Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

[p. 259]

Verklaringen wegens het graf van eenen reus, te Rotselaer.

In geheel het noorden, en ook in ons land, bestaen er overleveringen of verhalen van reuzen. Onze oude historieschryvers, inzonderheid Marcus van Vaernewyck, vertellen de zonderlingste daden van eenigen derzelven. Te Antwerpen wyst men nog een reuzenhuis aen, en ziet men het beeld van Brabo of Antigoon op een der poorten aen de Schelde pryken¹, terwyl men aldaer gewoon is, by groote feesten, een reuzenbeeld om te voeren, hetwelk met zorg bewaerd wordt in een der gebouwen van die stad. Men twyfelde in vorige tyden zoo veel te minder aen hetgene er verteld werd van den reus Antigoon, daer men zyne gebeenderen (zoo het hiet) ten raedhuize van Antwerpen nog zag opgehangen. Volgens het Chronicon Wormatiense heeft keizer Frederik ten jare 1488 het graf van eenen reus binnen de stad Worms bezocht, dien het volk den hoornen Siegfried noemde, de held van het Niebelungenlied²,

Joannes Goropius Becanus beweert nogthans, in zyne Gigantomachia, dat er nergens overblyfsels van reuzen gevonden worden, terwyl Joannes Cassanio, in een boek-

1 Het oud verhael wegens den oorsprong van Antwerpen en het gevecht tusschen Antigoon en Brabo is medegedeeld door Mone in zynen Anzeiger, 1834, bladz. 155.

2 Grimm's Deutsche Wälder, I, bladz. 320, en Deutsche Heldensage, bladz. 301.

[p. 260]

jen, dat ik bezit¹, juist het tegenovergestelde gevoelen staende houdt. Wy hebben geen lust om over de zaek in het breede te handelen, doch laten hier eenige getuigenissen volgen, die bewyzen, dat men te Rotselaer, in de laetste helft der zeventiende eeuw, eenige reusachtige gebeenderen opgegraven heeft, het mogen dan overblyfsels van eenen mensch of van een dier geweest zyn.

J.F.W.

Sijn gecompareert voor Schepenen der baenderye van Rotselaer, 1^o Abraham van den Panhuysen, hunnen meyer, out ontrent den eenentsestich jaeren, Phlipe Merdael, sergeant van de voors. baenderye, out ontrent de tachentich jaeren, Isacq van Lechi, inwoonder alhier, out ontrent vijftich jaeren, van officie wegen alhier gedaegt en geeedt in handen van Guilliam Foblers: verclaren en attesteren, gelijck sy doen by desen, dat alhier, ontrent de vijf a sessentdertich jaeren geleden, te weten het jaer dat hy eersten comparant in officie is comen als meyer, goet gevonden is het kerckhof alhier, naer der noortseyde, op d'order van den eerw. heer pastoor en magistraet, onder het gedoogen ende consent van sijne hoogweerdigheyt den aertsbisschop van Mechelen, ofte sijne landeken, te egaleren, mits het aldaer berghachtig en enighe hooghde was. In het afvoeren oft laeden van de aerde ontrent de ...... en dertig voeten, min of meer, van en tegen onder de freyte beneven de cleyne beuke, daer staende noordwaerts, onder seekeren noorden rabbauwe appelboom, ontrent de seven à acht voeten aerde aldaer gravende, is gevonden een monument, graft ofte sepulture, rontsom gemetst met careelsteen, in forme oft

1 De gigantibus eorumque reliquiis. Spirae, typis Bernardi Albini, 1587, in-12^o.

[p. 261]

gedaente van eenen mensch, in der proportien van hooft, hals, schouderen, lichaem ende voeten, wesende de selve metssinghe van de selve sepulture hooge eenen voet oft onder halven voet, ende de lengde van de selve sepulture, naer gissinghe van al de geenen die alsdoen daer ommestonden en present waeren, en naer de gene van hem declarant, is groot ten minsten veertig à vijftig voeten, in welcke gemetste sepulture sy declaranten en alle de omstaenders hebben gevonden en sien liggen op tsant een gerijmte van eenen mensch, alnoch alle de lidmaeten geheel hebbende, en als in een lichaem liggende, van eene wonderbaere groote, overtreffende naer hunn duncken de lengde van twee middelbaeren menschen, soo in hoofde, hals, schouders en andere lithmaeten, tot schrik en verwonderinge van eenen iegelijcken ende van hun declaranten, die sulcx aensagen. Redenen van voorder wetenschap allegerende hy poorter comparant, dat hy, opnemende de scheenpijpe van tselve carcas of gerijmte, stellende die op de aerde, en voegende tegens sijn beenen en lichaem, quamp te excederen nyet alleenelijck sijne scheinpijpe, maer tsamen oock de voren knieschijven tot boven sijne eeghenisse, soo dat daer vuyt oogschijnelijck gespeurt en afgenomen wierd, dat het selve lichaem boven de twelf voeten moet lanck geweest hebben, terwijlen den selven declarant heeft de lenghde van sesse voeten, jae noch meerder; daer by voegende dat sekeren haesenmondt, met naeme Niclaes van Thienen, seyde, dat dit mocht, by Godt, onder correctie, wel wesen het lichaem van St. Antonis, patroon van desen dorpe; den tweeden comparant, voor nadere redenen van wetenschap allegeerde dat hy, alsdan geroepen sijnde van sijnen soone Maximiliaen, tselven kerckhof helpende leegen, mette andere werklieden, seyde: ‘Vader, siet het schrickelijck groot

[p. 262]

lichaem dat hier leyt’; dat desen deponent tselven aensiende ende bemerckt hebbende met groote verwonderinge, verclaerde sijn leefsdaegen noeyent een soo groot lichaem oft gerijmpte van eenen mensch gesien gehadt te hebben, wesende ten minsten ..... à dertien voeten lanck, soo dat al de werelt seyde: dat moet eenen reuse oft grooten heer geweest hebben. Den derden repondent verclaert voor voordere wetenschap dat hy nyet alleenelijck en heeft helpen wercken tot leeginghe van tselve kerckhof, en bevonden den sepulture als voorseydt is, maer daer in oock heeft sien ligghen het grauwelijk groot lichaem, wyens gelijck hy noeyent gesien en heeft, daer by vueghende dat den meyer, eersten comparant, seyde tselve alsoo te moeten laeten ligghen. Nec aliter nec amplius, et habita lectura persistere et signaverunt.... Martij 1702, coram Foblers, Peeters, Van Aerschot, Geens ende P. Peeters, schepenen, en waeren onderteekent: ita testor A. van den Panhuyssen meyer, dit is het merck van Phlips Meerdael bestaende in dusdanigh †. Isaach van Lechi, en legher stondt M.V. Straeten, secretaris.

Eodem et coram iisdem is gecompareert Guilliam de Minter, ingesetenen alhier ontrent de vijftich jaeren, gedaeght ende geedt als de voorgaende, verclaert den inhoudt van dese voors. acte, hem voorgelesen, mette waerheyt te bestaen, redenen van wetenschap allegerende dat hy ten tijde voors. present sijnde geweest, alswanneer tselve kerckhoft is geleegt, gevonden is deselve steene sepulture, gezien heeft tzelve overgroot en wonderbaer gerijmte, liggende int selve steengraft op sandt, wyens gelijck hy noeyent op veel naer gesien en heeft, als excederende menschelijcke groote, in sulcker voeghen dat hy gesien en gehoort heeft dat heer Andries, cappelaen alhier doen sijnde, nemende oock op de schein-

[p. 263]

pijpe, en die metende tegens hem, quamp van aen sijnen voet tot aen sijne eeghenisse, wesende alsoo noch soo lanck als den heeren voors. anderen scheeinpijpe was, soo dat den voors. heere Andries seyde, ter presentie van den declarant, en veele omstaenderen: dit mocht wel eenen reuse geweest hebben, en heeft naer lecture daer by gepersisteert en dese geteekent, actum et coram ut supra. Was onderteekent Guilliam de Minter. Legher stond M.V. Straeten, secret.

Eodem die post et coram iisdem is gecompareert Jan Justens, gedaeght, geeedt als de voorgaende, out ontrent sestich jaeren: tuyght op de lecture alsvoor, de beneven attestatie alhier te bestaen mette waerheyt; redenen van wetenschap allegerende, dat hy noidt soo groote gerijmpte van eenen mensch en heeft gesien, als was liggende in de voors. sepulture, sulx dat de scheeinpijpe gemeten sijnde geweest, twee mael, oft daer ontrent, soo lanck was van de langhste manspersoonen, soo dat hy gelijck was aen eenen reuse. En heeft naer lecture daer by gepersisteert en dese geteeckent. Onder stont: dit is het merck bestaende in vyf cruyschen van Jan Justens.

Accordeert mette origineele attestatien, quod attestor,

M.V. Straeten.

Compareerde voor den onderget. notaris ende getuyghen ondergenoempt, S^r Joannes Imbrechts, out ..... jaeren, out borghere ende schepenen deser stadt ende lande van Aerschot, gebortigh in de baronnye van Rotselaer, den welcken door my not^s, ter presentie van de getuygen hieronder genompt, en meer andere, publiekelijck van woort totwoort voorgelese sijnde den teneur van de voors. scabinaele acten van den 8 Martij 1702, verclaert de selve te bestaen in lautere waerheyt; redenen van wetenschap, allegerende, dat hy het voorschreven gerijmt, ontdeckt

[p. 264]

liggende in de steene sepulture, op het kerkhoft van Rotselaer, gemetst in gebacken careelsteen, beneffens de voors. getuygen ende meer ander, heeft sien liggen op sant, wesende hetselve carcas ofte gerijmte van eene prodigieuse langhde, en naer gissinge van lite tot lite excedeerde het postuer en lenghde van twee lange manspersoonen, want de onderste scheinpijpe, door den meyer en sher Andries, cappelaen aldaer, twee lange mannen en van de aerde gestelt om hoogh werd tegens hunnen broekbandt, sulx dat het selve gerijmpte met geene mindere verwonderinge als schrick van de omstaenders wierde beooght. In oirconden hebben geconsenteert inde depesche van deze acte, met gelofte van de selve te zullen hauden staen voor alle hoven en wetthen, en bereedt te wesen tgene voors. den ..... met eede te bevestigen. Actum binnen Aerschot, den 1 augusty 1702, ter presentie van sieur Cornelis van den Broeck en Sr. Eustachius van der Beecken, en meer andere getuygen. Ondert. Imbrechts, C. van den Broeck, E. van der Beken, E. van der Beken junior. Quod attestor R.J. Wets, secret.

Medegedeeld door den heer Schayes, correspondent der Academie van Brussel, volgens afschrift door hem gemaekt naer het authentieke stuk, berustende ter archieven der stad Aerschot.