|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste toneel.
Araspes, Artabasus, Lyfwagt.
NEen, uw vermeetelheit en zal ik niet gehengen,
Laet los, wat hebt gy voor.
Voor Koning Cyrus, 't is zijn wil en last mijn Heer,
Wy volgen zijn bevel, hy eist uw zijdgeweer,
Kom wilt u op zijn woort gewillig overgeeven,
En gae met ons, of zoo gy dit durft tegenstreeven,
Dan past een swaerder straf op ongehoorzaemheit;
Wat wil de Koning, en wie heeft my dus verraden.
Het geen gy zelve hebt op uwen hals geladen.
't Geen ongeoorlooft was, terwijl dat ieder een
Zig voegden om Jupijn te danken met gebeên:
De reden weet gy best; maer laeten wy vertrekken,
't Geen gy nog weeten moet, zal Cyrus u ontdekken.
Wel aen, ontfang dit stael, dat nimmer zonder eer,
Ter scheede uyt wierd gerukt; gae breng dit aen uw Heer,
Daer heb ik meenigmael mee voor het Rijk gestreeden,
Zijn wetten t'overtreeden,
Is dat ten dienst van 't rijk te leeven, 't kan wel zijn:
Maer, 't is ons tijt te gaen.
| |
| |
O duldeloose spijt! moet ik dit al verdragen,
Waer zijn mijn vrinden nu, die 'k mijn verdriet kan klagen,
Zoo my de Koning haet, het is met my gedaen,
De snoode Clelia die heeft my vals verraên;
'k Beklaeg my dat ik haer mijn min heb blyken laten.
Dit is al t'zaem voorby, dees klagt mag nu niet baten,
Daer komt de Koning aen in 't vorstelijk gewaed,
Omringt van Edelliên, en van de gantsche raed,
Dies houd u stil, en buygt u neder voor zijn voeten,
Bereid u vast, om hem ontzachelijk te groeten
En, wilt gy wel doen, zoo beken dog voort uw schuld.
Al Wat ik lijden moet, dat ly ik met gedult,
Ter liefde van Panthe, maer van u mijne pligten
Te leeren, is onnut, 'k weet die zelf te verrigten,
Bezorg u eigen pligt, ik heb u niet van doen.
De hemel spaer u, en wil 't ongeval verhoên,
Al 't geen ik zei, mijn Heer, is tot uw best gesprooken.
Neen, maer om Cyrus haet nog meerder op te stooken,
'k Begrijp het al, maer zagt
| |
Tweede tooneel.
Araspes, Artabasus. Lyfwagt.
Cyrus met gevolg van Edelieden.
Araspes, 't is my leed zoo veel ontdankbaerheên
Van u te hooren, 'k heb u alle gunst beweesen
| |
| |
Die 'k ooit bedenken kon, 'k heb ook uw deugt gepreesen
Tot aen de starren toe, gy waert me een waerdig vrient;
Maer heb ik immer dese ondank baerheit verdient,
Dat gy zoo schandelijk mijn wetten durft veragten:
Voorwaer, dit is het geen ik nimmer zou verwagten:
Is dit stantvastig zijn in 't byzijn van al 't schoon
Gelijk gy roemde van Panthea.
'k Beken een schoonheit zoo volmaekt in alle deelen,
Is magtig om de deugt zelf uyt ons hart te steelen,
Gelijk ik myne pligt vergetende gevoel,
En nu mijn straffe sta, gelijk de min ten doel.
O groote Vorst! ik bid en smeek om uw genade,
'k Beken ik heb misdaen, ja tot mijn eigen schade.
Was nu Araspes hart zoo weekelijk en zagt,
Dat het most buygen voor de liefde en hare kragt,
Waer is dat stael nu uyt uw boesem heen gevloogen,
Dat zoo veel sterker was dan twee bevallige oogen,
Toen gy u roemde datge uw zinnen dwingen kon,
Als was 't u evenveel de straelen van de zon,
Of eene duyst'ren wolk, gy hebt, naer ik kan hooren,
Uw onverwrikb're macht dan door de min verlooren.
Het dunkt my ook niet vreemd, zoo gy met zagte reên,
Haer hart beweegen kost, 'k zou 't niet beletten, neen,
Maer dat gy met gewelt Panthea zoekt te schenden,
Is niet behoorlijk, en of gy geen wetten kende:
Maer vrees niet meer, ik neem alleen de schult op my,
Ik gaf gelegenheit en plaets om altyt vry
Dat schoon t' aenzien; dit kan uw misdaed gantsch verschoonen;
'k Zal, ô Vorst! my eeuwig dankbaer toonen,
| |
| |
Voor al de goetheit, die zoo zuyver in u woont,
Waer mee gy my zulks onverdienende beloont.
De schaamte en droetheit zijn nu d'allereerste vrugten
Van mijn te laet berou, en doen me beide zugten.
Nu zijn mijn vyanden verheugt in mijn verdriet;
O spijt! ach! wisten zy van myne rampen niet;
Myn vrinden raden my uyt dit gewest te trekken,
Om uwe haet door mijn verblyf niet op te wekken:
Dees raed gevalt my; maer zoo Cyrus 't my belet,
Ik geef my over aen zijn goedheit en zijn wet.
Wel aen is dit uw zin, 't gevalt my boven maten,
Zoo gy de liefde tot Panthea kunt verlaten,
Zoo hoor mijn raeds besluyt. Men mompelt over al,
Dat Craesus d'Assiriers met al zijn krachten zal
Te hulpe komen, om ons weder te belagen,
Nu kunt gy, (is de min u niet om 't hart geslagen)
My groote dienst doen in 't bespieden deser zaek,
Veinst u tot 's vyants dienst geheel te zijn, en maek
Haer wijs dat gy in uwe gramschap, om veel schanden,
Komt overloopen, en u geeft in hunne handen:
Zoo kunt gy best bespiên al wat er omme gaet,
En gy ontvlugt in schyn myn Koninklyke haet:
Maer zoo uw hart nog leit en dobbert op de baren
Der liefde, en is gescheept het moet dan heene varen.
De min is ballast voor een dapper oorlogs helt,
En maakt de geest ontrust, het sterkste hart ontstelt.
Al wat ik doen kan, dat de Koning kan behagen,
Werd hem met hart en ziel goedwillig opgedraegen;
Die onregtvaerdige leermeester in de min,
Heeft my de kennisse gegeeven dat men in
Een lyf twee zielen heeft: een ziel met goê gedagten,
En d'ander quaed, en zy toonen beyde haar kragten:
Zoo nu de goede ziel gestaeg heeft d'overhand,
Geschiet' er niet dan goet, en weer aen d'and're kant
| |
| |
Het quaed nu is by my, de goede ziel meestresse,
En met uw bystant strekt mijn onluk my een lesse,
De driften van mijn hart niet al te los en licht
Te volgen, maer in toom te houden, en myn plicht
Betrachten zoo 't behoort; ik zal ook uw geboden
Gehoorzaem zyn, en al het geen my is van nooden,
Tot zulk een groote zaek verkiesen deesen dag,
Op dat ik vaerdig en met haest vertrekken mag.
Met oorlof, dat ik my een weinig tyts berade.
Laet dit doch heimelyk geschiên, en sla wel gade
Dat gy u veinst, als of gy vluchten uyt dit Ryk.
Ik ga en volg uw wil in al getrouwelyk.
Binnen.
| |
Derde toneel.
Clelia, Panthea, Artabasus.
O Ja, Mevrou! hy is al uyt dit land geweeken,
Uyt vrees en gramschap; maer men hoort een ider spreeken
Of ons dit vluchten van Araspes wel mocht schaên,
Hy was in 's Konings gunst, en om zyn brave daên
Bemind; doch nu heeft hy zyn ontrou blyken laten,
Vorst Cyrus die beklaegt hem zeer, ja boven maten
Dat hy een vrind verliest, dien hy had waerd geacht,
Zelf op den troon te treên; maer had zulks nooit gedacht,
Dat hy zoo snoode en vals, in 's Vyands dienst zou treeden:
Dit zeid men van hem. ô Vervloekte ondankbaerheden,
En echter toont de Vorst zig noch gevoelig van,
't Verlies van zulk een vrind, die hem verlaten kan.
| |
| |
D'ontrouwe was niet waerd dat Cyrus hem bezinde;
Is dit de dank baerheid voor 't doen aen zyn vrinden,
Voor waer het is my leed dat zoo een waerdig Vorst,
Die nimmer naer 't verderf of bloed van menschen dorst,
Gestaedig regt doet en bemind van d'onderdanen
Geduurig hen vertroost in zugten en in tranen,
En hen geeft gunst op gunst, en dat ik nimmer zal
Vergeeten, zelf aen my, in dit mijn ongeval:
My zoo veel goedheid quam in mijne ramp betoonen,
En moet Araspes nu dien Cyrus dus beloonen,
't Is onvergeeffelijk: ga heen uyt mijne naam,
Breng deese boodschap, zoo 't de Vorst is aengenaem,
Zeg dat ik hem beklaeg in dit te groot verliesen:
Maer wil den Koning op mijn raed een vriend verkiesen,
In Abradates, zal ik hem weerom doen zien
Een vrind veel trouwer als Araspes, die misschien
Zal buyten twijfel zelf den Koning doen vergeeten
D'ondank baerheit van zulk een vrind, die buyten weeten
Van hem en 't gantsche hof, zig geeft in 's vyands hand.
Neen, Abradates, zal doen zien aen zijne kant
Welk een verschil zig komt vertoonen tussen beide.
Een oprecht vrind, moet zelf de naem van ontrou myden.
Ga bied den Koning, uit mijn naem dees vrintschap aen.
Mevrou, 't geen gy begeert, werd zoo van my gedaen.
Maer denk of gy uw woort hier in zoud houden kunnen.
Ja twyffel niet, indien dit Cyrus my wil gunnen.
Zou Abradates zig daer mee vernoegen.
| |
| |
Ik ben verzeekert van zyn hart, ga heenen, ga,
'k Heb reeds gehoort, hoe hy van d' Assiriers geterregt,
Slegt wierd bejegent, en men heeft hem ook geverregt
Zoo veel onreedlykheên, dat hy niet langer wil
Haer onderschragen met zyn bystant; maer nu stil,
En zonder meer gewelds zig van hen af te scheiden,
Om 't groot gevaer van hunne ondankbaerheid te myden.
Zoo ik myn Abradaet mogt zien als Cyrus vrind,
'k Zou my verblyden in de vreugt die 'k daer in vind:
Zoo my van Cyrus mag dit groot geluk geschieden,
Dat ik myn waerde helt mach hier by my ontbieden,
'k Zie hem in weinig tyts al hier, ja zelf ik agt,
Dat hy hier zyn zal voor 't verdwynen van de nagt.
Ik zal getrouwelyk uw wil en last verrigten.
Gy zult Panthe en Abradaet hier door verpligten.
Art: binnen.
| |
Vierde toneel.
Clelia, Panthea.
Ik zie, Mevrou, alree de vreugt in uw gelaet,
Die door de komst van Abradaet te wagten staet;
My dunkt het is reeds al in uw gezigt te leesen,
Dat hy niet verre moet van deese kust afwesen:
Maer hebt gy zeekerheid van zyn vertrek gehad?
Ja, hy is heden al op reis, myn waerdste schat;
Assirien, dat hem met zoo veel trotse woorden
En snode ondankbaerheit zo menigmael verstoorden,
| |
| |
Heeft hem besluyten doen te wyken van haer zy.
Dit is nu myne hoop in myne slaverny,
Dat Cyrus hem als vrind mag in zyn hof ontfangen,
Ik zal myn best doen, om het wit van myn verlangen
Te helpen treffen, zoo het my maer moog lyk is,
Voorwaer, Mevrou, ik gis,
Dat gy alleen dien band van vrindschap zaem zult binden.
De Koning, die is u genegen, uw beminde,
Betoont gestadig zig in uwen wens te vreên.
't Is waer, Vorst Cyrus deugt, en zyn goedaerdigheên,
Zyn niet genoeg in zyn verheeven staet te prysen:
Hierom wil ik hem ook dees dankbaerheid bewysen,
Dat ik hem aen doe biên myn waerde en lieve man,
Een gift die 'k na myn hart niet grooter schenken kan.
'k Zie Artabasus komt om na ons toe te treden,
'k Verlang of Cyrus schynt met dit geschenk te vreden.
| |
Vyfde toneel.
Clelia, Panthea Artabasus.
MEvrou! ik heb de Vorst uw boodschap doen verstaen,
Uw voorslag heeft hem seer behaegt; hy nam het aen,
En scheen verwondert van uw dankbaerheid te wesen.
Hy heeft ook uwe deugt en kuys gemoed gepreesen,
In 't byzijn van den raed en van het gantsche Hof,
Een ider sprak om 't eerst, en roemden uwen lof,
En moedigden hem aen, om uw geschenk te aenvaerden;
Het geen de Koning zelf een groot genoegen baerden!
| |
| |
Hy gaf dit antwoord: ga en boodschapt uyt mijn naem,
Dat dit geschenk my van Panthe is aengenaem,
En dat zy vryelijk mag Abradaet ontbieden,
Hem zal hier in mijn Hof voortaen veel eer geschieden,
Ik ben Araspes quyt, die my heeft vals verraên,
Nuzal weer Abradaet in myne gunste staen.
'k Vergeet met vreugt een vrind gelyk ik heb verlooren,
Geen valsheit kan my in een onderdaen bekooren.
O goede hemel, wat geluk hangt me over 't hooft,
Dat al mijn ongeluk op eenen tijt verdooft.
Gedenkt Mevrou nog wel in 't heetste van haer klagten,
Hoe zy schier radeloos het leven zelf veragten,
Om dat zy nimmer dagt te aenschouwen dien zy mind,
Zie nu wat blijtschap gy na al die droesheit vind,
Nu moogt gy end'lijk uw droeve zugten staeken.
O ja, nu is het tijd om my gereet te maken,
Om hem te ontsangen, die mijn hart zoo teer bemind;
De Vorst te danken, die ons weder zamen bind;
En u, die zoo oprecht my hebt dees dienst beweesen,
Waer door mijn blijdschap nu is in den top gereesen.
Mevrou, ik heb mijn pligt alleen genoomen waer,
Dit eischt geen dankbaerheit, 'k was u dit schuldig; maer,
Vaer wel, Vorstin, indien mijn dienst u kan behagen,
Gebruyk die, want zy werd u verder opgedragen,
Ontbie my maer als 't u gevalt.
'k Zal uwe weldaên staeg verheffen meer en meer,
Art: binnen.
| |
| |
| |
Sesde toneel.
Panthea, Clelia.
WEl aen, nu is mijn vreugt en blijdschap reeds gebooren.
Nu zijn mijn ooren vry Araspes tael te hooren,
Ga nu mijn Clelia, en maek mijn Abradaet
In aller haest bekent, dat hy op mijne raed,
Nu veilig en gerust Panthea mag aenschouwen,
Zend hem een boode daer hy hem op mag vertrouwen,
En die zig deese nagt nog spoeden kan op weg:
Ga, haest u, wij ik my vermoeyt wat nederleg,
Om of ik door dees vreugt mijn leden kon doen rusten,
De slaep verfrist zomtijts, en 't hart krijgt nieuwe lust.
Geen tijt verzuymen; maer ik ga voort over al
Om zoeken na die geen, die ik zal waerdig agten
Tot uwen dienaer, zijt gerust, 'k stel al mijn kragten
In 't werk, om morgen u te wekken met dit woord:
Vorstin ontwaekt, 'k heb Abradates stem gehoort.
Vaer wel, en rust tot hy u zelf met my komt wekken.
Jupijn! gelei hem, die zal heenen trekken.
Einde van 't derde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij