't Voegt my, oud en 's levens moê,
Dat ik voor myn ziel wat doe.
'k Ga dus voor den hemel leven.
Tecum pax! 'k moet u begeven;
Want ik heb zoo veel te doen:
's Morgens, 's avonds, op den noen
Moet ik lezen myn gety'.’
Reinaert ging en ik was bly:
Preevlend trok hy door het bosch,
En ik juichtte om dat de Vos
My niet langer meer zou hinderen.
'k Ging het melden aen myn kindren.
'k Gaf nu minder op hen acht,
'k Waegde 't zelfs met myn geslacht
Eens te komen buiten mure,
Laes, ter kwader avonture!
Want de Vos, na laeg op laeg,
Kwam gekropen door de haeg,
Had de poort my ondergaen,
En ik zag hem handen slaen
Aen een kieken, jong en schoon,
Dat hy wegnam tot myn hoon.
't Was nu of de dood my naekte.
Daer myn kind zoo lekker smaekte
In zyn onverzaedbren mond,
Kon geen wachter meer of hond
| |
[pagina 155]
| |
Ons bewaken, ons beschermen.
Moogt ge u, koning, des erbermen!
Sedert, tuk op myn geslacht,
Kwam de Vos, by dag, by nacht,
En ontroofde my myn kinderen.
'k Zag die dagelyks verminderen,
Ja, van vyftien tot op vier.
Reinaert, dat moorddadig dier,
Heeft ze uit vraetzucht al verslonden.
Gistren hebben hem de honden
't Lyf van Coppe nog ontjaegd,
Dat men op de bare draegt.
Eedle vorst, haer bloed eischt wraek;
Myne zaek is uwe zaek!’
- ‘Grimbaert, zei de koning, Das!
't Schynt, uw oom, die kluisnaer was,
Onderhoudt zyn vasten streng!
Maer ik zal 't dier vuile kreng
Wel verleeren, binnen 't jaer.
Hoor: uw dochter, Canteclaer,
Ligt hier zeker wreed verslagen
(Moog haer ziel aen God behagen!)
En wy zien 't maer al te zeer,
Niemand geeft haer 't leven weêr;
Doch wat zal men daeraen doen?
Haer begraven met fatsoen
Is nu vast onze eerste pligt.
Met vigiliezang en licht
Wil ik haren lykdienst eeren.
Verders zal ik met de heeren
My beraden op 't geval,
Hoe men 't voeglykst wreken zal
| |
[pagina 156]
| |
Aen den dader van de moord,
Als 't naer regt en wet behoort.’
Toen beval hy oude en jongen,
Dat zy De profundis zongen,
En zy deden 't op zyn woord,
Dat het deftig werd gehoord.
Hoe de lykdienst verder was,
Wie de les der dooden las,
Melde ik niet: het waer te lang.
Eindlyk, na gebed en zang,
Nam men 't doode lichaem af
En men leidde 't in een graf,
Dat zeer fraei gebeeldhouwd was,
By een lindeboom in 't gras,
Heel van marmer, hecht en sterk.
Boven stond er op een zerk:
hier ligt coppe, een achtbre kip,
wreed vermoord door reinaert.
r.i.p.
Koning Nobel vergadert weldra zijne raedsmannen: Allen rieden,
Dat hy Reinaert zou ontbieden
Zonder uitstel, om danofGa naar voetnoot(*)
Overhoord te zyn by 't hof.
Bruin de Beer zou hier toe de rechte man zijn: trouwens, aen verwaende stoutmoedigheid ontbrak het hem zeker niet. Hij geeft er blijken van na 's konings vermaning, dat hij ‘voorzichtig met den kerel’ zoude zijn. | |
[pagina 157]
| |
- O, dat hy 't maer vry en doe
(Sprak de Beer)! ik ben er by.
Dat my God vermaledy',
Brengt my Reinaert schamp of hoon,
Zoo ik 't hem niet dubbel loon'!
Neen, hy zal my niet verklikken.
Wees gerust, ik zal 't wel schikken.
|
|