Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 8

(1844)–J.F. Willems, [tijdschrift] Belgisch Museum– rechtenstatus



[pagina 103]
Die Rose van Hein van Aken. Sedert ik myn artikel schreef over dezen dichter (Belgisch Museum, IV^e deel, bl. 103), heeft de heer Kausler geheel de Rose, een zinnebeeldige roman, bestaende uit 14224 regels, laten drukken in het tweede deel zyner Denkmäler altniederländscher Sprache und Litteratur, volgens den tekst van het Comburgsche handschriftGa naar voetnoot1. Het spyt my zeer dat die duitsche geleerde zyn handschrift niet heeft vergeleken met datgene 't welk ik in den jare 1825 binnen Antwerpen heb ontdekt, thans in het bezit der tweede klasse van het koninklyk nederlandsch Instituet te Amsterdam, en waerin men een veel beteren en ouderen tekst aentreft. Een afschrift met fac-simile van den aenvang des laetsgemelden codex is voorhanden in myne boekery, en de lust bekruipt my om daeruit eenige bladzyden af te schryven, ten einde men zoude in staet zyn de beide teksten te vergelyken, die schier in elken regel verschillen. Ik geef hier slechts de varianten der vyftig eerste regels. Wie lust hebbe vergelyke het overige.
[pagina 104]
Het seit menech dat in dromeGa naar voetnootVs 1 Niet el en es dan idele gome,Ga naar voetnoot2 Logene ende ongewarechhede;Ga naar voetnoot3 Nochtan heeft men ter meneger stedeGa naar voetnoot4 5[regelnummer] Dicke die drome vonden waer,Ga naar voetnoot5 Ende die dinc gescien daer naer,Ga naar voetnoot6 Alsi in drome waren gesien.Ga naar voetnoot7 So wie dat wille houden in dien Dat ic doer ben ende sot,Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Ine houde drome niet over spot.Ga naar voetnoot10 Men hefse dicke waer ondervonden,Ga naar voetnoot11 Alse wie horen wel orcondenGa naar voetnoot12 Enen auctoer, die Macrobes hiet.Ga naar voetnoot13 Hine houtse over logene niet,Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Die bescreef dat visionGa naar voetnoot15 Van den coninc Scipion.Ga naar voetnoot16 Te minen rechten .xx. jaren, Alse minne neemt, al sonder sparen,Ga naar voetnoot18 Van jongen lieden haren tsens,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Doe lagic in een groet gepensGa naar voetnoot20 Op mijn bedde, ende wert bevaenGa naar voetnoot21 Met enen slape; also saenGa naar voetnoot22 So quam mi een droem te voren, Dien gi hier selt mogen horen,Ga naar voetnoot24
[pagina t.o. 104]
Bl. 104
[pagina 105]
25[regelnummer] Van woerde te woerde, ende anders niet, En si algader so gescietGa naar voetnootVs 26 Gelijc die droem mi dede verstaen;Ga naar voetnoot27 Dies gijt selt teer van mi ontfaenGa naar voetnoot28 Salic u in Dietsche ontbendenGa naar voetnoot29 30[regelnummer] Den droem, dien gi al waer selt venden.Ga naar voetnoot30 Ware vrouwe ochte here, die vrien woude,Ga naar voetnoot31 Hoe men dit boec heten soude:Ga naar voetnoot32 Die Rose seggic dat heten sal,Ga naar voetnoot33 Want daer es in besloten al 35[regelnummer] Die art van minne geellike.Ga naar voetnoot35 Die materie es scone ende rike. Nu moete God onse here gevenGa naar voetnoot37 Dat hare, daer ict dore op hevenGa naar voetnoot38 Hebbe, moete behagen alsoe,Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Dat sijt ontfa, so waer ic vroe,Ga naar voetnoot40 Want icse vor al die werelt minne:Ga naar voetnoot41 Hets recht, want sijs rose van minen sinne.Ga naar voetnoot42 In minen drome, daer ic in lach,Ga naar voetnoot43 Dochte mi dat ic die werelt sachGa naar voetnoot44 45[regelnummer] Scone versiert ende al vergroit,Ga naar voetnoot45 Die al den winter was vermoit;Ga naar voetnoot46 Ende dat was in meyes tideGa naar voetnoot47 Dattie voglen waren blide;Ga naar voetnoot48
[pagina 106]
Die bome worpen nuwe blat,Ga naar voetnootVs 49 50[regelnummer] Die erde wart van dauwe nat,Ga naar voetnoot50 Die den winter verdort stoet.Ga naar voetnoot51 Si acht nu wel lettel goet Wat hare die felle winter weet, Maer parert hare nu gereet, 55[regelnummer] Ende gaet haer behagelike versieren. Si maect van meniger manieren Cleder, meer dan .c. paer, Van cruden, van blomen, dats waer, Roede, gelu, wit, ende groene; 60[regelnummer] Sie siert hare in allen doene; Die voglen singen menechfoude, Die dore des felles winters coude Hebben in bedwange gelegen, Die hebben nu te lange geswegen. 65[regelnummer] Beide nachtegale ende calandren, Die papegay oec metten andren Die singen menegerande noten, Daer si sitten met haren roten.Ga naar voetnoot68 In desen tiden souden minnen 70[regelnummer] Die jonge lieden in allen sinnen, Dore den over soeten tijt Die danne es in die werelt wijt. Hi es al te hart ende vol van nide Die niet en mint in desen tide. 75[regelnummer] In desen tide so was dat icke Lach ende droemde .i. lanc sticke. Mi dochte alsoe, daer ic lach, Dat het vroech was ane den dach, Ende ic stont op sonder vernoyen,Ga naar voetnoot79 80[regelnummer] Ende ginc mi cledren ende scoyen, Ende dwoech mine hande mede;Ga naar voetnoot81 Ute enen ziede dat ic doe dedeGa naar voetnoot82
[pagina 107]
Een cleine zelverijn naeldekijn, Dat zuverleker nine mochte sijn. 85[regelnummer] Doe vessemdic die naelde saen,Ga naar voetnootVs 85 Ga naar voetnoot85 Ende bem dus uter stat gegaen Allene, vestende mine mouwen, Om dat ic horende woude scouwen Der voglen zanc, die menechfoude 90[regelnummer] Sere songen achter woude. Om den zoeten nuwen tijt Soe hadden si so groet delijt, Dat si sere te stride songen, Elkerlic na sire tongen. 95[regelnummer] Dus gingic na haren zanc Horende, ende mi ne dochte niet lanc Dien wech, dien ic ginc hene sciere.Ga naar voetnoot97 Ic quam gaende op ene riviere,Ga naar voetnoot98 Die neven ene heide stoet. 100[regelnummer] Doe quam mi in minen moetGa naar voetnoot100 Dat ic mi woude daer gaen meyenGa naar voetnoot101 Op die riviere in die valeyen, Die alse een caerstael was claer,Ga naar voetnoot103 Ende couder oec, weet vor waer, 105[regelnummer] Danne wesen mochte enige fonteine. Een lettel mindre dan die Seine Was die riviere sekerlike; Si quam gelopen dapperlike Van enen berge, die daer stoet. 110[regelnummer] Mi donct dat, in minen moet, Dat ic nie ne hadde gesienGa naar voetnoot111 Die riviere, in allen dienGa naar voetnoot112 Dat ic in mi gemerken conde, Die scoenre was tote op dien gronde, 115[regelnummer] No so fijn, noch so claer. Doe gingic hare een bet naer,Ga naar voetnoot116
[pagina 108]
Om te dwane mijn anscijnGa naar voetnootVs 117 Daer in, ende die hande mijn. Doe sagic den gront altemale 120[regelnummer] Gepaveit met stenen wale. Die stat was scone in alre wijs:Ga naar voetnoot121 Het sceen een erdersce paradijs, So wel behagede mi die stat. Die praierie was oec natGa naar voetnoot124 125[regelnummer] Van soeten coelen dauwe. Die stat besagic herde nauwe, Want si mi behagede wale. Doe gingic al twater tale,Ga naar voetnoot128 Mi meyende in die praierie, 130[regelnummer] Diere gelike en sagic nie. Doe ic een luttel badde gegaen, Sagic vore mi .i. vergier staen, Dat groet was ende harde wijt, Oec waest gesloten ende gevrijtGa naar voetnoot134 135[regelnummer] Met starken ende met hogen muren, Wel gehouwen met figuren, Ende met beelden gescreven wale,Ga naar voetnoot137 Daer ic u gerne altemale Die figuren ave verseide,Ga naar voetnoot139 140[regelnummer] Constic met eneger behendicheide: Nadien dat si mi gedaenGa naar voetnoot141 Dochten, salic doen verstaen. Die ierste beelde hiet Haettie,Ga naar voetnoot143 Die geweest heft oit ende ie 145[regelnummer] Van ernessen dat irste begin.Ga naar voetnoot145 Verbolgen stoetse in haren sin;
[pagina 109]
Sere bedect ende harde fel So sceen die ymagene wel. Sine was niet te gereke wale,Ga naar voetnootVs 149 150[regelnummer] Mare ontsent sceen soe altemale;Ga naar voetnoot150 Soe hadde int voerhoet menege lese,Ga naar voetnoot151 Ende op gescurst was hare die nese;Ga naar voetnoot152 Lelec was si ende verronst mede; Si stoet verwimpelt daer ter stede 155[regelnummer] Met enen doke onsuverlike; Neven hare stont sekerlike Ene ymagene, anders gedaen; Boven hare so sagic staen Haren name, dien ic las, 160[regelnummer] Dattie beelde geheeten was Felheit, ende een ander mede Stoet daer op tere andre stede, Die geheten was Dorperheit:Ga naar voetnoot163 Si hadde al selke lelecheit, 165[regelnummer] Alse daden die vorste beide. Groet sceen wel hare quaetheide; Si sceen oec wel vol hovarden Ende quaet sprekende ende vol onwarden.Ga naar voetnoot168 Wel conste hi betrecken, en trouwen,Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Die selke beelde conste houwen; Want wel sceent, ane hare gemake, Dat was ene dorpre sake, Ende een wijf al vol onneren, Die hare ter doget nine wilt keren. 175[regelnummer] Hier na sagic gehouwen daer Ende betogen, dat was waer,Ga naar voetnoot176 Giricheit, die niet en geeft, Machse, den dach datse leeft:
[pagina 110]
Dese es die den lieden doet 180[regelnummer] Over een vergaderen tgoet, Ende perssemen leert, ende vercopen,Ga naar voetnootVs 181 Ende vergaderen tgelt met hopen. Dits die gene die doet stelen Den dief, die bi sire kelen 185[regelnummer] Wert gehangen ter meneger stat. Dese es oec die toe brenget dat, Dat men den lieden rovet thare. Dese maect oec openbare Groete gedingen ende sware; 190[regelnummer] Oec maect si menegen makelare,Ga naar voetnoot190 Die, beide heren ende vrouwen, Hare goet af steken met ontrouwen, Ende hare erfenesse doen vercopen, Om dat sijt te gadere hopen. 195[regelnummer] Lelec was dese beelde gedaen: Si sat, alse die mochte staen Qualec, ende beidde harre bringeren Met crommer hande ende met vingeren; Want hare herte na el en stoetGa naar voetnoot199 200[regelnummer] Dan nader andre liede goet. Dits dat hare sin verteert, Want sijt vore alle dinc begeert. Naest Girichheit stoet Vrecheit, die oec begert dat goet: 205[regelnummer] Si was mager ende bleec; Den doden si bat geleec Van hongere, dan iemen el. Het sceen an hare varuwe wel Dat si luttel goet verteerde, 210[regelnummer] Maer altenen den penninc geerde. Sie onder sperde dicke hare kele; Sie soep wellinge van gerstinen mele,Ga naar voetnoot212
[pagina 111]
Niet so vele dat hare besloet. Sine at niet el dan gerstijn broet, 215[regelnummer] Ende tallen dien dat si nochtan So mager was, sone hadsi an Mar enen roc, die menich gat Hadde, die te meneger stat Was geboet met ander doken.Ga naar voetnootVs 219 220[regelnummer] Men hadde lange moegen soken Eermen vonden hadde die vloe;Ga naar voetnoot221 Hi was te gleden alsoe.Ga naar voetnoot222 Op een recke, bi haerre siden,Ga naar voetnoot223 Hinc .i. mantel van ouden tiden, 225[regelnummer] Ende van brunette .i. rockelkijn, Dat niet bloeter en mochte sijn. Ic segge u, in warger dinc,Ga naar voetnoot227 Dattie mantel, die haer hinc, Met bonten gevoedert nine was; 230[regelnummer] Maer die vodre, geloeft mi das,Ga naar voetnoot230 Was lammerin, out ende swart, Swaer te dragene ende hart. Si haddene wel gehadt .x. jaer; Maer selden droech sine, dat es waer; 235[regelnummer] Want int herte hadt hare getenGa naar voetnoot235 Een gat, haddi iet versleten; Want haddi gewesen quaet, Eer Vrecheit, dat verstaet, Enen nuwen hadde gecregen, 240[regelnummer] Hadde sire lange sonder gelegen. Vrecheit so hilt in die hande Ene borse, met enen starken bande, Die si harde vaste sloet: Si en warre, om gene noet 245[regelnummer] Die si hadde, daer toe gegaen. Selden was die borse ondaen,
[pagina 112]
Omme enege becommerthede, En ware of sire iet in dede. Daer na so stoet vort betogen 250[regelnummer] Nidicheit, die noit in hogen En wert aen dinc die si vernam: Si wert altoes erre ende gram Ende vertoech alle scaden. Niet en stoet hare bat in stadenGa naar voetnootVs 254 255[regelnummer] Dan alsi enen goeden man Sach comen toren ende lachter an,Ga naar voetnoot256 Ocht oec menich swaer verlies: Sere verblidde si hare dies; Ocht alsi enich geslachte sach, 260[regelnummer] Dat oit vorbare te wesene plach,Ga naar voetnoot260 Vallen ochte te nieute gaen: Daer omme so verblijdde si saen, Ende hads feeste ende groet spel. So quaet was si ende so fel. 265[regelnummer] Maer alsi sach enen man Die ere ende goet gewan, Met duechden ende met behendichede, Ochte met enicherande wijshede, Dat gave hare sware avonture. 270[regelnummer] Nidicheit heeft selke nature, Dat si te niemene en draget minne, So fel es si in haren sinne. Sine heeft maech, dien si vrient si, Noch haren vader, gelovets mi, 275[regelnummer] En woudse dat gesciede goet, Si en souds in haren moet Hebben toren ende leet. Dat si dus quaet es ende dus wreet Dat loent si haer selven al. 280[regelnummer] Alse iemene gesciet goet geval
[pagina 113]
Waent si altemale ontsinnen, Ende edt van rouwen hare herte binnen. Si es die niemen goeds en an. Men vint engenen so goeden man 285[regelnummer] Niewerinc, te gere stat,Ga naar voetnootVs 285 Mochte si wel si en dade dat Dat hi ten groten scande quame, Ende lachter hadde ende blame. So quaderhande so es si 290[regelnummer] Ende so vol venins daer bi. Ic sach daer Nidicheits figure Hebben ene leleke faiture;Ga naar voetnoot292 Lelic sachse, dat weet wel, Alse die nidich was ende fel. 295[regelnummer] An hare messtont harde vele;Ga naar voetnoot295 Si sach beide losch ende scele,Ga naar voetnoot296 Niemene en mochse besien wale: Hare een oge loecse telken male; Van groter felheit, dien si droech, 300[regelnummer] Die es te vele ende meer dan gnoech. Na Nidicheit so stoet verheven Serecheit ende wel bescreven.Ga naar voetnoot302 Ane hare varuwe so sceen gnoech Dat si rouwe int herte droech; 305[regelnummer] Si was gelu ende bleec; Van varuwen si wel geleec Ende van gedanen Giricheiden.Ga naar voetnoot307 Si was gelu van magerheiden, Ende van onwillen, die si sach, 310[regelnummer] Verswinde hare herte nacht ende dach.Ga naar voetnoot310 Noit en was martelare In tormente also sware,
[pagina 114]
Noch in heerscap also groet,Ga naar voetnootVs 313 Noch in so over groete noet 315[regelnummer] Alse Serecheit hebbende sceen. Si weende ende droefde al in een, Ende sine woude hare vertroesten niet, so wat feesten dat si siet. Si sceen wale een sericge sake,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] Ende die sere leefde met ongemake. Sie wranc hare hande ende trac haer haer;Ga naar voetnoot321 Sie dreef harde groet mesbaer. Hare cledre waren harde quaet, Want si hadse, dat verstaet, 325[regelnummer] Met haren handen gescoert ontwee. Te moede was hare alsoe wee; Haer haer hadsi uut getrocken; Dat lach bi hare met groten locken. Hare luste luttel enich spel, 330[regelnummer] Soe rouwich sceense ende so fel;Ga naar voetnoot330 Feeste te makene was hare onmare,Ga naar voetnoot331 Want spel ende rouwe sijn contrare. J.F. WILLEMS.	voetnoot1 Tot dus verre zyn slechts de 656 eerste bladzyden van dit tweede deel in het licht verschenen (1 april 1844). Waerschynelyk zal de geleerde schryver in de later te drukken aenteekeningen nader verslag geven van zyne handelingen ten dezen. voetnootVs 1 Het seit, Var. Het is geseit. voetnoot2 Niet el en es, niet anders is, Var. niet ne es. - Gome, waen. voetnoot3 Ongewaerechhede, Var. onwaerhede. voetnoot4 ter, Var. te. voetnoot5 Dicke, Var. dicken. voetnoot6 Dinc, Var. dinghen. Alsi, Var. also si. voetnoot7 So wi dat wille houden, Var. so wi so wille houde mi. voetnoot9 Dat ic doer ben ende sot, dat ik door (gek) ben en zot, Var. weder so ic si vroet no sot. voetnoot10 Ine, ik en, Var. in. voetnoot11 Var. Men heeftene so dicken ondervonden. voetnoot12 Wie horen wel, wy wel hooren, Var. wi wel horen. voetnoot13 Auctoer, Var. meester. - Macrobes, Var. Macrobius. In 't fransch by Lenglet Dufrenoy en by Méon staet Macrobes. voetnoot14 Var. Die drome voor truffen ne hilt, in 't fr. qui ne tient pas songes à lobes. voetnoot15 Die bescreef, Var. want hi bescreef. - Vision, Var. visioen. voetnoot16 Var. Dat droemde den coninc Cyprioen, fr. qui avint au roi Scipion. voetnoot18 Al sonder sparen, Var. te waren. voetnoot19 Tsens, Var. cheins. voetnoot20 Var. So lach ic in een groet ghepeins. voetnoot21 Op, Var. up. voetnoot22 Enen, Var. eenen. - Saen, Var. zaen. voetnoot24 Var. Also ghi hier zult moghen horen. voetnootVs 26 Var. Dan also ghelijc hi es ghesciet. voetnoot27 Var. Die droem dede mi verstaen. voetnoot28 Dies gijt selt teer, gelyk gy 't spoediger zult. Var. Dies suldijt teer. voetnoot29 Var. Ende ic salt u in dietsche ontbinden. voetnoot30 Die gi al waer selt venden, Var. die ghi waer zult vinden. voetnoot31 Var. Ware oec yemen die vragen woude, in 't fr. Et se nulz ou nulle demande. voetnoot32 Dit boec heten, Var. dit boec heeten. voetnoot33 Seggic dat heten. Var. Segghic dat heeten. voetnoot35 Var. Dien aert van minnen gheheelike. voetnoot37 Here, Var. Heere. voetnoot38 Opheven, Var. Upheven. voetnoot39 Var. Hebben moete behaghen so. voetnoot40 Var. Dat soet ontfa, dies ic ware vro. voetnoot41 Vor al die werelt, Var. voer al die weerelt. voetnoot42 Var. Hets recht, ghi sijt vrouwe van minen zinne. De tekst van het Amsterdamsche HS. is hier veel beter en ook getrouwer aen het fransch: qu'el doit estre Rose clamée. voetnoot43 Doer ik in lach, Var. aldaer ic lach. voetnoot44 Die werelt, Var. de weerelt. voetnoot45 versiert ende al vergroit, Var. verchiert ende ghegroit. voetnoot46 Was vermoit, Var. stont vermoeit. voetnoot47 Var. Ende dit was recht in meye tide. voetnoot48 Dattie voglen, Var. dat alle voghelen. voetnootVs 49 Var. Ende bome uutworpen niewe blat. voetnoot50 Die erde, Var. Ende derde. voetnoot51 Var. Die in den winter verdorven stoet, in 't fransch: qui sunt sec tant cum yver dure. voetnoot68 Roten, benden, scharen. voetnoot79 Sonder vernoyen, zonder verdriet. voetnoot81 Dwoech, waschte. voetnoot82 Ziede. Het fransch heeft hiervoor aiguillier, naeldekoker. voetnootVs 85 Nine, niet en. voetnoot85 Vessemdic, in 't Comburgsche HS. vademde ic. voetnoot97 Sciere, spoedig. voetnoot98 Op ene riviere, op den boord eener rivier. voetnoot100 Moet, gemoed, zin. voetnoot101 Meyen, vermeijen. voetnoot103 Carstael, kristael. voetnoot111 Dat ik nimmer en had gezien. voetnoot112 In allen dien, onder al de dingen (herinneringen). voetnoot116 Een bet naer. Thans zou men zeggen: een beetjen nader. voetnootVs 117 Dwane, wasschen. voetnoot121 Stat, plaets. voetnoot124 Praierie, fransch prairie. voetnoot128 Al twater tale, al 't water af (afdalende), nederwaerts. voetnoot134 Gevryt, beschut. voetnoot137 Gescreven, afgebeeld. voetnoot139 De figuren van wilde opzeggen. Ave, van, af. voetnoot141 Gedaen, in gedaente voorgesteld. voetnoot143 Haettie, haet. voetnoot145 Van ernessen, van gramschap; beter errenesse, waervan nog: in erren moede zyn. voetnootVs 149 Sine was niet te gereke wale, in 't fransch: si n'estoit pas bien atornée (by Lenglet Dufresnoy aornée). Zie ook Kiliaen, verbo Ghereke. voetnoot150 Ontsent, ontzind. - Soe, zy. voetnoot151 Lese, groef, voor. In 't hoogduitsch Gleis. Zie Bremisch-Nieders. Wörterbuch, verbo Lese. voetnoot152 Nese, neus. voetnoot163 Dorperheit, in 't fr. Villennie. voetnoot168 Vol onwarden, vol verachting. voetnoot169 Betrecken, de gelaetstrekken afbeelden; - en trouwen, trouwens. voetnoot176 Betogen, betuigd, vertoogd. voetnootVs 181 Perssemen, woekeren. voetnoot190 Makelare, by Kausler Martelare, in 't fr. qui les trichéors fait, wat wederom voor het Amsterdamsche HS. getuigt. voetnoot199 El, anders. voetnoot212 Sie soep wellinge van gerstinen mele, zy zoop welling van gersten meel, in 't fr. qui ne vesquist fort que de pain petri à lessu fort et aigre. voetnootVs 219 Geboet, gelapt. voetnoot221 Vloe, vlouwe, strik, naed. voetnoot222 Te gleden, uitgegleden, uitgesleten. voetnoot223 enz., in 't fr. Delez li pendait ung mantiaus à une perche greslete et une cote de brunette. voetnoot227 In wargen, in wariger, in ware. voetnoot230 Vodre, voeder. voetnoot235 Geten, geëten, gegeten. voetnootVs 254 Niet kwam haer beter te stade, niets kwam haer beter. voetnoot256 Toren ende lachter, verdriet en smaed. voetnoot260 Dat oit vorbare, dat altyd voornaem. voetnootVs 285 Niewerinc, nergens, - te gere stat, te geener plaetse. voetnoot292 Faiture, gezicht, engelsch feature. voetnoot295 An, gunde. voetnoot296 Losch, scheef, fr. louche. voetnoot302 Serecheit, in 't fransch Tristesse. - Wel bescreven, goed uitgebeeld. voetnoot307 Van gedanen, van gedaente. voetnoot310 Verswinde, verzwymde, Var. verdwijnde. voetnootVs 313 Heerscap, by Kausleur eerscap; lees erscap, want in den franschen tekst staet er grant ire. voetnoot319 Sericge, Var. drouve. voetnoot321 Trac, Var. sleet. voetnoot330 Rouwich, Var. seerich. voetnoot331 Onmare, afkeerig.

Vorige Volgende

Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 8

Die Rose van Hein van Aken.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

auteurs