Historisch onderzoek naer den oorsprong en den waren naem der openbare plaetsen en andere oudheden van de stad Antwerpen

[p. 225]

VI.
Charter van Hertog Philips den goede⁽¹⁾ van het jaer 1446, wegens de Borcht.

Philips, bider gratien Godts, Hertoch van Borgondien, van Lottrijck, van Brabant, van Limborch, Greue van Vlaenderen, van Arthoys, van Bourgognie, Palatin van Henegouw, van Hollant, van Zeelant, van

(1) Het hiertegenoverstaende Portrait van dezen Hertog is gegraveerd naer de originele Schildery van Jan Van Eyck, tot de verzameling van den Heer Burgemeester van Antwerpen behoorende, en afkomstig van de fransche famielie des beroemden Colbert's, wier wapenen nog op de achterzyde des panneels gezien worden. Het Stuk schynt tusschen de jaren 1437-1445 te zyn geschilderd, toen de Hertog ongeveer 55 jaren oud en gewoon was het zwarte kostuem te dragen (Duclercq, èdit. du Baron De Reiffenberg Tom. 1, p. 62.). Er bestaet ook eene gravure van het zelve door Louis, te vinden in de verzameling der Hertogen en Hertoginnen van Bourgondie, van Suiderhof, (ter Koninglyke Bibliotheek van Parys berustende in het portefeuille getiteld: ancienne Pairie de France, N^o 1525). De handteekening van Philips is genomen in het Archief van Dijon, op een' Openbrief, gedagteekend Brussel, 8 January 1456.

[p. 226]

Naemen, Mercgreue des heilichs rijcs, heere van Vrieslant, van Salins, van Mechelen. Onsen lieuen ende getrouwen, Hendrick Magnus, onsen Stedehouder van onsen leene, Peeter Van Eycke, gecomitteerde, onsen ontfangher generael van Brabant, meester Peeter Den Beeke, meester van der cameren van onsen Rade tot Bruselen, onsen Raetluyden, ende Meester Ambrosius Van Dynter, onsen Secretaris, saluit. Want vele steden, ende vriheden, ende dorpen, ende singuliere personen, binnen onse landen van Brabant, ende daer buyten in andere landen ghelegen ende gheseten, van ouden tide sculdich ende gehouden sijn geweest, ende noch sijn sculdich ende gehouden, alsoe dick⁽¹⁾ ende menigher weruen, als des te doene ende van noode es gheweest, ende van node ende te doene mach sijn geboeden, te grauen, te ruymen ende te repareeren die grachten van onser Borch tAntwerpen, ende ooc die muren, poerten ende torrens derseluer onser grechte ende Borch met metselrye ende andere behoefte ende refectie in state te helpen houdene, op hunnen coste,

(1) Dik, met het woord weruen verbonden; dikwerven.

[p. 227]

daerom dat sy sijn gepreveliseert, vry ende quijte te sijne enich gelt ofte borchtrecht in onsen tol van Antwerpen te betalen; ende tonser kennesse is gecomen, dat die muren ende thorrens ende poorte onser voers. Borch eensdeels seer veruallen sijn, ende misgaders die grachte onser Borch, die grootelics versant ende met eerde ende alrehande andere dinghen vervuult is, vele nodelijcke refectie tegenwoerdelick behoeuet; ende dat oock sommighe ingesetenen ende poorters onser voers. stat Antwerpen hebben getimmert inde voers. grechte, ende in onsen muren van onse voers. Borch, dwelck Ons ende onsen ondersaten, daeromtrent woonende, in grote achterdeel, last ende scade comen mochte, waret saecke wy in tijts daerop niet en versaghen van behoorlicker remedien: - So eest dat Wy, in bewarenisse ende sterckenisse onser voers. Borch, willende in tijts voersien, ende onser heerlichede gebruycken, betrouwende volcomelijcke van uwer rechtverdicheit, ernstelijck bevelen v ende mechtigen mits dese, dat ghy trect in onse voers. stat van Antwerpen, versiet ende visiteert die grechten

[p. 228]

muren, poorten ende torrens van onse Borch voers.; ende eest saecke, dat ghy bevint eneghe huyse oft andere timmeragie daer inne op onse erue ofte in onse muren gemaect sijnde, die doet weder afbreken dengenen daer aen des te doen sal wesen; daer toe bedwingende met behoorlijcke weghe, daer toe dienende. Maer eest saeke, dat enighe huyse, oft staende werck ende timmeragie, op onse eerue van onser muren ende grechten gemaect sijn, die onse voers. Borch oft grechte niet en letten, soe willecoren Wi, ende tgelieft Ons, dat ghy met denghenen die de voers. timmeragie hebben doen maken, moecht componeren tonser behoef, ende mit hen alsoe ouerkomen, dat de selue timmeragie staende bliue, ende dat si dier saken moegen ghebruicken, alsoo v dat redelic sal duincken; ende voert ane, dat ghy al denghenen, die ghy sult bevijnden sculdech ende gehouden te wesen de voors. grechten te gehelpen ruymen ende veghen, ende te doen repareren de voers. muren, poorten ende torrens, die in state te helpen houden, ende dairom der vryecheit van onsen tol ghebruyken, van onsent wegen

[p. 229]

beseynt, versoekt ende bevelt, datsi terstont, sonder vertreck, ofte binnen enighen bequamen tide, die ghy daer toe selt ordineren, die voers. grechte doen volcomelicke ruymen, ende veghen, ende die voers. muren, poerten ende thorrens in behoirlicken staet repareren, alsoe daertoe behoort, ende sy sculdech sijn te doene, alsoe v sal duncken als van noede behoeft, ter sterckenisse ende bewaernisse onser Borch voers. Niettemin, ofte deghene, die alsoe gehouden ende sculdich sijn de voers. grechten te ruymen ende te veghen, de muren, poorten ende torrens te repareerne, om te scouwen dien arbeyt, ende de costen, die sy souden moeten doen in onse voers. stat van Antwerpen te moeten comen, ofte te seynden omt voers. werck te makene, mar lieuer hadden te componeren: soe eest dat Wy, alsoe verre als ghy ander werclieden moecht venden, die hen des verstaen, ende het vors. werck willen aennemen te makene, bewillecoren, mechtigen ende bevelen te componeren met alle de ghene, die sculdich sijn onse vors. borchtgrechten, ende die muren, poorten en thorens onser voors. Borch

[p. 230]

te repareren, voor alsulcker somme gelds, als v sal duncken dat redelick es, ende sy by onser ende onser ouderen tide, saligher ghedachte, in ghelicke hebben gedaen; by alsoe, dat allentgene vande voors. compositie sal comen, bekeert worde tot de reparatie van de grechten, poorten ende muren vors.; welck ghelt, vande vors. compositie comende, Wy willen, dat onse geminde Thomas Claesens, in onse voors. stat Antwerpen sal ontfanghen, denwelcke Wy daer toe ordoneeren, by dese onse brieuen, quittantie te geuen, daermede men componeert sal hebben; welcke Thomaes ghehouden sal wesen, beide van ontfanc ende uutgeef, ons bescheyde rekening te doene ende bewijs, op de camer van onse Rekeninge tot Brusselen, tallen tyde als hy des van onsen weghe versoecht sal wesen; daeraf Wy willen, dat ghy van hem nempt den behoorelijcken eet, mitsgaders goede borchtochte, alselke als in sulke sake gewoonelijck geschiet, ende mit ouerbrengen van dese onse brieuen ofte vidimus, onser segel autentique, ofte coppye daeraf, op de selue camer van onse Rekening, ofte by acte van onsen

[p. 231]

Secretaris gecollationeert met sertificatie. Waer sake, dat eenighe van de ghene, die ghehouden ende sculdech sijn onser borchgrechten, muren, poorten ende torrens van onser voers. Borch te repareren, ende hunne aengedeelte te maken, ofte doen maken, ofte daer vore te componeren, hem wederspanich maecte, ofte versuimelick bevonden worde, soo willen Wy ende bevelen v, dat ghy dan dien daer toe doet bedwingen van onsen tweghe, met alle behoorlijcke weghen daer toe dienende; ende doet hem vordane trecht van onser tholle betalen, sonder hem vryheit des thol te laten ghebruken, in eenigher manieren. Des torconde hebben Wy onsen segele aen desen brief doen hangen. Gegheuen in onser stat van Brusselen, x daghe in Meerte, int iaer ons Heren m.cccc.xlvi. na der costume ons Hoefs.