Historisch onderzoek naer den oorsprong en den waren naem der openbare plaetsen en andere oudheden van de stad Antwerpen

[p. 262]

De huysen oft heertsteden buyten cuypen, bynnen de vriheyt van Antwerpen gestaen ende getelt.

Vridach xiij Meys A^o 96.

Item, beginnende buten Croonenborch poorte⁽¹⁾ opt Kiele, den langen Elst, Beerschot omme comende, voerby der Ziekerlieden, met allen den huysen buyten Sint Joris poerte, totten Schijnt toe, by den Nonnen, zijn beuonden in al tsamen, in drien partien getelt, metten Begijnhoue, tselue Begijnhoff op lxxvi heertsteden getelt, coemt in al tsamen iij.^c lxix heertsteden; Onbewoende xij.

tGodshuys vanden Ziekenlieden.

tGodshuys vanden Chartroysen.

(1) Den Kroonenburgtoren, welke toen nog te dier plaetse stond, ziet de lezer hiernevens afgebeeld, volgens eene zeer oude plaet, in houtsnede.

[p. t.o. 262]

[p. 263]

Sabbato xiiij Mey A^o 96.

Item, beginnende vander Nonnen nader List, metter geheelder straten buyten de Kijpdorp poerte, Borgerhout, tot Doerne bruggen toe, omme comende tSinte Willeboorts, na Dambrugge, ende alsoe totter Rooypoerten toe, zijn in al bevonden ij.^c lv heertsteden; Onbewoende iij.

Item, iiij Lazaryhuysen.

Somma van allen den heertsteden, buyten cuypen ende bynnen der vriheit van Antwerpen, loopen vi.^c xxiiij heertsteden.

Ende donbewoende xv.⁽¹⁾

(1) De stad Antwerpen had alzoo, in het jaer 1496, binnen kuips 6162 haerdsteden, en buiten de Stad 639. De optelling van het jaer 1480 bracht het getal der haerdsteden binnen de kuip der Stad tot slechts 5118, waervan 182 onbewoond, en 471 andere heiliggeest- of armenhuizen waren. Buiten de kuip telde men 415 bewoonde haerdsteden, 41 onbewoonde, en 94 van den H. Geest, te samen 550. De Stad had aldus, in den tyd van zestien jaren, 1133 haerdsteden of wooningen bygekregen (want in dien tyd overtrof het getal der haerdsteden zeer weinig dat der huizen).
Doch in 1526 (en volgens de optelling van dat jaer, in een Register van Stads Archief) was het getal der huizen van Antwerpen reeds tot 8785 gestegen, te weten, 7943 huizen binnen de kuip, van welke 'er 1262 met dubbel, 166 met drie, 32 met vier, 15 met vyf, 3 met zes en 5 met zeven haerdsteden waren, daer onder begrepen 211 onbewoonde huizen, 21 Godshuizen (met 156 huiskens of kameren daerin) en 14 kloosters, (met 555 persoonen). Buiten de vesten, doch binnen de vryheid, werden er 777 huizen geteld, waeronder 55 met dubbel, 4 met drie, 3 met vier en 2 met vyf haerdsteden; benevens 30 onbewoonde. Verders had het Beggynhof (buiten de Stad) 65 huizen, namelyk 45 met ééne haerdstede, 10 met twee, 3 met drie, 3 met vier, 3 met vyf, en 1 onbewoond.
Thans (in 1827) telt men binnen de muren van Antwerpen 8453, en in de vyfde wyk (extra muros), 678 woonhuizen (namelyk te St.-Willebrord 391, te Sinte Laureys 207, en op het Kiel 80).