Oude Vlaemsche liederen
(1848)–J.F. Willems–
AuteursrechtvrijCVII.
| |
[pagina 252]
| |
3
De hertog was ontroerd, hy sprak: ‘Mijn weerde vrouw
Blijf ik weg zeven jaer, aenveerd een andre trouw.
Ik stemme daerin toe; maer bid den heer der heeren,
Dat hy zijn gratie in my zend, dat ik mag wederkeeren.’
4
De hertoginne ziet geleidde haren man
Aen de schepen met verdriet, alwaer hy oorlof nam.
Zy viel hem in den arm, en sprak: ‘O man geprezen,
Bewaer de helft van dezen ring, wil my gedachtig wezen.’
5
De hertog op haer gesmeek nam d'helleft van den ring,
Terwyl de hertogin zeer bedroefd van hem ging
Al binnen haer paleis, met zuchten en met beven.
De hertog voer op reis; hy waer beter thuis gebleven.
6
Een felle wind voorwaer verhief zich op de zee,
Zeil en masten scheurden daer, het brak er al in twee,
't Verdronk er allegaer, behalven 's hertogs schip verheven,
Dat in dat groot gevaer ongeschend alleen is gebleven.
7
Nu voer hy met verdriet zoo menigen langen dag,
En sprak tot zijn gevolg dat aenhief groot geklag:
‘Mijn lieve vrienden gewis laet ons zeilen zonder staken,
't Is even waer het zy, tot wy aen land geraken.’
8
De wind verhief nog meer en de zee werd strang,
Zy voeren op Gods genaê meer dan vier dagen lang;
De mast sloeg midden door: nu moesten zy leed bezuren
Nog in een andre zee van wonderlijke avonturen.
9
Die was hun onbekend, de leverzee genaemd,
Daer geen schepen van hier kunnen varen ongepraemd;
Daer liggen in die zee verwonderlijke steenen,
Die trekken 't lood en stael en houden 't vast met eenen.
10
Daer bleven zy in nood: het was een groot geween,
Het bleef er alles dood, behalven den hertog alleen,
Die raekte uit dit kruis; ten eind van zeven jaren
Kwam hy nog weder thuis met wonder groot bezwaren.
| |
[pagina 253]
| |
11
By deze zee wyd ligt een wildernisse groot,
Daer regeerde toen ter tijd een felle vogel groot,
Als hy 't schip werd gewaer, die dagelijks, zonder falen,
Kwam gevlogen daer, om zijn jongen haes te halen.
12
Die vogel groot van magt genaemd is de griffoen,
Die vloog dag ende nacht omtrent het schip zeer koen,
Zoo dat zy zich niet durfden op het dek begeven,
Of de vogel fel zou hen hebben weggedreven.
13
Die vogel was zeer groot en vreesselijk van kracht:
Eens greep hy een van 't volk en heeft hem in zyn nest gebragt.
Dan sprak de hertog: ‘'t is beter een korte dood te sterven,
'k Ben liever 's vogels spijs dan langer nog te zwerven.
14
Doet wat ik u zeggen zal, sprak de hertog overluid,
't Is mijn begeeren al, naeit me in een ossenhuid,
Legt my dan op het dek, daer naest mijn zwaerd verheven,
Alsdan komt de griffoen, 'k wil aen zijn roof my geven.’
15
By 't krieken van den dag kwam weêr de vogel daer,
En vloog den hertog aen, gelijk hy hem werd gewaer,
Greep hem met snavel en klauw, trok hem meê in den hoogen.
En is met zijnen prooi zijne jongen toegevlogen.
16
Daer lei hy hem in 't nest, en trok op nieuw op buit.
De hertog met zijn zwaerd bevrydde zich uit de huid,
En sloeg de halzen af van 't wonderbaer gebroedsel,
En spoedde zich van daer ter opzoeking van voedsel.
17
Nu was hy in het woud, van 't schroomlijk dier bevrijd;
Daer zag hy op een dag een wonderbaren strijd,
Hy zag twee wilde dieren, een lintworm fel van togten
En eenen grooten leeuw die tegen elkander vochten.
18
De schrik beving hem zeer; hy dacht hier moet ik sneven,
Door lintworm of door leeuw ik moet hier laten 't leven:
Nogtans 'k gaf liever mijn bloed aen den leeuw zijn tanden
Dan my te voelen verworgd door des lintworms banden.
| |
[pagina 254]
| |
19
En met een hertogs moed heeft hy genomen zijn zwaerd,
En met een fellen slag het monster zijnen staert
Afgeslagen zeer koen. Als dit zag de leeuw verheven,
Heeft hy den lintworm toen terstond gebragt om 't leven.
20
Als de lintworm was dood, de leeuw met couragie stijf,
Die sprong van blydschap groot al op des hertogs lijf;
En waer de hertog ging, de leeuw volgde hem getrouwe,
Om hem te geven spijze ving hy 't wild met den klauwe.
21
Eens met bedrukte zinnen zat hy dicht aen de zee,
Daer kwam een schip gevaren, hy bad te gane meê;
Als het volk kwam aen land en den leeuw werd geware,
Zy riepen gelykerhand, laet die felle beeste dare.
22
De hertog rustig sprak: ‘De leeuw zal u niet misdoen.’
In dit schip was de vyand, die kwam gegaen zeer koen
By den edelen hertog fier, en riep met groot vergrouwen:
‘Mijnheer wat doet gy hier? uw vrouw zal morgen trouwen.’
23
De hertog sprak ontsteld: ‘Dees tijding is onwaer;’
Maer de vyand sprak voort: ‘Zy heeft nu zonder vaer
Een anderen in haer zin: en zal u dat niet rouwen,
Dat een ander om gewin zal nemen uwe vrouwe?’
24
‘Het zou my verdrieten zeer, wist ik de waerheid klaer,
Maer wat zou 't baten heer? ik ben te ver van daer.’
- ‘Wat geeft gy breng ik u, al slapend, morgen vroeg
Te Brunswijk voor 't paleis? Als ik uw ziele vroeg?’
25
Dit zeî de vyand snood. De hertog met verdriet:
‘Al is mijn wenschen groot, mijn ziel en geef ik niet.’
Nogtans hy zich bedocht: ‘Of God my wou ontwaken:
Wanneer de leeuw ziet land, kan hy geruchte maken.
26
Met vreeze zeer bevangen sprak hy den vyand aen:
‘Welaen ik ben te vreê; maer de leeuw moet met my gaen.
Gy zult my beloven ziet, te brengen zonder ophouên
En slapend, zonder verdriet, voor 't paleis van mijne vrouwe.’
| |
[pagina 255]
| |
27
De vyand dacht 't is goed. Haest was hy over zee,
En kreeg zeer hoogen moed; maer de leeuw al met onvreê
In 's hertogs armen lag: als 't land begon te naken,
Heeft hy al met zijn klauw gekrabd des hertogs kaken.
28
De hertog alzoo zeere werd wakker op dat pas,
Hy dankte God den heere dat hy verlost nu was.
De vyand was verwoed, hy had zijn spel verloren,
En moest den hertog brengen aen zijn paleis verkoren.
29
Als een bedelaer gewis, belaên met zwaer gepeis,
De hertog met zijn leeuw ging liggen voor 't paleis:
Daer zag hy onbemerkt veel heeren en jonkvrouwen,
Zijn vrouw ter kerke gaen om een ander te trouwen.
30
Dit brak hem schier het herte, hy kost 't verdragen niet,
Aen sommige heeren groot verklaerde zijn verdriet.
Elk hield voor beedlaer hem, niemand en wou hem hooren;
Zijn kleeren waren slecht, hy had het al verloren.
31
Op den noen kwam daer een, hy bad hem vriendelijk
Al om een dronk ter eere van den hertog van Brunswijk.
‘Ga, zeg eens aen de bruid, sprak hy zonder verzeeren,
Zy my een dronksken zend ter minne van haren heere.
32
De bertoginne koen, sprak vriendelijk alsdan:
‘Dit wil ik geerne doen, want hy was eens mijn man;
Die is, eilaes nu dood, God wil zijn ziel gedenken.’
En in een gouden schael liet zy den man inschenken.
33
De knecht ging tot den man, en zeî hem overluid:
‘Voor een gedenkenis zend dezen wijn de bruid.’
De hertog den wijn ontving, en heeft ter zelfden stonde
De helft van haren ring met de schael weêrgezonden.
34
De hertogin op 't zien riep uit met groot getreur,
‘Het is mijn eigen man die bedelt aen de deur.
De stukken beide van den ring heeft zy verheven,
En by den wille Godes zijn ze aen malkaêr gebleven.
| |
[pagina 256]
| |
35
De hertoginne haestig van tafel is opgestaen,
En is met angst en blydschap tot haren man gegaen.
De bruigom was verslagen, en alle zijne vrinden,
Die om voordeel en eere aldaer zich lieten vinden.
36
De feeste was veranderd: de hertog werd gekleed.
Die wondre zake spoedig was door de stad verbreed.
Zoo heeft de hertog fier zijn kroon weêrom verworven;
Maer uitgeput van 't zwerven is hy welhaest gestorven.
37
Hoort met wat liefde groot de leeuw nu was bevaên:
Van 't lijk van zijnen meester wou hy niet henen gaen,
Steeds huilende op het graf betoonde hy grooten rouwe:
Hy hongerde daer uit. Hy was zijn heer getrouwe.
38
De hertoginne van Brunswijk liet komen in 't openbaer
Den hertog zijn kronijk, en stelde een schoon pilaer
Op 't graf van haren man; een leeuw daer op gesneden
Tot aendenken; men ziet 't tot op den dag van heden.
 uns ist in al - ten mae-ren wunders vil ge seit
von hel-den lo - be bae-ren, von grô-zer ku-on - heit.
 hoort toe gy arm en ry-ken men zal u zin-gen pu-re
van (den) her-tog van Bruns wyk en van zijn a - ven tu - re
| |
[pagina 257]
| |
Het rym nogtans levert tusschen de twee gedichten een groot onderscheid; want al ist dat ook in ons lied de verzen veelal zoo wel in het midden als op het einde rymen, de twee laetste slotrymen van elke couplet zullen altyd slepend, de eerste altyd staende geweest zyn: wat men mede in de Goedroen bemerkt, in tegenstelling van het Nevelingen-lied, dat by voorkeur staende rymen heeft. De aenhef der Goedroen is immers volgender wyze, naer de uitgave van Adolf Zieman: E
 wuohs in Irelande ein rîcher kunïc hêr:'ër was' gehei
en 'Sigebant; sîn vater dër hie' Gêr.sîn muoter diu hie
Uote und was ein küninginne:durch ir hôhe tugende so gezam dem rîchen wol ir minne.
Wat den inhoud betreft, ziet men mede hoe innig de hertog van Brunswyk met de oude heldensage verknocht is. De dichting, waerby de held van het stuk van eenen gier naer zyn nest wordt gevoerd om aen des roofvogels jongen tot voedsel te verstrekken, herinnert aen de GoedroenGa naar voetnoot1, waer in den eersten zang de kleine Hagen door eenen grypvogel wordt opgeligt. De stryd met de drake brengt ons Siegfried, den held van het Nevelingen-lied, voor de oogen, terwyl het schenken van den ring door de vrouw en het wederzyds bewaren der helft, oude duitsche gewoonten voorstellen. De leverzee met hare steenen die lood en stael aentrekken, herinnert aen de Reis van sinte Braendaen, welk laetste gedicht mede op oude overleveringen rust. Het christelyk inmengsel ziet men in de rol van den vyand (bo geest), dien de hertog weet te verschalken, als mede dat deze als bedelaer naer 't paleis terugkeert, en aen de gravin laet vragen: zy zou hem eenen drank zenden ter minne van haren vorigen echtgenoot. Doch dit laetste is misschien ouder dan 't gebruik van te drinken op sinte Geertes minne en sint Jans geleide.] |
|