Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 4

VI. Haen Thorers saga.
Van het midden der tiende eeuw.

Thorer was een arm man, die rondreisde, en in de eene landstreek verkocht hetgeen hy in een andere had aangekocht. Daer hy eens hoenders uit het zuiden des lands

[p. 406]

medebragt zoo kreeg hy den bynaem van Haen. Eindelyk werd hy zeer ryk, en om zich verzekering en rust te verschaffen, wyl hy nergens wel gezien was, stelde hy aen Armgrim, eenen godordsman (landoverste) voor, dezens zoon Helge op te voeden en de helft zyner goederen te geven, mids hy hem wilde beschutten. Armgrim nam dit voorstel aen.

Eenige jaren daerna landde een Norweegsche schipper, genaemd Oern, in Borgfiorden. Tunguodd, de opperbestierder dier streek, was gewoon ter verkoopplaets te komen om den prys te bepalen tot het verkoopen der waren, en niemand zou hebben durven komerschap dryven eer hy daer was. Tunguodd liet Oern zulks weten, doch deze antwoordde dat hy zelf heer en meester over zyn goed was, waerop Tunguodd aen het volk verbood met hem handel te dryven, of hem zelfs eenigen onderstand te verschaffen. Maer daer woonde in de zelfde streek een geacht man, geheeten Blundketil, die zoo ryk was dat hy dertig pachters op zyne bezittingen telde. Deze trok zich Oern aen, wiens vader hy gekend had, en vervoerde met honderd paerden de koopwaren naer zyne hofstede.

Tunguodd liet dit gebeuren. Dien zomer was er in het gansche land weinig gras gewassen. Blundketil liet aen zyne pachters weten dat hy een toevoer van hooy van al zyne pachthoeven begeerde, en dat hy zou bepalen hoe veel vee elke pachter slachten mogt. Toen de winter kwam was er hooygebrek. De pachters hadden niet zooveel vee geslacht als hy bepaeld had, en kwamen nu, de een na den ander, by hem om hooy te krygen. Hy hielp er eenigen; doch toen hy er zelf niet meer derven konde, ging hy naer Haen Thorer, by wien er overvloed was, om er te koopen. Blundketil bood hem de volle waerde en nog geschenken daer toe; maer hy antwoordde dat

[p. 407]

hy er geen had. De voedsterzoon Helge zeide: ‘ja wel!’ en voerde hem naer de plaets waer het hooy lag. Blundketil boodt nog altyd geld, doch daer de andere steeds weigerig bleef, nam hy met geweld eenig hooy mede. Daer op reist Thorer naer Arngrim en naer Tunguodd, en vordert van hen dat zy Blundketil in regte betrekken; maer vergeefs, want de jonge Helge vertelde hoe het met de zaek gelegen was. Eindelyk gelukt het Thorer om Tunguodd's pas te huis gekomen zoon, Thorvald, te bewegen zyne zaek door te zetten, onder gelofte van hem de helft zyns vermogens af te staen. Met een gevolg van dertig man reist Thorvald naer de hofstede van Blundketil, en verlangt vergoeding van hem, die hem dan ook zoo ruim aengeboden wordt, dat Thorvald er meê te vreden wil zyn; doch Haen Thorer begeert nog bovendien dat Blundketil in regte aengeklaegd worde, en de straf van een' roover zal ondergaen. Deze werd zoo rood als bloed in het aenzicht en stapte in zyn huis. Als de Norweger Oern die opwelling van gramschap zag, greep hy zynen boog en schoot midden in den hoop van het volk, waer hy juist den jongen Helge trof. De overigen trekken achteruit, doch vereenigden zich met Helges vader en keeren te samen, opgehitst door Thorer, in den nacht te rug, en verbranden Blundketil met al zyn volk, zonder naer eenig voorstel van verzoening te willen hooren.

Op den zelfden nacht, dat de hofstede verbrandde, droomde de zoon van Blundketil, Herstein, die by een man, genaemd Thorbiorn, werd opgevoed, dat zyn vaders wooning in vuer en vlam stond. Hy liep er heen, doch kwam te laet. Thorbiorn had van Tunguodd, toen zy eerst by hem gevlucht waren, belofte van hulp gekregen. Hy reed ook wel met hen naer den rookenden brandhoop, doch toen hy van daer ging, nam hy een halfverbranden berkenboomstam, reed met dit vurig

[p. 408]

houtstuk om de plaets, zich keerende naer den kant der zonne, en zeide: ‘Dit land neem ik voor my, want hier is geene bebouwde stede; hoort dit, gy getuigen.’ Daerop reed hy heên. Thorbiorn moest nu op anderen raed denken. Onverwyld liet hy al het vee te samen dryven, en trok daermeê naer Thorkell Trefill. Deze, die niets wist van al wat er voorgevallen was, meende dat het hun alleen aen voeder ontbrak, en beloofde aen den zoon des ryken Blundketils allen bystand. Men vatte hem by het woord en droeg hem de zaek voor. Hy was wel zeer verlegen toen hy begreep dat hy met zulke vermogende hoofdmannen zou moeten stryden, raedde hun nogtans aen zonder vertoeven naer Gunnar Hlifarsen te reizen, eenen dapperen doch niet zeer ryken man, om diens eenige dochter voor Herstein in huwelyk te vragen. Thorkel gaet mede. Zy komen 's nachts by Gunnar's wooning en kloppen aen. Gunnar laet hun door zynen knecht verzoeken dat zy binnen zouden komen en uitrusten; maer zy dwingen den knecht wederom in huis te gaen en zynen meester buiten te roepen. Gunnar komt in zyn hemd uit, met linnen onderbroek, zwarte schoenen, zynen mantel om hem geworpen, en een zweerd in de haad. Zy zetten zich in het donker, en by zeer koud weêr, voor het huis neder, en Thorkell begint straks voor Herstein de dochter van Gunnar te vragen. Deze zegt dat hy daerover moet nadenken en vrouw en dochter raedplegen; doch Thorkell wil van geen uitstel hooren, en bedrygt hem met zyne vyandschap. Gunnar gaf toen zyn jawoord, en nu vertelde men hem de dood van Blundketil. Gunnar geliet zich als of hem daeraen niet gelegen lag. Gezamendlyk gingen zy nu op weg naer Thord Geller, een' nog veel vermogender hoofdman, by wien de dochter van Gunnar werd opgevoed, en wiens toestemming ook moest worden

[p. 409]

verkregen. Hy verloofde almede zyne voedsterdochter eer hy vernam wat er gebeurd was, en zoo werd men dan ook van zynen bystand verzekerd. Acht dagen daerna zou de bruiloft plaets hebben. Op dit feest steeg Herstein voor den disch op eenen steen en sprak: ‘Ik beloof: eer de althing van dezen zomer ten einde loopt zal ik, of een vonnis bekomen waerby Arngrim schuldig voor God wordt verklaerd, of wel het regt erlangen zelf myne zaek met hem af te doen.’ Nu stond Gunnar op en sprak: ‘Ik beloof: eer de althing van dezen zomer ten einde loopt, zal ik Thorvald, Odd's zoon, doen uit het land bannen, of wel het regt erlangen zelf myne zaek met hem af te doen!’

Beide partyen bragten nu hun volk te samen. Aenvankelyk wilde Thord Geller de anderen doen dagen op den thing (het geregt), welke het aldernaest by de moord-brandstede lag, doch Tunguodd belette hem, met vier honderd man, den tocht over Hvidaa; weshalve Thord Geller de zaek overbragt by den althing. Daer had hy de grootste schaer, en verhinderde Tunguodd op de dingstede te komen. Na dat er zeventien van diens volk gevallen waren, kwamen eenige goede mannen tusschen beiden, en de zaek eindigde gelyk Thord Geller het gewild had. Arngrim en Haen Thorer werden schuldig verklaerd, en Thorvald voor drie jaren uit het land gebannen. Haen Thorer wilde evenwel Herstein overvallen doch werd van hem verslagen. Thord Geller bragt ondertusschen te wege, dat er meermaels, in elk vierdedeel des lands, thingen zoude gehouden worden, alzoo het gevaerlyk was op een verre afgelegen thing te regt te gaen. Eenigen tyd daerna bezocht Thorodd, tweede zoon van Tunguodd, de tweede dochter van Gunnar Jofride, haer vader afwezig zynde. Gunnar verraste het paer, en toen de jongeling vervolgens haer voor zyn

[p. 410]

bruid vroeg werd hy afgewezen, deels om dat hy de zoon van een vyand was, deels wegens zyn gehouden gedrag.

Kort daer na wilde Tunguodd Gunnar overvallen, die op Blundketils voormalige erf gebouwd had, dewyl Tunguodd, volgens zyn bovenvermeld gedrag, op dat goed een eigendoms regt meende verkregen te hebben. Gunnar zat dikwyls alleen t'huis, zich verlatende op zynen boog, dien hy dan ook zoo goed wist te behandelen dat slechts Gunnar van Hlidarende met hem daerin gelyk stond. De zoon zou den vader met negentig man te gemoet komen, doch ging eerst by Gunnar, en ontdekte hem alles, waerdoor hy van dezen de belofte ontving van zyne dochter te mogen trouwen, en vervolgens zyn vader dwong zich met hem te verzoenen. Den volgenden winter voer Thorodd naer Norwegen, om zynen broeder op te zoeken, wat hem echter niet gelukte. De oude Tunguodd stierf van verdriet, na bevolen te hebben dat men hem op Skaneyarsveld begraven zou, ten einde hy van daer de gansche landtong mogt kunnen overzien.

[Naer het Deensch van P.E. Muller.]

J.F. WILLEMS.