Logo DBNL
Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2 (1838)

Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

(1838)–J.F. Willems, [tijdschrift] Belgisch Museum–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


illustratie
Bl. 1.


De slag van Woeringen
historisch verhael (Ao 1288).
(naer het hoogduitsch van W. Aschenberg1.)

Walram de derde, hertog van Limburg, had slechts eene éénige dochter, namelyk Irmengard, gehuwd aen Reinold van Gelder, zwager van den graef van Berg. Het leed deshalve geen twyfel of Irmengard moest van haren vader erven, en dit moesten ook, na haer, hare kinderen, indien zy kinderen gehad had; maer haer huwelyk was onvruchtbaer. De naeste agnaet was gevol-

gelyk Adolf van Berg. Zyn grootvader, Henrik, had het hertogdom Limburg bezeten, en hetzelve aen zynen jongen zoon, den evengemelden Walram, vaderlyken oom van den graef, vermaekt. Dat Irmengards echtgenoot, ten minsten by zyn leven, in het bezit van dit schoon erfdeel zou trachten te dringen, en Siegfried, aertsbisschop van Keulen, hem daerin behulpzaem zou zyn, was algemeen bekend, en de gevolgen daervan met zekerheid te berekenen. Eindelyk overleed de oude hertog in het begin des jaers 1282. Renold liet zich, in den naem zyner gemalin, en zonder de minste tegenspraek, huldigen. Niet lang daerna verzocht hy by den keizer Rudolf, die zich toen te Worms ophield, de leenhuldiging voor Irmengard, en verkreeg dezelve, met het voorrecht dat ook haer gemael, indien zy vóór hem stierf, tot zynen dood in het bezit van het hertogdom Limburg zou blyven. Dit geval deed zich vroeger op dan men vermoedde. Nog in hetzelfde jaer volgde de gravin haren vader in het graf.

Adolf was geenszins voornemens zynen zwager, met wien hy buiten dien niet in de vriendschappelykste betrekkingen stond, een - gelyk Mersäus zich uitdrukt - zoo lekker beetje te laten behouden. Hy ging wysselyk met zyne krachten te rade. De voortdurende vyandlykheden hadden niet alleen zyne schatkist uitgeput, maer tevens een aenzienlyk deel der jonge manschap weggesleept. De keulenaer zat hem op den nek; langs drie verschillende zyden was hy aen deszelfs aenvallen blootgesteld, en Siegfried was ieder oogenblik strydvaerdig. Daerom vond Adolf het voordeeliger, over zyne welgegronden rechten te beschikken, en op die wyze het meest mogelyke nut uit dezelve te trekken. Jan van Braband, bygenaemd de Zeeghafte, had lust tot dezen koop. Limburg was hem uiterst wel gelegen, en hy was

meer dan eenig ander Nederduitsch vorst, in staet zyn aenspraek te doen gelden. Zyn rykdom, zyne dapperheid, de menigte zyner leenmannen, zyne naeuwe verwantschap met het koninklyke huis van Frankryk - alles kwam hem daerby te stade. Dadelyk na Irmengards dood begonnen de onderhandelingen, en namen spoedig eene beslissende wending. De keizerlyke toestemming werd noodzakelyk geoordeeld; men wendde zich tot Rudolf, en ondersteunde het verzoek met de krachtigste beweegredenen. De keizer echter, die in alles een slaef van zyn woord was, wilde het éénmael aen Reinold toegekende voorrecht niet intrekken. Het verdrag werd daerdoor tot vry laet in het volgende jaer (1283) verschoven. Adolf stond daerby het door hem aengeërfde, wel is waer door Geldersche krygsbenden sterk bezette hertogdom, aen Jan van Braband af, onder den naem van eene gift onder levenden. Om deze benaming te wettigen, werd er afgesproken dat Jans eerstgeboren zoon, Godfried, de nicht van den graef, oudste dochter van Henrik van Windeck, zou trouwen, maer beiden hadden de jaren van huwbaerheid nog niet bereikt, en stierven ook vooraleer hun echt kon voltrokken worden. De eigenlyke vergelding welke Adolf daerover ontving was - drieentwintig duizend mark; eene voor de toenmalige tyden buitengewoon aenzienlyke somme, welke nogtans in twee korte tydruimten uitbetaeld werd. Het beste voor zich zelven en zyn land nuttigste gebruik daervan te maken, was Adolfs besluit, en dat hy ook getrouw bleef. Gedurende vier jaren werd om het Limburgsche gestreden. De Keulenaer en zyne bondgenooten maekten het Reinold mogelyk den anderzins aen de zege gewoonen Jan het hoofd te bieden. Herhaelde malen kwam er een wapenstilstand tusschen beiden, en aen bemiddelaren ontbrak het niet. Zelfs de koningen van Frankryk

en Engeland boden zich tot scheidsmannen aen. Keizer Rudolf had langs eenen anderen kant, en inzonderheid met de vergrooting van zyn eigen huis, zoo veel te doen, dat hy deze zaken haren gang moest laten gaen. De Bergsche graef wees volstrekt alle tusschenkomst af, en daeromtrent is hier geene ontwikkeling noodig. In plaets van tot eens anders voordeel gewigtige opofferingen te doen, verbeterde en breidde hy zyne sterkten uit, legde nieuwe kasteelen en landhoeven aen, en trok eene menigte volkplanters in zyn land, welke des te gemakkelyker te verkrygen waren, om dat de oorlog geheele scharen van dezelve van den linken Rhynoever en voornamelyk van de boorden der Maes verdreef. Het meerendeel dezer overgekomenen wees Adolf eene woonplaets aen in de landstreek aen de Burg over Solingen, Kronenberg, Gräfrath, Schöller, Medtman en Wülfrath. Volgens eene middelmatige beraming moeten zy tot twee duizend huisgezinnen beloopen hebben. Ten einde zich in hunne nabyheid te bevinden, en hun door zyne tegenwoordigheid te verlustigen, verbleef de graef meestentyds in de Burg. Ook bekwamen de feesten door hem eenen nieuwen luister. Van den Harz liet hy bergbewoners komen en in onderscheidene streken van het hedendaegsche ambt Steinbach arbeiden. Reeds vroeger werd aen den Acher yzer gewonnen. De welstand, waerin Adolf zich door dit alles bevestigde, terwyl de meeste zyner naburen hunne krachten noodeloos verspilden, konde niet anders dan zyn aenzien verhoogen. Gaerne verbond men zich met hem; deze jaren van rust verschaften hem een nieuw en aenzienlyk getal van leenmannen. Zoo verklaerden zich, by voorbeeld, Sybelo van Bergheim, Ludolf van Holfels, Jan van Kuik, Henrik van Genepe, Arnold van Angrode, Tielman van Arlon, enz. tot Bergsche leenplichtigen. Twee sloten, namelyk Leigensie-

ghen en Scharberg, kocht Adolf van derzelver eigenaren af1. Met de stad Keulen verbond hy zich ten naeuwste, en men bepaelde inzonderheid wederzyds volstrekt niet te zullen gedoogen dat tusschen Rendorf en Zundorf, het zy aen welken kant des strooms het wezen mogt, iemand zou ondernemen eene vesting te bouwen. Dit gold Siegfried, die zulk een ontwerp koesterde.

Het jaer 1287 liep ten einde, en nog waren de Limburgsche zaken niet beslist. Jan de Zeeghafte besloot den knoop met eenen geweldigen slag door te houwen. Hy wierf bondgenooten aen, en vond die des te gemakkelyker, daer ieder den Keulenaer haette, die in de gansche handeling eene hoofdrolle speelde. Ook Adolf vereenigde zich met den hertog van Braband. Naeuwelyks had Siegfried dit vernomen, of hy viel met eene sterke legerschaer in het Bergsche, en moordde en brandde op de onmenschelyksche wyze. Adolf, dien hy gezworen had van land en onderdanen te verjagen, bood hem wederstand. Alhoewel zwakker in getal, verdedigde hy zich met des te hardnekkiger onversaegdheid. De dikke sneeuw, welke overal in het gebergte lag, was hem daerby van een wezenlyk nut. Ook dwong de hertog van Braband den aertsbisschop tot spoedigen aftogt; want zoodra hy verstond welke ongeestelyke handelwyze deze zich veroorlofde, rukte hy over Dueren in het Keulsche. Weinige dagen later, gebood de uiterst strenge winter een vollen wapenstilstand. De onweêrswolk, die over den Nederrhyn hing, verzamelde intusschen gedurig meerder stoffe. De uitbarsting moest vreeselyk, moest vermeesterend zyn.

Met de meimaend bevond men zich van beide zyden in

de dreigendste houding, en Jan de Zeeghafte, door de burgers van Keulen daertoe uitgenoodigd, opende den bloedigen dans. De aertsbisschop had het verwoeste slot van Woeringen weder hersteld, en hetzelve grooter sterkte, dan het voorheen had, bygezet. Deszelfs bezetting dreef, met Siegfried's voorweten - want hy deelde met haer - het rooverambacht, trots het vuigste ridderrot. Daerby leden voornamelyk de Keulsche kooplieden. Uit dien hoofde, en dewyl er buitendien nog vyandschap tusschen de stad en den aertsbisschop heerschte, werd Jan als opperste wegbeschermer tusschen Rhyn en Maes, dringend gebeden om de wanorde te verdryven, en de euvelmoedigen te tuchtigen. Deze gelegenheid deed zich als gewenscht voor hem op; plotseling stonden zyne krygsbenden voor het roofnest, en Siegfried was even vergenoegd hem aldaer aen te treffen. Loopboden vlogen uit, en beriepen de bondgenooten des aertsbisschops met hunne legerscharen naer Bedburg en Bergheim. Van alle kanten rukten zy aen; maer te gelyker tyd stelden zich ook de vrienden des hertogs in aentocht, en verzamelden zich op de heide van Woeringen, midden op den weg van Keulen naer Nuys. Uit Braband zelf kwamen nog eenige uitgelezene benden; echter was Jans leger veel zwakker dan dat zyner tegenstrevers. De Keulenaer droomde niets dan zege. ‘De walvisch, (zoo sprak hy tot de heeren, welke hem omringden) is op het strand geworpen; zwemmen is hem onmogelyk, en vliegen kan hy niet.’ Alles juichte, vooraf zeker van den roof. De optocht werd bevolen; in den avond van den 4 juny 1288 stonden de legers niet verder dan een uer meer van elkander. Jan liet eene kleine afdeeling voor Woeringen achter; zyn leger sloeg een weinig nader tegen den vyand neder. Liefelyk en helder was de nacht; het uitspansel des hemels, met zyne duizende starren, scheen de wyd-

uitgestrekte vlakte te omvademen, in welke zoo menige jammerkreet weêrgalmen, zoo menig hart voor de laetste mael kloppen zou. Eene diepe stilte heerschte wyd en zyd. Alleen de schildwachten waren gaende, en de aenvoerders overdachten hunne strydsontwerpen. Een der geweldigste veldslagen der middeleeuwen ging geleverd worden. Zelfs in latere dagen zag de Nederrhyn er weinige, welke zoo beslissend waren. Dit zal ons ontschuldigen, indien wy het tafereel van den slag eenigzins wydloopiger ontwikkelen.

De morgen begon te schemeren toen Siegfried zich in de abtdy van Brauweiler begaf. Daer las hy misse, en sprak ten slotte den kerkban over Jan en alle zyne aenhangers uit. Ook de hertog liet misse lezen, en deed daerna tot zyn heir eene zoo bondige als krachtvolle aenspraek, welke door een luid vreugdegeroep beantwoord werd. Nu begonnen van beide zyden de trommels te rommelen, de horens te schallen, de pauken te schetteren. De vyanden rukten nader; vóór hen steeg eene stofwolk op, waerover de vanen wapperden, en waer de wapenrustingen door schitterden. Plotseling houden zy stand. Jan liet hunne sterkte en legerschikking door twee uit de ervarenste krygslieden zamengestelde benden in oogenschouw nemen. Deze bevonden dat de vyand in uitgestrekte gelederen, doch met eenigzins vooruitgeschoven vleugels, was aengetogen. Het middenheir werd door Siegfried in eigen persoon bevolen, en bestond uit Westfaelsche soldaten, de beste der toenmalige voet-knechten; uit Keulsche, Nassausche, Meurssche, Ysenburgsche en Salmsche troepen, met hare vorsten aen het hoofd; de regter vleugel werd door Reinold van Gelder aengevoerd, welke de Vlaemsche, Falkenburgsche en Spanheimsche manschappen onder zyne bevelen had. Aen het hoofd des linken vleugels stond Henrik van

Luxemburg, onder wiens krygsmannen zich de Lotharingers en een hoop Limburgers deden bemerken. Het geheele leger telde boven de 40,000 stryders, waervan omtrent de helft lansendragers waren. Het getal der dynasten (kleine, afhankelyke heeren) en ridders is niet opgegeven.

Met de grootste gezwindheid stelde ook Jan en zyne bondgenooten zich in slagorde. De hertog zelf nam het bevel over het middenleger. Om hem heen schaerde zich het puik des Brabandschen adels met zyne benden: Walter, dynast van Mechelen; Arnold, dynast van Diest; Godfried, graef van Vianen; Raes, heer van Gavre; Robert, heer van Assche; Jan, heer van Heusden; Arnold van Walhain, Jan van Arkel, Diederik van Walcourt, Gerard van Rotselaer, Arnold van Wesemaele, enz. Godfried, graef van Aerschot en Vierson, Hugo en Guy, graven van St-Pol, met hunne fransche krygsbenden, Herman van Witthem en Reinier van Mulrepas met eene afdeeling Limburgers, sloten zich by dezelven aen. Vyftien honderd graven en ridders waren hier vereenigd. Den regten vleugel voerde Arnold, graef van Loz, in de wapenen vergrysd. Hem omringden met hun gevolg en krygsmannen, Walram van Gulick, Gerard van Kaster, deszelfs broeder; Robert, graef van Virnenburg; Frederik, dynast van Reiferscheid; Jan van Bedbur, deszelfs zoon; Jan van Merode; Henrik van Wildenberg; Gerlach van Dollendorp, en meer anderen. Den linken vleugel beval Adolf, graef van Berg, en hem waren, behalve de Bergsche krygsbenden, de volgende heeren met hunne troepen ondergeschikt, namelyk Everard van der Mark; Henrik van Windeck; Simon van Teklenburg; Otto van Waldeck; Walrave van Zegenheim, enz. Ook bevond zich eene sterke afdeeling Keulsche burgers by dezen vleugel. Het geheele leger telde omtrent 15,000 krygs-

lieden, waeronder niet meer dan 4000 voetknechten1. De digte gelederen, welke men goedgevonden had te vormen, deden hetzelve nog kleiner schynen dan het wezenlyk was.

Nog doorkruistten de broeders van het Duitsche orde en andere geestelyken de slagreyen, ten einde de bloedstorting te verhoeden en eenen wapenstilstand te bewerken; maer hunne pogingen waren vruchteloos. Omtrent de zes uren deed Siegfried zyn leger andermael voortrukken. Jan wendde zich tot de zynen en riep hun toe: ‘Broeders! heden moeten wy zegepralen of sterven. Den weg naer ons Vaderland vinden wy alleen door de scharen onzer vyanden weder!’ En dadelyk beval hy Raes van Gavre, die het groote vaendel van Braband droeg, hetzelve te ontplooyen. In den zelfden oogenblik wapperden de banieren en standaerts van al de verbondenen. De strydpaerden hinnikten, en een woest geschreeuw vervulde de lucht. Jan was kennelyk aen de pracht zyner wapenrusting; Adolf aen een moedig vael paerd, dat hy beschreed, en aen den Bergschen leeuw, die op zynen helm praelde. Nu scheen de aenval te zullen beginnen; maer nog hielden beide legers stand.

Plotseling zwenkte zich de Keulenaer met zyn middelste schaer tegen den door den graef aengevoerden linken vleugel, en belemmerde even daerdoor de bewegingen zyns eigenen rechten. Adolf, die zich by den Rhyn hield,

begreep de voordeelen, welke deze misslag der vyanden aenbood, en bleef rustig in zynen stand. Jan daerentegen - was het heftigheid of eerzucht? - stormde te gelyk met zyne Brabanders uit het middelpunt te voorschyn, en liet alleen de fransche benden by de nu gebroken legerreeks achter. Tusschen beide legers liep de groote landstraet, welke door eene even zoo diep als breede gracht bezydigd was. Dit veroorzaekte een oogenblikkelyken stilstand. Niemand wilde er eerst over. ‘Herwaerts! herwaerts! de bloodaerts aen gene zyde!’ donderde Frank uit, bastaerd van Wesemaele, een jonge, buitengewoon groote en sterke ridder, die des hertogs lyfwacht aenvoerde. Reeds plompte zyn paerd door water en slyk, en alles stortte zich achter hem. Digt aen eengesloten verwachtten zy de Westfaelsche voetgangers, door eene vreeselyke haeg van lansen omringd. Woedend stormt de Brabandsche ruitery tegen dezelve in, en - deinst te rug; doch zonder in wanorde te geraken. Inmiddels hadden de Luxemburgers en Gelderschen, ten einde hun middelpunt te ondersteunen, ofschoon zy over de eerste beweging des aertsbisschops zeer misnoegd waren, eenige benden afgezonden, welke de Brabanders in de flanken en in den rug vielen. Van alle kanten gedrongen, presten dezen hunne gelederen nog enger zamen. Als een levende muer, stonden zy daer onder het gekletter der zwaerden en het gerammel der strydbylen. Henrik van Luxemburg, een persoonlyk vyand des hertogs, konde dezen aenblik niet verdragen. De zege moest spoedig beslist worden. Reeds dringt hy met zynen ganschen linken vleugel aen. Godfried van Vierson, de graven van St-Pol, Arnold van Loz en hunne scharen werpen zich tegen hem in. Schrikkelyk is het handgemeen worden en bloedig de kamp. De Fransche benden houwen zich eenen weg tot de Brabanders. Naeuwelyks

hebben deze lucht, of breiden zich verder uit en vormen met hunnen rechten vleugel weder eene rei. Woedender dan te voren herneemt de slag. Duizenden vallen, en met hen vele der edelste legerhoofden. Overal zwaeit de vederbos des hertogs; zyn arm slingert dood en verderf om zich heen. Hem verlangt de Luxemburger te vatten. Eindelyk ontmoeten zy elkander. De zwaerden kletteren; maer de sterke schilden beschutten. Den vruchteloozen arbeid moede, vatten zy elkander met de armen aen. De één wil den anderen van het paerd rukken. Het gedrang gaet uit een, en weldra springt Henrik met eenen nieuwen volkshoop toe. Jans strydpaerd ontvangt een steek en valt. Reeds juichen de vyanden. Arnold van Hofstade richt den hertog op, en helpt hem op zyn eigen ros. Naeuwlyks zit hy weder in den zadel of hy velt met eenen geweldigen slag den ridder, die de vaen van Luxemburg voerde, ter neder. Henrik, van gramschap brullende, omslingert met beide armen des hertogs hals. Reeds wankelt deze, als Walther van Bisdom zynen vyand doorsteekt. Intusschen vechten de Luxemburgers en hunne strydgenooten immer voort. Willem van Ardennen en Walram de la Roche pogen met voorbeeldelooze kracht de vlucht te verhinderen.... Dan ook zy vallen, en de wanorde des linken vleugels neemt gedurig toe.

Dit ziet Reinold van Gelder, en verlaet zyne stelling - reeds gloeide de middagzon - om den aenval te hernemen. De schok zyner ruitery is zoo hevig, dat de krygsbenden der heeren van Arkel en Heusden daerdoor ten volle overrompeld worden. Jan zelf snelt met versterking aen, en stuit aldus den voorttocht der vyanden. Het werd echter den, door den bloedarbeid reeds afgematte, Brabanders moeyelyk aen den aenval dezer frissche troepen het hoofd te bieden. Siegfried, die gevoelt hoeveel van dezen oogenblik afhangt, laet onder de be-

scherming der Gelderschen, Vlamingen en Falkenburgers, zyne lansendragers in aller yl weder in slagorde brengen, en rukt op nieuws met hen voort. Gelukkiglyk had Adolf van Berg, die geenen vyand meer behoefde gade te slaen, zich met de ruiters des linken vleugels afgewend, en den weg naer het eigenlyke slagveld genomen. Hy vond maer even den tyd om zich tusschen de vermoeide scharen en het aertsbisschoppelyk volk te werpen. Nu andermael drie warme stryduren - en nog wankelt de zege heen en weder. Geene persoonlyke moet-betooning, of heldaftigheid - deze dag bragt er ontelbare voort - kunnen den graef wederhouden.

Adolf had zyne voetgangers en Keulsche burgers in zyne vorige stelling aen den Rhynoever achtergelaten. De eersten waren grootendeels landlieden, welke vrywillig en uit haet tegen den aertsbisschop te veld getrokken waren. Hunne wapenen bestonden in zware met yzeren spitsen beslagene knodsen. Laetstgemelden voerden op eenen wagen de sleutels hunner stad met zich, dewyl de slag beslissen moest, wie in het vervolg over Keulen zou heerschen. (Even zoo had Siegfried eenen wagen onder zyn gevolg, op welken een van bezetting voorzienen toren gericht was, waerboven het groote vaendel des aertsbisdoms golfde, en twaelf paerden sleepten het met moeite voort). Walther Dodde, een wereldlyk geestelyke, stelt zich aen het hoofd der voorgemelde boeren, wekt hunnen moed door eene korte aenspraek op, en trekt onder het bestendig geroep van Berge roemryk! vóór hen voort. Allen, vriend en vyand, die in dezen kreet niet deelden, werden nedergeveld. Hy voert de boeren, even als de Keulsche burgers langs de eene zyde des slagvelds, over eene gracht, in den rug der aertsbisschoppelyke scharen. Knodsslagen en zwaerdhouwen vallen zoo dicht en onverwacht, dat de gele-

deren uiteen stuiven, en de vlucht weldra algemeen begint te worden. De Wassenburgers en Heinsbergsche benden zyn de eerste die het strydperk ruimen. De Westfaelsche lansendragers houden 't langst uit, en in hunne rangen strydt Siegfried met onwrikbaren moed; maer eindelyk ruischt eene byl in den nek zyns paerds en het valt. De aertsbisschop regt zich op, en poogt zich door de vlucht te redden. Nog moest hy over heuvelen van lyken en stervenden stygen, wanneer hy langs den eenen kant Adolf van Berg en langs den anderen Godfried van Vierson op hem ziet aenrennen. Aen dezen laetsten wenschte hy zich over te geven, en reikte de armen naer hem uit. Eerstgemelde geeft inmiddels zyn paerd heviger de sporen en houdt te gelyk, met Godfried, den aertsbisschop aen. Adolf verzoekt dat hem dien worde overgelaten, en dit geschiedt. Oogenblikkelyk wordt de gevangen, onder sterke bewaring, over den Rhyn gevoerd, en in de kerk te Monheim in hechtenis gesteld. Reinold van Gelder is niet gelukkiger. Ook hy valt in de handen zyner vyanden, die nu volkomen zegenpralen.

De groote bloedige taek scheen thans volbragt. Alleen de moed van twee hoofden des verslagenen legers was nog niet voldaen. Walram van Falkenburg, een der dapperste ridders van zynen tyd, verzamelde eenige duizende jongelingen, en deed, aen hun hoofd, eenen zoo wanhopigen aenval op de zegepralers, die zich reeds op de heide begonden te verstrooyen, dat de uitslag lang twyfelachtig bleef. Eindelyk werd de Falkenburger door Daniel van Bouchout gevangen, en zyn krygshoop andermael uit een gedreven. Wy zagen hiervoren dat ook langs beide zyden eene afdeeling Limburgers in het gevecht waren. Blakend was hun wederstaende haet, en byzonderlyk Koenraed van Lonsies, bygenaemd Snabbe, snorkte van nimmer te verzadene wraek. Hy voerde de bende

der Schafdriesschen aen, bestaende uit honderd en zes uitgekipte stryders. Met hen hield hy nog het slagveld, wanneer alle zyne andere vrienden hetzelve reeds geruimd hadden. Onder onstuimig vloeken daegde hy Herman van Witthem en Reinier van Mulrepas, met derzelver aenhangers, uit. Zy traden op. Het grootste deel des zegepralenden legers verzamelde zich, om dit afschuwelyk schouwspel aen te zien. Het waren geene menschen meer, het waren tygers die elkander verscheurden. De zon zonk ten westen, en slechts die van Koenraets benden bleven overig. Zy wendden hunne paerden om, en ontkwamen.

Moeyelyk is 't, het wederzydsch verlies naeuwkeurig op te geven. Daerin echter stemmen de berigten nog al tamelyk overeen, dat er van de Keulsch-Geldersche zyde ten minste zes duizend stryders het slagvel bedekten: omtrent elf honderd ridders waren onder dit getal. Eene groote menigte stierf in het vervolg aen de ontvangene wonden. Van den anderen kant waren er omtrent de twee duizend gevallen. Meer dan vier duizend gedoodde en gekwetste paerden lagen op de met bloed doordrongen heide verspreid. Er waren voorzeker meer gevangenen dan zegepralers. Alle die geen belang opwekten werden kosteloos vrygesteld. De overigen werden onder de bondgenooten verdeeld. Vele edele beroemde namen deden zich daerby op: Adolf en Walram van Nassau; Diederik van Nuwenaer; Walraef van Bergheim, Reinhard van Westerburg; Jan van Heinsberg, Everard en Salentyn van Ysenburg, de graven van Reinegg, Drachenfels, Hammerstein, Wied; de heeren van Montabaur, Siebach, Ulmen en meer anderen. De Geldersche vorst viel den hertog ten deele. Onberekenbaer was de buit, en men stichtte met den zelven, eerst voor al, eene kapel op het slagveld. Eeuwen lang werden hier ziel-

missen in gelezen ter zaligheid van hen die in dezen gruwzamen stryd gesneuveld waren. De burg van Woeringen viel eenige dagen na den slag, en werd ten gronde geslecht.

De tyding des zegepraels, en nog meer de wederkomst van Adolf en zyne krygslieden in het land van Berg, was het teeken tot zuivere geestvervoerende vreugde. Nooit werd een veldheer hartelyker, zielroerender ontvangen. Bitter, daerentegen, was de spot die den aertsbisschop overal bejegende. Knarstandend van woede bereikte hy Neuenburg. Achter hem rammelden de yzeren grendels des grooten slottorens; echter was, voor het overige, zyne gevangenschap verdraeglyk. Een weinig minder halsstarrigheid, en zy ware ook van korten duer geweest. - Ter gedenkenis des zegepraels stichtte nu ook de Bergsche graef de reeds vroeger ontworpene kollegiale kerk van Dusseldorf, waervoor de toestemming van paus Nikolaes den vierden erlangd werd. Reeds sedert den 2 july had hy het voormalig vlek stadsvoorrechten verleend.

Een groot deel der verbondenen ging voort met de landen der vyanden te verwoesten: de Keulsche bezittingen hadden inzonderheid veel te lyden. Walram van Gulick koelde zynen moed in het toenmalig aertsbisdom; Everard van der Mark in de vesting Recklinghausen en in het hertogdom Westfalen; maer hier vond hy in Lodewyk van Arnsberg een even zoo dapperen als dikwyls gelukkigen tegenstrever. Eerst onlangs had zich deze met den aertsbisschop verzoend. Adolf achtte, tot zyn eigen voordeel, geen verder bloedvergieten noodzakelyk. Wat hy zocht hoopte hy Siegfried voor de wederbekoming zyner vryheid af te dwingen. Hy besteedde weder al zyne zorg aen den bloei des lands, en aen de herstelling der door den laetsten vyandlyken inval veroor-

zaekte schade. By deze gelegenheid was ook een aenzienelyk deel van Mülheim de prooi der vlammen geworden. De graef schonk den burgeren aldaer niet alleen verschillende vryheden, maer ook twee duizend groote boomstammen, welke hy hun bovendien kosteloos deed toevoeren. Had men reeds vroeger zich gaerne met Adolf verbonden en hem ten leenheer gehad, zoo was dit nu nog veel meer het geval. Het jaer van den slag van Woeringen verschafte hem eene menigte leenmannen. Als zoodanig herkenden zich Willem, graef van Nuwenaer; Henrik en Rutger, burggraven van Drachenfels; Gerard, graef van Diez; Greif van Greifenstein, en meer anderen.

De winter brak aen, en gebood den wapenen rust. Toen begon men ernstig op de vereffening der geschillen te denken, welke Nederduitschland zoo lang beroerd en tot op de ingewanden geteisterd hadden. Philips de Schoone van Frankryk werkte met byzondere belangstelling tot dit edel oogmerk mede. Jan van Braband en Reinold van Gelder waren de eersten, tusschen wien de verzoening tot stand kwam. Limburg verbleef daerby den hertog, en Reinold stond zyne aenspraek op hetzelve af.

 

F. RENS.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs