Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

[p. 237]

De levende en de doode koning,
Tweespraek.

Ic ben een coninc mechtich ende rike,
Ende oec soe hebbic sekerlike
Meneghen edelen man verwonnen;
Wel na al dat leeft onder de sonnen^{Vs 4}
Moeten te minen dienste staen,
Ende oec soe hebbic, sonder waen,
Op dese werelt prijs ende ere,
Dies ic mi verblide sere.

Her coninc, here, ghi, die daer sijt gheseten,
Ende u soe hoeghelike hebt vermeten,
Keert u herwaert, ende siet op mi,
Ende merct hoe ic ghescepen si:¹²
Ic was een coninc, als ghi sijt,
Ende leide in vrouden minen tijt.¹⁴
Nu, besiet mine lede, clene ende groet,
Die scone waren, sonder ghenoet,¹⁶
Hoese die doot, met haren pachte,
Verrot heeft, dies ic niet en achte
Doen ic was in vrouden groet.
Nu moetti werden mijns ghenoet.²⁰

Ay lacen, dode, segtdi mi waer?²¹
Soe eest dan tijt dat ic hebbe vaer
Vore die doot ende vore mine sonden.
Al hebbic vroude, na mijn begaer,²⁴
Therte mach mi wel wesen swaer,
Als ic sie dat mi sal verslonden

Vs 4 Wel na, byna.

12 Ghescepen, toegesteld.

14 Vrouden, vreugden.

16 Sonder ghenoet, zonder weêrga.

20 Moetti, moet gy.

21 Vaer, vrees.

24 Begaer, begeerte.

[p. 238]

 

Die doot, die mi es te naer.

 

Here God, hoet mi vore die helsche honden!

 

Die werelt mach mi wel hebben onmaer.^{Vs 29}

30

Mijn rijcheit en hulpt mi niet een haer,

 

Noch minen groten scat, noch mijn ponden,

 

Die doot en comt ten lesten stonden.

 

 

 

Ic ben coninc van groten maghen,³³

 

Rike van goede ende van haven,

35

Perlen, ghesteinte ende gout

 

Hebbic ghenoech in miere ghewout,³⁶

 

Kastelen, ende steden, ende borghen:

 

Dies willic leven sonder sorghen.

 

In desen werelt soe hebbic groet ere,

40

Dies willic mi verbliden sere.

 

 

 

O coninc, here, die daer rijt,

 

Nu hoert alluttel, ende ontbeit!⁴²

 

Merct hoe mi die wormen hebben gheten

 

Minen lichame, ende al verbeten.

45

Ic was een coninc, alsoe wel als ghi:

 

Peinst dat u die doot es bi,

 

Ende laet varen u hoghe vermeten.

 

Die doot hadde mi verbeten

 

Eer ict wiste, o wach, o wi!

50

Dies moetic roepen, met luden creten:

 

Ay, edel coninc, van herten vri,

 

Nu nemt exempel ane mi.

 

 

 

Ay lasen, here God, wats mijns ghesciet!

 

Moetic dan sterven? soe en prisic niet

55

Perlen, ghesteinte, noch grote gout,

 

Noch eerdsche cierheit menechfout,

Vs 29 Hebben onmare, gruwen.

33 Ic ben coninc, enz. Hier spreekt waerschynlyk de zoon van den eerstopgetreden koning, na dat deze overleden was, en zoo wederom zyn kleinzoon V^s 65.

36 In miere ghewout, in myne macht.

42 Ontbeit, wacht, van beiden.

[p. 239]

 

Noch bont, noch grau, noch diere ghewaden,

 

Noch scone perden, noch nappen van pladen,^{Vs 58}

 

Op dat ic emmer sterven moet:

60

Waer toe es dan mijn leven goet?

 

Soe biddic gode, dore sine V wonden,⁶¹

 

Dat hem ontferme mine sonden.

 

Ontgaen en maghic in gheenre ghewout:

 

Die doot es mi alte stout.

 

 

65

Ic ben een coninc, jonc ende stout;

 

Juwelen, selver ende gout,

 

Ende alles dat men hebben mach,

 

Moet al sijn onder mijn verdrach.

 

Met voghelen vlieghen, met honden jaghen,⁶⁹

70

Hier in hebbic soe groet behaghen;

 

Ic hebbe ghenoechte ende groet jolijt,⁷¹

 

Ende ic leide in vrouden minen tijt.

 

 

 

O coninc here, die daer vaert,

 

Keert u omme, ende siet herwaert;

75

Ghi die soe behaghel sijt,

 

Laet u hoverde, het es tijt.

 

Eer ic steerf soe wasic coninc ende here;

 

Nu benic in desen groten sere.⁷⁸

 

God, die es here alder werelt wijt,

80

Vergatic, dies hebbic ghecrijt:

 

Ic duchte ic salt hebben emmermere.

 

Ay lasen, en es hier maer een lijt.⁸²

 

Ende dient voert gode, onsen here:

 

Die doot en spaert u min no mere.

 

 

85

Nu hulpt mi, Maria, soete vrouwe,

 

Salic daer comen, als ic daer scouwe

Vs 58 Nappen van pladen, zekere houten bekers, waerover zie myne Mengelingen, bladz. 364, of Van Heelu, bladz. 347.

61 Dore, voor om.

69 Vlieghen, dat is, met den valk op jacht gaen.

71 Jolyt, vreugd.

78 Sere, bedruktheid, harts-zeer.

82 Helaes, het is hier maer een doortocht (lijt).

[p. 240]

 

Ghenen doode, die ic daer sie,

 

Soe rout mi dat ic leefde nie,^{Vs 88}

 

Ende mi rout dat ic noit lijf ontfinc;

90

Sijt mijns ghenadich, hemels coninc!

 

Want nemmermeer en willic, na dit,

 

Dinghen, daer mijn ziele mochte besmet

 

Sijn. Maria, vrouwe, vore mi bidt

 

Uwen sone, vore die helsche hit!

95

Laet op mi drupen van uwen dauwe;

 

Want ic u alder doghet betrouwe.⁹⁶

 

Amen.

Handschrift uit de bibliotheek des heeren Van Hulthem (N^o 192 van den Catal.), bladz. 74, verso, N^o lxxxix. Een dergelyk (schoon meer uitgebreid) gedicht van twee koningen, in het platduitsch, vermeldt Scheller, in zyne Sassische Bücherkunde, N^o 178, en is gedrukt in Graeter's Bragur, I, bladz. 369.

J.F. WILLEMS.

Vs 88 Nie, ooit.

96 Doghet, deugd.