Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 129]
| |
De torenbrand van Mechelen
| |
[pagina 130]
| |
Dat niemand met hem lache en die geen schyn voor waerheid
Ooit neme? 't Godendom, in al zyn hemelklaerheid,
Bedriegt zich nog wel eens, laet staen de zwakke mensch,
Die vol begoochling blyft en meest, in daed en wensch,
Een dwaellicht grypen wil, onmooglyk te achterhalen.
Ik zal, o Mechelen, den torenbrand verhalen,
Waeraen gy u vergaepte in uwe onnoozelheid.
Hoe was het mogelyk! doch, ja, gy waert misleid:
De maen alleen heeft schuld. Men leer' ze beter kennen!
Uw voorbeeld zal den mensch aen wyzer doorzigt wennen
En ryper oordeel. En zoo leere een volgende eeuw
Wat blinde schrik vermag en angstig volksgeschreeuw!
't Was nacht: 't uitspansel blonk van glinstrend stargewemel;
De maen vertoonde zich aen onbetrokken hemel.
Zy stak geen horens op, maer pronkte in volle schyf
En noodde tot den slaep het afgematte lyf
Van al wat adem haelde in Mechlens stille muren.
Geen wind, geen vlaeg verbrak de rust der nachtlyke uren.
Geen norsche Orion, die den schepen onheil spelt
In wintertyde, dreigde aen 't effen wolkenveld,
Langs waer het span der maen kwam rustig voortgereden.
Een diepe slaep beving de dorpen en de steden:
Toen zich van uit de weide een zwartgekleurde domp
Verhief naby de Dyle en, warlend tot een klomp,
Den stadswal oversteeg, verdikt in 't opwaerts zwellen
Door 't wasemvocht der aerde en ligte waterbellen.
De zephir stuwt dien rook, die langs de daken dryft,
Tot by den torenmuer, alwaer hy hangen blyft.
| |
[pagina 131]
| |
De maen, wier stralen nu door 't luchtverschynsel booren,
Kleurt met een vurig rood den overstaenden toren:
Gelyk de zonne, wen ze in 't deinzende verschiet,
Nog zylings met een blik haar dagreize overziet,
Den top der bergen, met de planten die er groeijen,
Door 't purprend avondrood doet tintlen en ontgloeijen,
Daer 't woud, met gouden loof getooid vol grootsche pracht,
Haar schemerlicht weêrkaatst, dat wegzinkt voor den nacht.
Intusschen komt een man, dien Bacchus vocht doet stronkelen,
Zyn herberg uit. Hy ziet de torenspitse vonkelen
En deinst verschrikt terug en schreeuwt uit vollen mond:
‘Brand! brand! de toren brandt, hy waggelt op zyn grond!
Op, mannen! burgers, op! De vlam bedreigt uw daken!
Stuit, stuit hare eerste woede of heel de stad zal blaken!’
De burgers, opgewekt door 't jamrend klaeggeluid,
Zien, met verbleekt gelaet, ten open vensters uit
En denken, dat het vuer reeds knettert dóór hun panden.
Zy heffen de oogen op naer kerk- en torenwanden,
Doch sluiten ze weêr digt voor 't yslyk schouwtooneel.
Elk zucht, in 't hart bedroefd, of schreit met luider keel.
Er zyn er, die geknield den heilgen Rombout smeeken
Voor stad en haef. 't Gerucht loopt voort door alle streken.
De holle brandklok klept de menschen op de been.
De huizen worden leêg; men loopt en schoolt byeen
En propt de straten vol, verdrongen de een door d'ander;
Men luistert, gluert in 't rond en vraegt met angst elkander,
Waer toch de brand begon en waer hy 't hevigst woedt?
Men maent zich aen, om niet te klimmen by den gloed,
| |
[pagina 132]
| |
Waer de ingestorte wand de blusschers kon verpletteren.
De trommel wordt geroerd en klep en ratel kletteren;
Men steekt de noodtrompet: de schrik groeit meer en meer.
De burgemeester springt te paerd, rydt op en neêr
Door 't saemgevloeide volk, by 't licht van fakkelvuren,
En Mechlen ziet den nacht van Trojen in zyn muren!
Welk dichter geeft dien ramp in zyn gezangen weêr?
Waerom, helaes! waerom heeft Braband geen Homeer,
Terwyl 't een Ilium in Mechlen heeft gevonden?
Hy valt, de toren valt, sinds eeuwen ongeschonden!
Dat sieraed van de stad; dat kunstwerk, grootsch van styl;
Die zeekre baken voor de schippers op de Dyl;
Dat hemelhoog gevaert, waerby heel Babylonen
Zyn roem verliest! - ‘Welaen, o Mechlens echte zonen,
Brengt water! temt het vuer door 't opgepompte nat!
De heilge Rombout zelf, beschermer van uw stad,
Ziet op u neder, wil zyn toren ondersteunen.
Eens zal men van uw vlyt het heldenvers doen dreunen
En 't nakroost zal verbaesd staen luistren naer 't verhael!’
De bange vrees verdwynt door klem van zulke tael.
Men haelt de ladders, sleept de buizen, vult de tonnen
En pompt den voorraed leêg van duizend waterbronnen.
't Is al in rep en roer: als 't kroost van Danaüs,
Aen 't putten in den poel des zwarten Tartarus.
Men hoost het water op door slangen en door buizen
En schiet het in de lucht; het overstroomt de huizen.
Gelukkig zoo 't de maen bereiken, blusschen mogt,
Of zoo haer wagenglans verdoofd wierd door dat vocht!
| |
[pagina 133]
| |
Een deel der burgery, geklommen op den toren,
Denkt, nader by de maen, van vuer en rook te smooren.
Zy lossen, blind van angst, de brandspuit om zich heen.
Langs alle gaten stroomt het water naer beneên;
Het plast langs trap en gang. Een schipper roept: ‘Och armen!
't Is uit met ons, helaes! wat God zal ons beschermen?
Wy tartten vaek den storm in 't ruime pekelsop
En nu verdrinken wy hier op een torentop!’
Doch 't volk roept van het dak, waer 't gapend zit te kyken:
‘Victorie, mannen! 't lukt! de rook begint te wyken.
Wy zien geen enklen sprank meer vallen op de kerk.
Daer zyn de starren al en klaarder wordt het zwerk.’
En inderdaed de brand is met de wolk verdwenen:
Want de afgeweken maen werd bleek, heeft uitgeschenen,
En deinst al meer en meer voor 't licht der morgenstar.
Weêrhou, o maen, weêrhou het zwenken uwer kar!
De dag is voor Alcmene eens later opgerezen:
Ook deze nacht verdient een dubble nacht te wezen.
Zy houden dapper aen: het overwinnend nat
Wordt op den laetsten schyn van 't maenrood uitgespat,
En de emmers vallen met dozynen naer beneden
En ploffen op den grond, of kneuzen kop en leden
Van menig Mechelaer, die, na dees droeven nacht,
Zyn builen aen den arts vertoont, die met hem lacht.
Met minder woede slaen de losgeborsten vlagen
Op 't rypend koren neêr, in zwoele zomerdagen.
Het water zypelt van den toren, vult de straet,
Zoo dat men halverlyfs als in rivieren waedt.
Daer is geen druppel meer in putten of in grachten.
De Dyle, gansch verdroogd, vreest in haer slyk te smachten;
| |
[pagina 134]
| |
Zy duikt in 't enge bed, kruipt hygend door het zand:
Gelyk toen Phaëton den hemel stak in brand.
Twee wagens komen nu, door magt van volk gedreven,
Aen de afgesloofde schaer een nieuwen bystand geven.
Ze zyn met vochtig leêr en huiden overlaên,
Die, zoo een wyze meent, om dak en muer gedaen,
Het vuer weêrhouden en de vlammen kunnen dooven.
Dat was de laetste hoop! men draegt en sleurt ze boven.
Niet slechts 't gepeupel, maer de vaders van den Raed
Slaen handen aen het werk, en toonen met der daed,
Dat ze, om er leêg te staen, in Mechlen niet regeeren.
Zoo doen de schepens ook en andre hooge heeren.
De kloosterbroeders, met de witte en bruine kap,
Zyn yvrig aen hun taek op ladders en op trap;
De kapucynen zelfs, die by den hoop zich schaerden,
Verzengen willig hier hunne achtbre stekelbaerden:
Zoodanig is de drift, zoo hevig is de zucht,
Om maen en maneschyn te dryven uit de lucht!
Maer, ziet (en 't droef verhael moet elk met schrik bevangen),
Daer valt iets van den top, dat in de lucht blyft hangen
En naer een lichaem zweemt. Zy yzen die het zien
En schreeuwen: ‘Groote God, wat zal ons nog geschiên!
Wie is de ellendeling, die neêrkomt uit den hoogen?
Hy heeft de moedermelk ter kwader uer gezogen.
Hy stort het eerst zyn bloed voor 't dierbaer vaderland.’
Doch iemand van het volk roept van een andren kant:
‘Myn vrienden, 'k merk het al, wat uit de lucht komt naderen:
't Eerwaerdig aengezigt van een der vrome vaderen!
| |
[pagina 135]
| |
Zyn langen baerd! zyn kap! de koord van zyn habyt!
Ja, 't is een kapucyn!’ Elk schrikt en vlugt en mydt
Den val des heiligen, die forsch zyn hoofd en beenen
Gaet breken op den grond en morslen op de steenen.
De burgers sluiten 't oog en wenden 't aengezigt
Bleek af. Doch daer nu reeds het lichaem nederligt,
Wie stortte dus omlaeg van d'oppermuer des torens?
Een vochtige ossenhuid, met langen staert en horens!
O ligtgeloovig volk, door ydlen waen vervaerd,
Hoe kunt ge toch een mensch verwarren met een staert,
De horens van een beest met d'achtbren kop eens paters?
Doch, neen, het luid niet vreemd: gy hebt wel met de waters
Der uitgeputte Dyle een zondvloed op doen gaen
En 't hemellicht bestormd in 't blusschen van de maen!
De dichter zal het feit aen later eeuw doen hooren
En 't nakroost zal nog lang staen lachen by uw toren!
|
|